“Όλοι ίδιοι είναι, τα ίδια κάνουν, αυτά γίνονταν και θα γίνονται, έτσι είναι τα πράγματα, τι ασχολείσαι, τι σε νοιάζει, δεν κοιτάς τα χάλια μας, αυτοί έχουν την άνεσή τους, εμείς τι κάνουμε.”
Γνώριμες εκφράσεις που ακούγονται όχι απαραίτητα από κάποιον χωρίς εκπαίδευση και μόρφωση, αλλά από κατά τα λοιπά επιφανείς πολίτες σε καταξιωμένες επαγγελματικές και κοινωνικές θέσεις. Μία αποστροφή που δείχνει σαν να μην ανήκουν στην κοινωνία, σαν να μην συμμετέχουν στη διαβίωση στην Ελλάδα, σαν μία προσπάθεια απομάκρυνσης από τους δημοκρατικούς θεσμούς και ταυτόχρονα όμως απαίτησης βελτίωσης της προσωπικής κατάστασης.
Αυτή η οριζόντια γραμμή απογοήτευσης, αδιαφορίας, κατακραυγής αποτελεί ένα αυξανόμενο φαινόμενο των τελευταίων ετών αλλά ταυτόχρονα και έμμεση στήριξη όλων των αρνητικών αυτών ζητημάτων καθότι οδηγεί τον πολίτη στην απουσία από την ίδια τη ζωή του αντί της ενεργητικής προσπάθειας, ασχέτως της οικονομικής του κατάστασης γιατί ουδείς ζει μόνος του αλλά υπάρχει ανάμεσα στην κοινωνία.
Πολύ απλά όσο μεγαλύτερη η αποστροφή και η ισοπέδωση όλων, τόσο μεγαλύτερη η ενδυνάμωση των αρνητικών καταστάσεων και μέσα σε αυτές τσουβαλιάζονται και οι αξίες της Δημοκρατίας, του πολίτη, της συμμετοχής στα κοινά, τα δικαιώματα, η έκφραση, η αξία του τύπου, εν γένει ό,τι μας καθιστά καλύτερους.
Γιατί η ισοπέδωση ευνοεί πάντα αυτόν που προκαλεί τα αρνητικά γεγονότα καθότι εκείνη τη στιγμή αντί της αναζήτησης ευθυνών η οποία θα αποτελέσει πλήγμα για αυτόν, καταφέρνει να κρύβεται μέσα στη γενική αντίληψη της αποστροφής, του έλα μωρέ έτσι γίνεται, έτσι είναι αυτά.
Ενώ αρκετοί πιστεύουν ότι αυτά τα θέματα αφορούν τους εκάστοτε αρχηγούς κομμάτων και τα πολιτικά στελέχη αυτών, σαν ως ο εκάστοτε Μητσοτάκης, Τσίπρας, Ανδρουλάκης να αποτελούν πρωταγωνιστές μίας σειράς ή ενός βιβλίου και εμείς προσπαθούμε να ταυτιστούμε τους χαρακτήρες, στην πραγματικότητα όμως είναι καθαρά θέμα θεσμών, επιλογών και αξιών.
Γιατί ο κάθε πολιτικός λειτουργεί μέσα σε ένα πλαίσιο και στην περίπτωσή μας το δημοκρατικό πλαίσιο, δηλαδή η Δημοκρατία με όλες τις αξίες της αποτελεί τη δική μας κατάκτηση και το δικό μας επίτευγμα που ίσως δεν αντιλαμβανόμαστε την σημασία του, αλλά χάρη σε αυτό το επίτευγμα υπάρχουν και οι πολιτικοί μας και εμείς, ειδάλλως ουδείς μπορεί να υπάρξει κι ας το έχουμε ξεχάσει.
Οι αξίες αυτές μας δίνουν τη δυνατότητα μίας ομαλούς διαβίωσης, της αξίωσης για ελευθερία για κάθε δικαίωμα έναντι του κράτους και έναντι των συμπολιτών μας, η οικονομική ανάπτυξη και συμμετοχή μαζί με τη δυνατότητα κοινωνικής παρουσίας και ατομικής έκφρασης, η ειρηνική επίλυση διαφορών, αποτελούν όλα όσα μας κρατούν μακριά από το βυθό της απολυταρχίας.
Μπορεί για κάποιους να μοιάζουν αόριστες έννοιες ή ζητήματα δευτερεύουσας σημασίας αλλά οι λέξεις, οι ιδέες, οι αξίες της Δημοκρατίας πέραν των συγκεκριμένων νομικών ορισμών που έχουν, είναι και αυτές που μας κρατούν σε αρμονία, ειδάλλως θα επικρατούν ανθρωποφάγες τάσεις, βίαιες αντεκδικήσεις και άκρατη εκμετάλλευση, γιατί αν δεν έχουν αξία οι δημοκρατικοί θεσμοί τότε αποκτούν δυναμική όλοι οι ακριβώς αντίθετοι θεσμοί.
Η Δημοκρατία είναι ένας καθημερινός αγώνας και μία συνεχής προσπάθεια όλων μας, γιατί τη δημοκρατία τη ζούμε, την πληρώνουμε και την έχουμε όλοι μαζί, και η δημοκρατία υπάρχει ώστε όλοι να έχουν ίσες ευκαιρίες και δυνατότητες για μία πλήρη και ομαλή διαβίωση.
Η θέση της χώρας στους διεθνείς και ευρωπαϊκούς δείκτες για τις ανισότητες, την οικονομική ανάπτυξη, το κράτος δικαίου, την ελευθερία έκφρασης, την λειτουργία των θεσμών, την διαβίωση, τη θέση των νέων, και αυτή ακριβώς θα πρέπει να γίνει η κυρίαρχη ατζέντα στην καθημερινότητά μας, αντί της αδιαφορίας.
Μπορούμε μέσα σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο να έχουμε μία καλύτερη προοπτική, αντί της μιζέριας, της ισοπέδωσης και του εξευτελισμού των θεσμών; Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό, αλλά μπορεί να απαντηθεί από τον καθένα ξεχωριστά και από όλους μαζί, γιατί η απάντηση αυτή έχει άμεσες συνέπειες στην προοπτική του καθενός και όλων μας.
Η λύση στα προβλήματά μας είναι και θα είναι πάντα η λειτουργία των θεσμών, οι καλές διεθνείς πρακτικές, η μείωση των ανισοτήτων και η αύξηση των δυνατοτήτων, σε αυτή την όσο ποτέ άλλοτε αναγκαία πορεία καθώς οδεύουμε στην παρούσα δεκαετία, η απάντηση δεν βρίσκεται στην ισοπέδωση.
Και στο ερώτημα τι να κάνουμε η απάντηση είναι απλή και δίνεται μέσα από την ίδια τη λειτουργία της Δημοκρατίας, με την ελευθερία τύπου και έκφρασης, με τη λειτουργία των τριών εξουσιών, με την ισχύ της ψήφου, με την παιδεία και τις ανθρώπινες αξίες και δικαιώματα, οτιδήποτε εμπεριέχεται στις βασικές έννοιες του συνταγματικού και δημοσίου δικαίου στο πλαίσιο της Δημοκρατίας.
Αλλά και ταυτόχρονα στην πράξη, όλα εξαρτώνται από τους ίδιους τους ανθρώπους, γιατί οι άνθρωποι είναι αυτοί που δίνουν στην το νόημα και πασχίζουν για την εφαρμογή των δημοκρατικών εννοιών, γιατί αν δεν υπάρχει το ενδιαφέρον από τους ανθρώπους, τότε όσα και να ειπωθούν για τους νόμους, το θεσμικό πλαίσιο και όλα τα υπόλοιπα, καμία θετική εξέλιξη δεν μπορεί να υπάρξει.
Η ισοπέδωση και η νοοτροπία που τη συνοδεύει δεν αξίζουν να είναι το μέλλον μας, γιατί η Δημοκρατία δεν είναι ένα παρεπόμενο αλλά το κυρίαρχο ζήτημα και η Δημοκρατία δεν υφίσταται σε δόσεις ούτε σε εκπτώσεις, είτε υπάρχει για όλους είτε δεν υπάρχει για κανέναν. Κάθε κίνηση και απαίτηση για τη λειτουργία της δημοκρατίας είναι και μία νίκη απέναντι σε όσους την εχθρεύονται, την καταχρώνται και την καταπατούν, αυτοί λοιπόν πρέπει να τσουβαλιάζονται και να τίθενται στο περιθώριο και όχι οι ίδιοι οι θεσμοί.
Όσοι καταχρώνται τα δημοκρατικά ιδεώδη και τους θεσμούς κατά τη διάρκεια της θητείας τους, δεν θα πρέπει να μεταφέρουν τον αρνητισμό και στους υπόλοιπους αλλά να αναλαμβάνουν την ευθύνη που τους αναλογεί είτε δια της κάλπης, είτε δια του Νόμου, αλλά σίγουρα με την ανάδειξη των ζητημάτων από τους ίδιους τους πολίτες.
Η Δημοκρατία και οι θεσμοί έχουν τη δική τους αξία και σημασία, αλλά η λειτουργία τους κρίνεται από τους ανθρώπους με θεσμική ιδιότητα, για αυτό όταν αυτοί λειτουργούν λαθεμένα, τότε κρίνουμε αυτούς που τους καταχρώνται και όχι τους θεσμούς μας. Και αν χρειάζεται βελτίωση των θεσμών τότε συζητάμε τα προβλήματα και επιλέγουμε τις κατάλληλες δημοκρατικές λύσεις, γιατί αλλιώς οι καταχραστές θα φέρουν τις δικές τους.
Για αυτό κάθε ημέρα είναι μία ευκαιρία να ζήσουμε σε μία καλύτερη δημοκρατική κοινωνία, γιατί η δημοκρατία εμπεριέχει όλους μας, και εγγυάται ότι όλοι μπορούμε να έχουμε τη δυνατότητα να για καλύτερη ζωή, γιατί η δημοκρατία έχει τους κατάλληλους θεσμούς που σέβονται και εξυψώνουν τον άνθρωπο μέσα σε όλη την ανθρώπινη ιστορία.
Γράφει ο Σταύρος Τασιόπουλος
* O κ. Σταύρος Τασιόπουλος είναι Δικηγόρος – Νομικός Σύμβουλος, LLM Δημοσίου Δικαίου, Άμισθος Συνεργάτης Περιφέρειας Αττικής
