Περιφέρεια Αττικής: Πρόγραμμα ολοκληρωμένης διαχείρισης και αντιμετώπισης των κουνουπιών.

Με αφορμή αναφορές που σχετίζονται με το πρόγραμμα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης και Αντιμετώπισης του Προβλήματος των Κουνουπιών στην Αττική,  επισημάνουμε τα παρακάτω:

Η προστασία της δημόσιας υγείας και η αποτελεσματική αντιμετώπιση κάθε είδους υγειονομικής απειλής για την υγεία των πολιτών, αποτελεί προτεραιότητα για τη Διοίκηση της Περιφέρειας Αττικής.

Στο πλαίσιο αυτό υλοποιεί το τριετές Πρόγραμμα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης και Αντιμετώπισης του Προβλήματος των Κουνουπιών 2021-2023 με την επιστημονική υποστήριξη του Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου. Το σχετικό πρόγραμμα έχει συμβάλει σημαντικά στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που αφορούν στους πληθυσμούς κουνουπιών και μάλιστα έχει λάβει τη διεθνή αναγνώριση αλλά και τα εύσημα για την καινοτόμο μέθοδο που εφαρμόζεται πειραματικά σε περιοχές της Αττικής για την διαχείριση κουνουπιών μέσω της εξαπόλυσης στειρωμένων κουνουπιών, στο Διεθνές Συνέδριο του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας του ΟΗΕ που πραγματοποιήθηκε στην Μπολόνια της Ιταλίας.

Η επιτυχία του προγράμματος συνίσταται και στο γεγονός πως μέχρι στιγμής, με το παρόν τριετές πρόγραμμα και το «παρατηρητήριο» δεν υπάρχει ούτε ένα ανθρώπινο κρούσμα Δυτικού Νείλου στην Αττική.

 Προϋπολογισμός Τριετούς Προγράμματος για την αντιμετώπιση και διαχείριση κουνουπιών 

Tο τριετές Πρόγραμμα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης και Αντιμετώπισης του Προβλήματος των Κουνουπιών 2021-2023 που υλοποιεί η Περιφέρεια Αττικής έχει συνολικό προϋπολογισμό 4.398.427,36 και κατανέμεται ανά Περιφερειακή Ενότητα ως εξής:

• Παράλληλα με τις εφαρμογές προνυμφοκτονιών προγραμματίζονται και πραγματοποιούνται στοχευμένοι υπολειμματικοί ψεκασμοί ακμαίων κουνουπιών όπου κρίνεται αναγκαίο (συνήθως οι «ψεκασμοί» είναι προνυμφοκτονίες, στην προσπάθεια μείωσης της επόμενης γενιάς κουνουπιών συνολικά – οι ακμαιοκτονίες γίνονται σε περιπτώσεις ανάγκης άμεσης μείωσης των υπαρχόντων κουνουπιών), κατόπιν και των αποτελεσμάτων των δειγματοληψιών που πραγματοποιούν οι ανάδοχες εταιρείες αλλά ΚΥΡΙΩΣ και το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο,  με τις παγίδες ακμαίων κουνουπιών που έχει τοποθετήσει σε επιλεγμένα σημεία των Δήμων της Περιφέρειας Αττικής.

Επίσης στο παρόν πρόγραμμα εισήχθη, (για από αέρος ψεκασμούς όπου δεν ήταν δυνατή η πτήση ελικοπτέρου και αρκετή η χρήση από εδάφους ψεκασμών), η χρήση drones.

Ειδικότερα:

• Αναφορικά με τους πληθυσμούς του κοινού κουνουπιού (δραστηριοποιείται τις βραδινές ώρες), την τρέχουσα περίοδο καταγράφονται χαμηλοί πληθυσμοί. Το κουνούπι αυτό αναπαράγεται σε κυρίως μεγάλες εστίες με νερό όπως έλη, βάλτοι, χαντάκια, κανάλια, ρέματα, μόνιμες λιμνούλες, δεξαμενές, φρεάτια, πηγάδια, εποχικές υδατοσυλλογές, εστίες με οργανικό φορτίο, δοχεία με μεγάλο άνοιγμα, δοχεία με στενό άνοιγμα, φυσικές κοιλότητες βράχων-δένδρων, κ.α.. Στο πλαίσιο του ολοκληρωμένου προγράμματος διαχείρισης των κουνουπιών που εφαρμόζει η Περιφέρεια  Αττικής δίνεται ιδιαίτερη σημασία στους παραπάνω τύπους εστιών οπότε και έχουμε πετύχει μειωμένο πληθυσμό του κοινού κουνουπιού. Οι μειωμένοι πληθυσμοί του κοινού κουνουπιού είναι μια σημαντική παράμετρος, τόσο για την ενόχληση κατά τις βραδινές ώρες όσο και για την αποφυγή της παρουσίας κρουσμάτων του Ιού Δυτικού Νείλου στην Περιφέρεια Αττικής.
  Αντιθέτως με το κοινό κουνούπι, το ΑΣΙΑΤΙΚΟ ΚΟΥΝΟΥΠΙ ΤΙΓΡΗΣ αναπαράγεται σε εστίες με πολύ μικρή ποσότητα νερού όπως πχ μεταχειρισμένα ελαστικά, ανθοδοχεία, πιατάκια γλαστρών, μικρά δοχεία που συγκρατούν νερό, φρεάτια, κουβάδες, μικρά δοχεία νερού κτλ). Είναι το μοναδικό κουνούπι στην Ελλάδα που δραστηριοποιείται κατά την ημέρα (χαρακτηριστικό του το ασπρόμαυρο χρώμα του). Δυστυχώς οι εστίες αυτές απαντώνται κυρίως σε σπίτια και η καταπολέμηση του είδους αυτού είναι σχεδόν αδύνατη με τους «κλασικούς ψεκασμούς» αφού δεν είναι  δυνατή η εύρεση των εστιών αυτών από τους υπεύθυνους φορείς διαχείρισης των κουνουπιών. Είναι ένα νέο τροπικό είδος κουνουπιού και οι πρόσφατες βροχοπτώσεις ευνόησαν την παρουσία πολλών εστιών αναπαραγωγής του (κυρίως στις οικίες) και ως εκ τούτου παρατηρείται έντονη αύξηση του πληθυσμού του σε πολλές αστικές περιοχές της Περιφ. Αττικής. Το Ασιατικό κουνούπι τίγρης ΔΕΝ μεταδίδει τον Ιό του Δυτικού Νείλου.
• Η χαρτογράφηση των εστιών πολλαπλασιασμού των κουνουπιών είναι όχι μόνο σχολαστική αλλά διαρκώς ενημερώνεται με τα τρέχοντα στοιχεία μέσω του «παρατηρητηρίου» το οποίο βασίζεται στην θέση σταθερών παγίδων σε όλη την χωρική αρμοδιότητα της Περιφέρειας Αττικής, που δίνουν πληροφορίες για το πλήθος και τα είδη των κουνουπιών κάθε εβδομάδα. Με αυτόν τον τρόπο ο «χάρτης» είναι συνεχώς ανανεούμενος με τα πιο πρόσφατα δεδομένα, ενώ ταυτόχρονα ελέγχεται και η αποτελεσματικότητα των ψεκασμών. Επισημαίνεται πως αυτός είναι μόνο ο ένας τρόπος που ελέγχεται η αποτελεσματικότητα των ψεκασμών. Επίσης, κάθε φορά που διενεργείται ψεκασμός, εντός 24 ωρών οι τεχνικές επιτροπές της αρμόδιας υπηρεσίας της Περιφέρειας, συλλέγουν δείγμα έτσι ώστε να ελέγξουν την αποτελεσματικότητα του μεμονωμένου ψεκασμού.
• Το «ειδικό πρόγραμμα τριετούς συνεργασίας μεταξύ της Περιφέρειας και του Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου ξεκίνησε τον Οκτώβρη 2020 (ώστε να δώσει αρχική πληροφόρηση που θα χρησίμευε ως βάση για το πρόγραμμα που ξεκίνησε το 2021)  με τοποθέτηση παγίδων σε όλη την χωρική αρμοδιότητα της Περιφέρειας Αττικής, οι οποίες είναι μόνιμες και δίνουν συνεχή πληροφορία σχετικά με τους πληθυσμούς και τα είδη των κουνουπιών, ενημερώνοντας έτσι αδιάλειπτα τις δράσεις κουνουποκτονίας.
• Σχετικά με το ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ, βάση της Προγραμματικής Σύμβασης που υπεγράφη μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και του Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου με τίτλο «Καταγραφή της παρουσίας και της εποχιακής διακύμανσης των κουνουπιών της Περιφέρεια Αττικής», πραγματοποιείται συνεχής εντομολογική επιτήρηση και έρευνα στην Περιφέρεια Αττικής – το έργο επικεντρώνεται στον εντοπισμό των περιοχών της Περιφέρειας με έντονη παρουσία κουνουπιών και την εγκατάσταση μόνιμου δικτύου εντομολογικής παρακολούθησής τους. Τα παραγόμενα αποτελέσματα είναι άμεσα διαθέσιμα στους αρμόδιους φορείς και ταυτόχρονα απεικονίζονται σε διαδικτυακούς χάρτες, διαθέσιμους στην Περιφέρεια Αττικής. Επισημαίνεται πως ενώ στο παρελθόν ο ΕΟΔΥ στα πλαίσια της υποχρέωσής του για την επιδημιολογική παρακολούθηση του ιού του δυτικού Νείλου συμβαλλόταν με έναν από τους αναδόχους της Περιφέρειας σε μια ενότητα, σήμερα, μετά από συνεννόηση των 3 φορέων (ΕΟΔΥ, Περιφέρεια Αττικής και Μπενάκειο), έχει συμβληθεί με το Μπενάκειο και έχει δικές του παγίδες σε ολόκληρη την Αττική γεγονός που επιτρέπει να παρέχει στην Περιφέρεια επιδημιολογικά δεδομένα που συσχετιζόμενα με τα εντομολογικά και να δίνει στις Τεχνικές Επιτροπές της ΠΑ την δυνατότητα να καθοδηγήσουν τους αναδόχους (στις συμβάσεις των οποίων υπάρχει πρόβλεψη για απόλυτη ευελιξία σχετικά με τα σημεία όπου διενεργούνται ψεκασμοί έτσι ώστε να μπορεί η Περιφέρεια να ενεργεί άμεσα για την προστασία της Δημόσιας Υγείας όταν η συνδυασμένη επιδημιολογική και εντομολογική πληροφορία δίνει υπόνοιες για κίνδυνο μετάδοσης Δυτικού Νείλου).

• Σχετικά με την ενημέρωση των πολιτών για τα μέτρα ατομικής προστασίας, υπογραμμίζεται πως φυλλάδια και αφίσες έχουν διανεμηθεί σε όλους τους Δήμους έγκαιρα, ενώ σε έκτακτες περιπτώσεις που μπορεί να εγκυμονούν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, τα τεχνικά κλιμάκια της Περιφέρειας έχουν κάνει ενημέρωση πόρτα-πόρτα. Επιπλέον, διενεργήθηκε και διενεργείται μία σειρά δράσεων με στόχο την εκπαίδευση του προσωπικού της Περιφέρειας αλλά και την ενημέρωση-ευαισθητοποίηση του κοινού.

Ακολουθεί αναλυτικός πίνακας των ψεκασμών που διενεργήθηκαν για το 2022 ανά Περιφερειακή Ενότητα

Περιφερειακή Ενότητα  ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ

Έναρξη εφαρμογών ψεκασμών 4-6/4/22

-13 Κύκλοι εφαρμογών ψεκασμών από εδάφους σε ρέματα (Κηφισού-Ποδονίφτη), στο Πεδίον του Άρεως, στο Αττικό Άλσος και στο Άλσος Βεΐκου 19-21/9/2022

Περιφερειακή Ενότητα  ΒΟΡΕΙΟΥ ΤΟΜΕΑ

Έναρξη εφαρμογών ψεκασμών 8-14/3/22

Υπολειμματικοί  ψεκασμοί ακμαίων 10 και 18/9/22 Μαρούσι

-15 Κύκλοι εφαρμογών ψεκασμών από εδάφους σε ρέματα,

Περιφερειακή Ενότητα  ΔΥΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ

Έναρξη εφαρμογών ψεκασμών 17-18/3/22

Υπολειμματικοί  ψεκασμοί ακμαίων 10/8/22 , 22/8/22, 16/9/22 Χαϊδάρι 12/9/22 Πετρούπολη

-14 Κύκλοι εφαρμογών ψεκασμών από εδάφους σε ρέματα των Δήμων και στο Πάρκο Τρίτση,

 Περιφερειακή Ενότητα  ΝΟΤΙΟΥ ΤΟΜΕΑ

Έναρξη εφαρμογών ψεκασμών 17-18/3/22

Έναρξη εφαρμογών ψεκασμών από αέρος 1/4/2022 Π.Φάληρο (DRONE)

Υπολειμματικοί  ψεκασμοί ακμαίων (1ος ) 13/5/22 , 1/6/ 22, 21/7/22, 5/8/22, 10/8/2022, 26-27/9/22 στους Δήμους Π. Φαλήρου , Μοσχάτου Ταύρου , Ν. Σμύρνης στα κοιμητήρια από τα επιδημιολογικά δεδομένα του ΜΦΙ και του αναδόχου

-14  Κύκλοι εφαρμογών ψεκασμών από εδάφους σε ρέματα των Δήμων, 6 από αέρος με χρήση Drone στο Δήμο Π. Φαλήρου και υπολειμματικοί ψεκασμοί ακμαίων κουνουπιών Δήμο Μοσχάτου -Ταύρου,

Περιφερειακή Ενότητα  ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ

Έναρξη εφαρμογών ψεκασμών 1/3/22 1η επίγεια εφαρμογή 14/4/22 1η εφαρμογή από αέρος (ΕΛΙΚΟΠΤΕΡΟ)

-19 Κύκλοι εφαρμογών ψεκασμών από εδάφους σε οικολογικά προστατευόμενες περιοχές, σε εστίες περιαστικά των Δήμων και 8 κύκλοι εφαρμογής προνυμφοκτονιών από αέρος με ελικόπτερο, του Εθνικού Πάρκου Σχινιά με χρήση εγκεκριμένου βιοκτόνου

Περιφερειακή Ενότητα  ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ

Έναρξη εφαρμογών ψεκασμών

1η επίγεια 8-9/3/22, 1η από αέρος  (DRONE) Ψάθα 8/3/22, 18/3/22 Βουρκάρι Μεγάρων , Λίμνη Κουμουνδούρου 4/4/22

Υπολειμματικοί  ψεκασμοί ακμαίων  12/4/22 και 12/5/22 Ψάθα, 10/9/22 Δ. Ελευσίνας (ελαιουργείο)

-19 Κύκλοι εφαρμογών ψεκασμών από εδάφους σε ρέματα και εφαρμογές από αέρος (DRONE)  στην περιοχή της Ψάθας (έλος ) και στη Λίμνη Κουμουνδούρου

Περιφερειακή Ενότητα ΠΕΙΡΑΙΩΣ

Έναρξη εφαρμογών ψεκασμών 1/3/22 -3/3/22

Έναρξη εφαρμογών ψεκασμών στα φρεάτια 5-6/4/2022

-15 Κύκλοι εφαρμογών ψεκασμών από εδάφους σε ρέματα, παρόχθιες περιοχές και 8 κύκλοι εφαρμογών στα φρεάτια όμβριων υδάτων  αρμοδιότητας Δήμου Πειραιά

Περιφερειακή Ενότητα ΝΗΣΩΝ

Έναρξη εφαρμογών ψεκασμών 1/03/2022 (Μέθανα-Πόρος-Τροιζηνία) 3/3/22 Αίγινα

4/3/22 Σαλαμίνα 8/3/22 αγκίστρι 10/3/22 Κύθηρα

16/6/22 Σπέτσες

30/3/22 1η από Αέρος Λίμνη  Ψήφτα, Βίδι και Stella Maris (ΕΛΙΚΟΠΤΕΡΟ)

Υπολειμματικοί  ψεκασμοί ακμαίων 2 εφαρμογές  Τροιζηνία  (27/4 kai 24/5)

-18 Κύκλοι εφαρμογών ψεκασμών από εδάφους σε περιοχές των Δήμων Σαλαμίνας, Αγκιστρίου, Αίγινας, Κυθήρων, 6 κύκλοι σε περιοχές του Δήμου Σπετσών και 13 κύκλοι εφαρμογών σε περιοχές της Τροιζηνίας, Μεθάνων Δήμου Πόρου και επόμενος  κύκλος εφαρμογών από αέρος στην περιοχή της Λίμνης Ψήφτας, Βιδίου και Stella Maris