«Θα δούμε για πρώτη φορά την ίδια τη γραφή του Ιππάρχου – Θα διαβάσουμε την πηγή», λέει η αστροφυσικός Φιόρη-Αναστασία Μεταλληνού για το νέο εύρημα.
«Ελπίζουμε ότι αυτή είναι η αρχή μιας συναρπαστικής αποκάλυψης», λέει στην «Κ» η αστροφυσικός Φιόρη-Αναστασία Μεταλληνού. «Φανταστείτε την αναλογία ως εξής: Κάτω από στρώσεις χρώματος, οι ειδικοί ανακαλύπτουν, παραδείγματος χάριν, ένα επί αιώνες χαμένο έργο του Ντα Βίντσι, έναν πίνακα για τον οποίο υπήρχαν μαρτυρίες, αλλά κανείς δεν είχε δει. Τι θα σήμαινε αυτό για την ιστορία της ζωγραφικής;».
Η συνομιλία μας γίνεται με αφορμή την πρόσφατη είδηση για την εύρεση ενός θραύσματος του καταλόγου των αστέρων, έργο του περίφημου Ελληνα αστρονόμου Ιππάρχου. Το απόσπασμα που του αποδίδεται εντοπίστηκε σε περγαμηνή, η οποία ανήκε στη Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά, αλλά το μεγαλύτερο μέρος από τα 146 φύλλα της σήμερα βρίσκεται στην κατοχή του Μουσείου της Βίβλου στην Ουάσιγκτον.
Η περγαμηνή περιέχει τον κώδικα Climaci Rescriptus, μια συλλογή συριακών κειμένων του 10ου ή του 11ου αιώνα. Ομως ο κώδικας είναι παλίμψηστο, δηλαδή είχε γραμμένο από κάτω ένα αρχαιότερο κείμενο. Επειτα από ενδελεχή επιστημονική ανάλυση, οι μελετητές εντόπισαν εννέα σελίδες με αστρονομικό περιεχόμενο. Μία από αυτές αποτελεί κατά πάσα πιθανότητα ένα απόσπασμα από τον κατάλογο αστεριών του πρωτοπόρου Ιππάρχου, που πιστεύεται ότι πραγματοποίησε την παλαιότερη γνωστή χαρτογράφηση ολόκληρου του ουρανού.
«Για τη συγκεκριμένη εργασία γνωρίζαμε πολλά», σχολιάζει η κ. Μεταλληνού, «αλλά ξεκινώντας από την πρόσφατη ανακάλυψη –αυτή τη μία και μοναδική προς το παρόν σελίδα που εντοπίστηκε “κρυμμένη” στη μεσαιωνική περγαμηνή– θα δούμε για πρώτη φορά την ίδια τη γραφή του Ιππάρχου. Θα διαβάσουμε την πηγή, θα ερευνήσουμε την ακρίβεια των μετρήσεων, θα εξετάσουμε τη μεθοδολογία και τις μαθηματικές αποδείξεις. Ελπίζουμε λοιπόν ότι στο μέλλον, με τη βοήθεια της τεχνολογίας, θα εντοπίσουμε το σύνολο του έργου».
Η επιστήμη της αστρονομίας χρωστάει πολλά σε αυτόν τον αστρονόμο από τη Ρόδο, που έζησε τον 2ο αι. π.Χ. Στη μεθοδικότητα, την παρατηρητικότητα, την επιμονή του αμέτρητες ώρες να μελετάει τον ουρανό, και να προσπαθεί να ερμηνεύσει με μόνη βοήθεια τη γεωμετρία και τα μαθηματικά τα φαινόμενα που παρατηρούσε.
«Για εμάς τους Ελληνες», σχολιάζει η κ. Μεταλληνού, «ο Ιππαρχος θεωρείται ο “πατέρας” της αστρονομίας, γιατί εκτός των άλλων εισάγει με το έργο του τον επιστημονικό τρόπο σκέψης και ερμηνείας του κόσμου». Επιπλέον, όπως μας λέει η ίδια, υπάρχουν σημαντικές πιθανότητες να ήταν, μαζί με τον Αρχιμήδη και τον Ποσειδώνιο τον Ρόδιο, ένας από τους δημιουργούς του Μηχανισμού των Αντικυθήρων. Οσο για τον εντυπωσιακό, πρωτοπόρο «χάρτη» του ουρανού που συνέταξε έπειτα από ατελείωτες ώρες δουλειάς, ήταν ένα κείμενο χαμένο επί αιώνες. Τώρα γίνεται απτός, διαψεύδοντας εκείνους που υποστήριζαν πως δεν γράφτηκε ποτέ. Μέχρι σήμερα ο μοναδικός κατάλογος άστρων που είχε διασωθεί από την αρχαιότητα συντάχθηκε από τον αστρονόμο Πτολεμαίο στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου κατά τον 2ο αιώνα μ.Χ. Η ανάλυση του κειμένου που ανακαλύφθηκε στην περγαμηνή οδήγησε τους ερευνητές στο συμπέρασμα ότι αφενός ο Πτολεμαίος δεν έκανε απλή αντιγραφή των στοιχείων του Ιππάρχου, αφετέρου ότι οι υπολογισμοί του Ελληνα αστρονόμου για τις θέσεις των άστρων (με απόκλιση το πολύ μίας μοίρας από τις πραγματικές) είναι πολύ πιο ακριβείς από εκείνους του διαδόχου του.
Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι καθώς βελτιώνονται οι απεικονιστικές τεχνικές θα ανακαλύψουν και άλλες συντεταγμένες άστρων στον εν λόγω κώδικα, αρκετά τμήματα του οποίου δεν έχουν ακόμη διαβαστεί.
πηγή:kathimerini.gr
