Το φαγητό επιδρά σημαντικά στην αυξομείωση των επιπέδων τεστοστερόνης, κυρίως στους άνδρες, χωρίς ωστόσο να παραμένει αποκλειστικά ο μοναδικός παράγοντας που επηρεάζει τη λίμπιντο και την ενέργεια. “Είμαι ότι τρώω”. Έτσι είχε αναφέρει το 1826 η Γαλλίδα γαστρονόμος Jean Anthelme Brillat-Savarin, προσπαθώντας να καταδείξει την ανάγκη για καλό φαγητό και πόσο αυτό επηρεάζει τη διάθεση και την υγεία μας. Λίγα χρόνια αργότερα, οι ερευνητές της Αμερικανικής Ουρολογικής Εταιρείας πήγαν αυτή τη φράση ένα βήμα παραπέρα. Η έρευνα που διεξήγαγαν το 2021 έδειξε πόσο δραστικά επηρεάζουν οι τροφές που καταναλώνει ο άνθρωπος τα επίπεδα της βασικής ορμόνης του σεξ, της τεστοστερόνης.
Η τεστοστερόνη παίζει ρόλο άρχουσας σημασίας, κυρίως στους άνδρες. Παρόλο που θεωρείται η βασική ορμόνη για τη γονιμότητα, συνδέεται και με πολλές άλλες λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού, επηρεάζοντας τόσο τη σωματική, όσο και την ψυχική υγεία. Η ορμόνη αυτή ταυτίζεται τόσο με τη σεξουαλική διέγερση, όσο και με την παραγωγή σπέρματος. Ωστόσο συμβάλλει στην ανάπτυξη των γεννητικών οργάνων, της τριχοφυΐας, της μυϊκής και οστικής μάζας. Παίζει ρόλο ακόμα και στην παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων, στον τρόπο που το σώμα μας αποθηκεύει λίπος, στη διάθεση και συνολική ευεξία που νιώθουμε.
Η ανεπάρκεια αυτής της ορμόνης μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα σε οποιονδήποτε από τους παραπάνω τομείς. Καθώς η τεστοστερόνη μειώνεται, ως αποτέλεσμα της ηλικίας και άλλων παραγόντων, η σωματική μάζα και η οστική πυκνότητα μπορεί να μειωθούν, ενώ αυξάνονται οι πιθανότητες καρδιαγγειακής νόσου. Αλλα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν είναι η μειωμένη σεξουαλική επιθυμία, λιγότερη ενέργεια, αύξηση σωματικού βάρους, απώλεια τριχοφυΐας και κατάθλιψη.
Τι οδηγεί σε μείωση της τεστοστερόνης
Η τεστοστερόνη δημιουργείται από τους όρχεις και από τις ωοθήκες, σε μικρότερες ωστόσο ποσότητες. Η παραγωγή της αρχίζει να αυξάνεται σημαντικά κατά τη διάρκεια της εφηβείας, ενώ μειώνεται μετά την ηλικία των 30 με 40 ετών. Τα συνολικά επίπεδα τεστοστερόνης μειώνονται κατά μέσο όρο, περίπου 1% κάθε χρόνο μετά την ηλικία των 30 ετών. Ερευνες δείχνουν ότι περίπου το 20% των ανδρών στα 60 τους και το 50% των ανδρών στα 80 τους έχουν έλλειψη τεστοστερόνης.
Εκτός από την ηλικία άλλες αιτίες μείωσης της τεστοστερόνης μπορεί να περιλαμβάνουν την παχυσαρκία, τους τραυματισμούς στους όρχεις, την κατάχρηση αλκοόλ, το στρες, την κακή ποιότητα ύπνου, την υπερβολική άσκηση και τη διατροφή. Μεμονωμένα τρόφιμα είναι ίσως εξαιρετικά απίθανο να είναι επιβλαβή για τα επίπεδα της τεστοστερόνης, ωστόσο κάποιες τροφές ή δίαιτες μπορούν να βοηθήσουν να μειωθούν ή να αυξηθούν αυτά τα επίπεδα.
Πώς η διατροφή επηρεάζει την τεστοστερόνη
Σύμφωνα με μια μελέτη του 2021, οι άνδρες που έτρωγαν μια πιο φιλοφλεγμονώδη διατροφή, υψηλή δηλαδή σε υδατάνθρακες και κορεσμένα λίπη, είχαν χαμηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης από εκείνους που έτρωγαν λιγότερο φλεγμονώδεις τροφές. Επιπλέον, η κατανάλωση μιας ανάλογης δίαιτας σχετίζεται άμεσα με την αύξηση του σωματικού βάρους και τον κίνδυνο παχυσαρκίας, η οποία με τη σειρά της συνδέεται με χαμηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης. Η τροχιά της πτώσης της τεστοστερόνης είναι πιο ανεξέλεγκτη στους άνδρες που έχουν αυξημένο σωματικό βάρος, σύμφωνα με τον καθηγητή ιατρικής του Χάρβαρντ, Dr Shalender Bhasin. Οι παχύσαρκοι άνδρες που έχουν μειωμένη τεστοστερόνη μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδά τους, κυρίως χάνοντας βάρος, χωρίς να παίζει ρόλο απαραίτητα ο τύπος δίαιτας που θα ακολουθήσουν.
Ωστόσο η έντονη άσκηση και η απότομη μείωση βάρους με εξαντλητικές δίαιτες που εμποδίζουν την ορθή λειτουργία του οργανισμού, μπορούν να έχουν καταστροφικό αντίκτυπο στα επίπεδα τεστοστερόνης. Για έναν υγιή άνδρα, με φυσιολογικό σωματικό βάρος, μια περιοριστική δίαιτα σίγουρα δεν θα ωφελήσει, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο Dr. Richard J. Fantus, ουρολόγος του NorthShore University HealthSystem. Οι μελέτες διατροφής και το πώς αυτή επηρεάζει τη συγκεκριμένη ορμόνη είναι ιδιαίτερα περίπλοκες, καθώς δεν είναι εύκολα σαφές ποιο συστατικό μιας δίαιτας μπορεί να προκαλέσει ορμονικές αλλαγές.
