Τα δημογραφικά ισοζύγια (γεννήσεις-θάνατοι) στη χώρα μας έχουν αλλάξει, περνώντας από θετικά σε αρνητικά για πρώτη φορά μετά το 2010. Η αύξηση των ηλικιωμένων από τη δεκαετία του ’50 έχει οδηγήσει σε περισσότερους θανάτους, ενώ η μείωση των παιδιών από το 1980 έχει μειώσει τις γεννήσεις.
Οι αντίθετες τάσεις σε θανάτους και γεννήσεις οδήγησαν σε υπεροχή των θανάτων: 38,5 χιλιάδες λιγότερες γεννήσεις από θανάτους την τριετία 2011-13, 111 χιλιάδες το 2017-19 (113 θάνατοι/100 γεννήσεις στην πρώτη και 143 στη δεύτερη). Την τριετία 2020-22, το έλλειμμα αυξήθηκε σημαντικά, με το ισοζύγιο να είναι αρνητικό κατά σχεδόν 169 χιλιάδες (168 θάνατοι/100 γεννήσεις).
Η πανδημία αύξησε τη θνησιμότητα, ενώ οι γεννήσεις μειώθηκαν λίγο περισσότερο από το αναμενόμενο (-13 χιλιάδες). Αυτά είναι μερικά από τα πρώτα συμπεράσματα που αναφέρονται σε δελτίο του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών (ΙΔΕΜ) με θέμα «Η επιδείνωση του φυσικού ισοζυγίου σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο (2020-22) και οι δυσοίωνες προοπτικές του». Οι συγγραφείς του άρθρου, οι καθ. Βύρων Κοτζαμάνης και Βασίλης Παππάς, αναφέρουν ότι αν η αύξηση των θανάτων μετά την επιστροφή τους στις 130 χιλιάδες το 2023 είναι ηπιότερη, οι γεννήσεις θα παραμείνουν κάτω από τις 82 χιλιάδες ετησίως λόγω της μείωσης των γυναικών σε ηλικία τεκνοποίησης και της στασιμότητας στο περιβάλλον για τη δημιουργία οικογένειας.
Τα φυσικά ισοζύγια θα παραμείνουν αρνητικά γύρω στις -55 χιλιάδες, ενώ η αναλογία γεννήσεων προς θανάτους δεν θα αλλάξει σημαντικά. Οι δύο ερευνητές αναφέρουν ότι οι διαφορές στην αναλογία αυτή μεγαλώνουν από τις Περιφέρειες στις Περιφερειακές Ενότητες και στους Δήμους. Για παράδειγμα, το Νότιο Αιγαίο έχει περισσότερες γεννήσεις από θανάτους, ενώ η Δυτική Μακεδονία έχει σχεδόν 2,4 θανάτους ανά γέννηση.
Στις Περιφερειακές Ενότητες, μόνο πέντε έχουν περισσότερες γεννήσεις από θανάτους και σε τέσσερις θάνατοι και γεννήσεις είναι περίπου ίσοι. Σε έντεκα Περιφερειακές Ενότητες αντιστοιχούν 2,5 ή περισσότεροι θάνατοι ανά γέννηση. Στους δήμους, η αναλογία κυμαίνεται από δύο γεννήσεις ανά θάνατο στο Δήμο Θήρας έως και περισσότερους από τέσσερις θανάτους ανά γέννηση σε 49 δήμους.
Σε επίπεδο Δημοτικών Ενοτήτων, 19 από αυτές έχουν περισσότερες γεννήσεις από θανάτους, ενώ σε 27 υπάρχουν μόνο θάνατοι. Στις 348 Δημοτικές Ενότητες (το ένα τρίτο), η αναλογία είναι τέσσερις ή περισσότεροι θάνατοι ανά γέννηση και στις 196 (19% του συνόλου) έξι ή περισσότεροι. Οι Δημοτικές Ενότητες των νησιών, των μεγάλων αστικών κέντρων και των μητροπολιτικών περιοχών Αθηνών και Θεσσαλονίκης έχουν καλύτερα ισοζύγια, ενώ οι Δημοτικές Ενότητες στο κεντρικό και δυτικό τμήμα της ηπειρωτικής Ελλάδας και στη Μακεδονία και Θράκη έχουν έντονη ανισορροπία.
Μιλώντας στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο διευθυντής του ΙΔΕΜ, Βύρων Κοτζαμάνης, τόνισε ότι η αναλογία 1,68 θανάτων/γέννηση σε εθνικό επίπεδο είναι ανησυχητική, ενώ σε 459 Δημοτικές Ενότητες υπάρχει ήδη αναλογία άνω των τριών θανάτων ανά γέννηση, κάτι που προοιωνίζει μεγαλύτερη δημογραφική και κοινωνικοοικονομική υποβάθμιση.
