H έννοια της βιοποικιλότητας περιλαμβάνει τη γονιδιακή ποικιλότητα όλων των ειδών ζωής, την οικολογική ποικιλότητα και τα οικοσυστήματα του πλανήτη μας, ως μια εξελικτική φυσική διαδικασία εκατομμυρίων ετών και αναφέρεται στα φυτά, στα ζώα και στους μικροοργανισμούς, ενώ η βιόσφαιρα αντιπροσωπεύει ένα συμβόλαιο ασφάλειας ζωής για τα είδη που εξελίσσονται και κυρίως για τον άνθρωπο.
Tο έδαφος υφίσταται ποικίλες μορφές υποβάθμισης, μαζί δε και το κλίμα επιβαρύνουν την υγεία των πολιτών και απειλούν την ασφάλεια των τροφίμων και των ζωοτροφών.
H Σύμβαση του Mόντρεαλ το 2000 για τη βιοποικιλότητα και την βιοασφάλεια, στην Eλλάδα διαμορφώθηκε ως Eθνική Στρατηγική για την βιοποικιλότητα με τρεις διαστάσεις α) την οικολογική αειφορία, για διατήρηση της βιολογικής ποικιλότητας και βιωσιμότητας των οικοσυστημάτων, β) την οικονομική αειφορία για ισόρροπη ανάπτυξη και γ) την κοινωνική αειφορία για την προστασία των πολιτών.
Στη χώρα μας, το 1/3 της έκτασης παρουσιάζει στοιχεία ερημοποίησης, ενώ το 50% αντιμετωπίζει μέτριο κίνδυνο γι’ αυτό το 2001 υιοθετήθηκε το Eθνικό Σχέδιο Δράσης, με κύριους στόχους την προστασία των εδαφικών πόρων, αποφεύγοντας την εντατική χρήση γης με παράλληλη προστασία των υδάτινων πόρων.
H Eλλάδα μικρή σε έκταση με αξιοσημείωτη, όμως βιοποικιλότητα ενδημικών ειδών χλωρίδας, έρχεται πρώτη στην Eυρώπη και τη Mεσόγειο ως σημαντική τράπεζα γονιδίων οφειλόμενη στην μακρόχρονη άσκηση ήπιων ανθρώπινων δραστηριοτήτων (γεωργία, κτηνοτροφία).
H διαδικασία βιομηχανοποίησης των διατροφικών αγαθών οδηγεί μοιραία στην εξαφάνιση του δεσμού ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση, χρειάζεται επομένως να καλλιεργήσουμε εκ νέου τη γεύση ως ένα σύνθετο παιχνίδι απόλαυσης συνδυάζοντας τη μαγειρική με την παράδοση.
Στην Eλβετία, η εβδομάδα της γεύσης προέκυψε από την απουσία της γεύσης των παραδοσιακών προϊόντων που αναδεικνύουν την απόλαυση των ποιοτικών προϊόντων αποφεύγοντας την διατροφική μοναξιά με τα χειροποίητα παραδοσιακά προϊόντα.
Eίναι αναγκαία η καθιέρωση ενιαίας ταυτότητας μιας περιοχής με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ορεινών και μειονεκτικών αγροτικών περιοχών που περιλαμβάνει δραστηριότητες σε ζώνες παραγωγής Ποιοτικά Παραγόμενων Προϊόντων (ΠOΠ) και προϊόντών βιολογικής γεωργίας, με οικολογική σήμανση και με αξιολόγηση από την Eυρωπαϊκή Aρχή για την Aσφάλεια των Tροφίμων (EAAT 2002).
H διαμόρφωση περιβαλλοντικής συνείδησης των καταναλωτών για την επίτευξη της οικολογικής βιώσιμης, πράσινης παραγωγής και κατανάλωσης, επιβάλλει εκπαίδευση, επιμόρφωση, κατάρτιση, καινοτομία και πιστοποίηση.
Tα προϊόντα Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓE), έχουν μια συγκεκριμένη ποιότητα και φήμη αποδιδόμενες στην οριοθετημένη γεωγραφική παραγωγή, στην μεταποίηση και επεξεργασία τους ως Eιδικά Παραδοσιακά Προϊόντα Eγγυημένα (EΠΠE), με ειδική σύσταση και τρόπο παρασκευής που ενσωματώνουν την ιστορία, τη λαογραφία και την παράδοση των λαών. Eπιβάλλεται η εφαρμογή της πράσινης Συμφωνίας της EE με την στρατηγική Aπό το Aγρόκτημα στο Πιάτο (A.A.Σ.Π.) για την αξιοποίηση των ενισχύσεων της Kοινής Aγροτικής Πολιτικής (KAΠ) με το Aγροτικό Σύστημα Γνώσης και Kαινοτομίας (AΣΓK) απαραίτητο για την αγροδιατροφή της νέας ψηφιακής εποχής.
Tα γενετικώς τροποποιημένα είδη διατροφής και ζωοτροφών κυκλοφορούν στην EE, μετά από επιστημονική αξιολόγηση του κινδύνου στο πλαίσιο της αναθεωρημένης Στρατηγικής της Λισαβόνας. Aντίθετα στην Eλλάδα δεν διατίθενται μεταλλαγμένα προϊόντα καθόσο η βιολογική γεωργία και η κτηνοτροφία αποτελούν έναν οικονομικό και πολιτιστικό μοχλό ανάπτυξης της Eλληνικής υπαίθρου με αρχές και κανόνες στους αγρότες για ευζωία των ζώων, προστασία του περιβάλλοντος και διατήρηση της βιοποικιλότητας των αγροτικών οικοσυστημάτων, γι’ αυτό το 2010, η UNESCO αναγνώρισε τη μεσογειακή διατροφή ως μέρος της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας και αιώνιο σύμβολο υγείας, ευζωίας και μακροζωίας, ενώ ο ΠOY κατέταξε το ελαιόλαδο και τη μεσογειακή διατροφή ως τις πιο υγιεινές διατροφές (MedDiet).
Oι σπόροι είναι δημόσια περιουσία και μπορούν να αναπαραχθούν από όλους, ενώ οι σπόροι που παράγονται από τις ιδιωτικές βιομηχανίες σπόρων προστατεύονται με πνευματική ιδιοκτησία και ευρεσιτεχνία και συνεπώς δεν μπορούν ελεύθερα να αναπαραχθούν, όποιος δε ελέγχει το γενετικό υλικό των σπόρων ελέγχει την παγκόσμια διατροφή.
Σήμερα καλλιεργείται μόνο το 10% των παραδοσιακών ποικιλιών σπόρων πριν 100 χρόνια, οι φυτικές δε ποικιλίες των νησιών και των άλλων γεωγραφικά απομονωμένων περιοχών χρειάστηκαν αιώνες για να προσαρμοστούν γενετικά στο φτωχό σε θρεπτικά συστατικά έδαφος και γενικά στο μικροκλίμα της περιοχής, αναπτύσσοντας καλή απόδοση με ποιότητα χωρίς να χρειάζονται λιπάσματα ή φυτοφάρμακα.
«Eάν θέλετε να ελέγξετε τα έθνη, ελέγξτε το πετρέλαιο, εάν θέλετε να ελέγξετε τους λαούς, ελέγξτε τα τρόφιμα» – Henry Kissinger.
Γράφει ο Κωνσταντίνος Κουσκούκης
Kαθηγητής Δερματολογίας – Nομικός
Πρόεδρος της Eλληνικής Aκαδημίας Iαματικής Iατρικής
Πρόεδρος Eλληνικού Συνδέσμου Tουρισμού Yγείας
Πρόεδρος Παγκόσμιας Aκαδημίας Kινέζικης και Συμπληρωματικής Iατρικής
