Υπό τον φόβο των οικονομικών συνεπειώς της συνύπαρξης δύο πολέμων βρίσκονται στην κυβέρνηση. Τα τεκταινόμενα στη Γάζα δημιουργούν επιπλέον κινδύνους σε οικονομικό επίπεδο για την Ελλάδα, κυρίως διότι ενδέχεται να προκαλέσουν ένα νέο γύρο αύξησης των τιμών στην ενέργεια σε πρώτο χρόνο και των τροφίμων σε δεύτερο. Παράλληλα, τα κυβερνητικά στελέχη κάνουν συνεχώς λόγο για δημοσιονομική σύνεση, εκτιμώντας ότι η Ελλάδα θα κλείσει επιτυχώς τον κύκλο επανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας, κάτι το οποίο σημαίνει ότι θα συνεχίσει να είναι φειδωλή, ως προς ενδεχόμενα μέτρα στήριξης, ενώ το 2024 αναμένεται να είναι ακόμη πιο απαιτητικό δημοσιονoμικά, καθότι ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα έχει τεθεί στο 2,1% από 1,1% φέτος.
Χωρίς μέτρα
Συνεπώς, σε οποιαδήποτε αναταραχή, το ενδεχόμενο ανταπόκρισης από την κυβέρνηση καθίσταται περιορισμένο. Αρκεί να επισημανθεί ότι η καταστροφή στη Θεσσαλία λόγω Daniel προκάλεσε τη διακοπή του Market Pass για όλη την ελληνική επικράτεια, εκτός των πληγεισών περιοχών, συμπεριλαμβανομένου και του Έβρου εξαιτίας των πυρκαγιών). Τα σενάρια είναι πολλά η γενική κατεύθυνση είναι ίδια. Δηλαδή, πιο ακριβό πετρέλαιο, υψηλότερος πληθωρισμός και χαμηλότερη ανάπτυξη. Οι διαφορές είναι στην ένταση καθότι όσο εξαπλώνεται η σύγκρουση, τόσο οι επιπτώσεις του πολέμου θα γίνονται παγκόσμιες, αντί για περιφερειακές. Σε όλα τα παραπάνω θα πρέπει να προστεθεί και η συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία, με όλες τις συνέπειες που συνεπάγεται αυτό. Συνεπώς, σε αντίθεση με τα όσα είπε η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ για τη χώρα της περί αντοχής της αμερικανικής οικονομίας δύο πολέμων, αυτό δε φαίνεται να ισχύει για την Ελλάδα.
Το παραπάνω συνεπάγεται ότι θα υπάρξουν συνθήκες πίεσης καθότι μειώνονται πολύ οι πιθανότητες για λήψη θετικών μέτρων, σε περίπτωση που χρειαστεί, όπως για παράδειγμα φέτος με τις καταστροφές από πλημμύρες και πυρκαγιές. Την ίδια στιγμή, ο πληθωρισμός συνεχίζει να υφίσταται και οι οι τιμές να αυξάνονται, κάτι το οποίο λειτουργεί προσθετικά με αρνητικό τρόπο για τους πολίτες.
Ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή θα μπορούσε να προκαλέσει άνοδο της τιμής του πετρελαίου στα 140 δολάρια το βαρέλι και να φέρει τον κόσμο στο χείλος της ύφεσης, προειδοποιεί η Άνα Μποάτα, επικεφαλής οικονομικής έρευνας στην Allianz Trade. Μιλώντας στην τηλεόραση του Bloomberg, η Μποάτα έθεσε πιθανότητα 20% να επιβεβαιωθεί ένα τέτοιο σενάριο, με τις εχθροπραξίες μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς να μετατρέπονται σε μια ευρεία περιφερειακή σύγκρουση, που απειλεί να μειώσει σημαντικά τις προμήθειες αργού.
Οι προκλήσεις και ο κίνδυνος ανατιμήσεων
Σε ένα επικίνδυνο παγκόσμιο επίπεδο, που συνθέτουν γεωπολιτικές αναταραχές και οικονομικές προκλήσεις, κινείται η ελληνική οικονομία.
Όπως αναφέρει ο ΙΟΒΕ στην τριμηνιαία έκθεση για την ελληνική οικονομία, οι πρόσφατες επιθέσεις στο Ισραήλ και το ενδεχόμενο ευρύτερου πολεμικού σκηνικού στη Μέση Ανατολή δεν υπενθυμίζουν απλώς πως η σταθερότητα και η ειρήνη σε μια κρίσιμη περιοχή του πλανήτη και πολύ κοντά στη χώρα μας, απέχουν πολύ από το να επιτευχθούν. Σημειώνουν επίσης την ευμετάβλητη κατάσταση στο ευρύτερο σημερινό γεωπολιτικό σύστημα.
Η κρίση που ξεκίνησε με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία δεν έχει βρει λύση και είναι περισσότερο ορατό το ενδεχόμενο παράτασής της, μέσα σε ευρύτερες ανακατατάξεις που αφορούν άμεσα την Ευρώπη, παρά της άμεσης επίλυσης. Εκτός των άλλων, αυτό σημαίνει πως δεν μπορεί να θεωρείται ότι έχει κλείσει τον κύκλο της και η πρόσφατη ενεργειακή κρίση.
Η παγκόσμια οικονομία έχει αποφύγει προς το παρόν την ύφεση, κινείται όμως σε περιοχή αυξανόμενου ρίσκου, καθώς η αποκλιμάκωση του έντονου πληθωρισμού στις περισσότερες οικονομίες είναι αργή και η διατήρηση των κεντρικών επιτοκίων σε υψηλά επίπεδα συνοδεύεται από έντονη επιβράδυνση της μεγέθυνσης.
Κατ’ ελάχιστον, μπορεί κανείς να αναμένει πως η παραγωγή θα λάβει χώρα στο επόμενο διάστημα κάτω από συνθήκες υψηλότερου κόστους κεφαλαίου και ενέργειας από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια.
Κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό για την ελληνική οικονομία και πολύ επιβαρυντικό για τους πολίτες, καθότι θα συνεχίζονταν οι ανατιμήσεις στα τρόφιμα με τρόπο ανεξέλεγκτο, την ώρα που τα εισοδήματα στην Ελλάδα υπολείπονται όλων των χωρών της Ευρώπης, εκτός της Βουλγαρίας, όπως καταγράφει η Eurostat.
Τι θα γίνει με το Σύμφωνο Σταθερότητας;
Όπως προκύπτει, η επόμενη χρονιά αναμένεται να δημιουργήσει συνθήκες ασφυξίας τόσο για τα δημόσια οικονομικά όσο και για τους πολίτες. Την ίδια στιγμή ο πόλεμος στη Γάζα ενδεχομένως να δημιουργήσει και πολύ διαφορετικά δεδομένα για την πορεία της ελληνικής οικονομίας, ιδίως εάν υπάρξει εκτόξευση των τιμών του πετρελαίου, κάτι που θα δημιουργούσε αλυσιδωτές αντιδράσεις, φτάνοντας και στις μεγάλες ανατιμήσεις.
Βασικό θέμα αποτελεί και η αναμενόμενη απόφαση για το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Οι διαφωνίες μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας έχουν καθυστερήσεις τις όποιες αποφάσεις, ωστόσο παραμένει μια εκκρεμότητα, η οποία αναμένεται να επηρεάσει και την Ελλάδα. Το Σύμφωνο Σταθερότητας, το οποίο επί της ουσίας αποτελεί το εγχειρίδιο των δημοσιονομικών κανόνων που δεσμεύει τις οικονομίες της ευρωζώνης, χρειάζεται μια γενική αναθεώρηση μετά την άνοδο του δημόσιου χρέους κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid.
Αλλά οι κυβερνήσεις με ανταγωνιστικά στρατηγικά οράματα αλλά και διαφορετικά θεμελιώδη μεγέθη αγωνίζονται να συμφωνήσουν για το πώς ακριβώς μπορούν να το πετύχουν αυτό. Ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Λίντνερ προειδοποίησε ότι μια συμφωνία, που δεν θα έχει ευρεία στήριξη, θα κριθεί αυστηρά από τους επενδυτές στην αγορά ομολόγων. Ο Γάλλος ομόλογός του Μπρούνο Λεμέρ εξέφρασε επίσης τη βεβαιότητα ότι μια συμφωνία θα επιτευχθεί μέχρι το τέλος του έτους, με την επόμενη συζήτηση να αναμένεται η συνάντηση των υπουργών Οικονομικών στις αρχές Νοεμβρίου στις Βρυξέλλες. Ομοίως, η Ισπανίδα Νάντια Καλβίνο, η οποία κατέχει την εκ περιτροπής προεδρία των συγκεντρώσεων των επικεφαλής οικονομικών της ΕΕ, είπε ότι στόχος είναι να κατατεθεί νομική πρόταση στο επόμενο Ecofin, ώστε να υπάρξει μια νέα συμφωνία μέχρι το τέλος του έτους.
