Της Δάφνης Γρηγοριάδη, Οικονομικής Αναλύτριας
Η εξάρτηση από εισαγωγές ενέργειας, η έλλειψη επαρκών ενεργειακών υποδομών, η υψηλή φορολόγηση της ενέργειας συγκριτικά με άλλες μεγάλες οικονομίες όπως η Αμερικανική που καθιστούν την τιμή λιανικής ρεύματος υψηλή και την αγορά ενέργειας της Ευρώπης μη ανταγωνιστική είναι οι βασικοί παράγοντες.
Επιπλέον η στροφή προς τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) στην Ευρώπη έγινε σχετικά πρόσφατα, κυρίως μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Αυτό σημαίνει ότι πολλές από τις επενδύσεις σε ΑΠΕ είναι ακόμα υπό κατασκευή, ενώ οι επενδύσεις που είχαν γίνει πριν από χρόνια δεν έχουν ακόμη αποσβεστεί πλήρως. Αυτή η καθυστέρηση στην απόσβεση των επενδύσεων επηρεάζει το κόστος παραγωγής ενέργειας, καθώς οι αναγκαίες επενδύσεις και οι συνθήκες της αγοράς δεν έχουν ακόμη επιφέρει τη μείωση των τιμών που αναμενόταν. Ως αποτέλεσμα, το κόστος του ρεύματος παραμένει υψηλό, ακόμα και αν η στροφή προς τις ΑΠΕ έχει τη δυνατότητα να μειώσει το κόστος στο μέλλον, όταν οι επενδύσεις αποδώσουν πλήρως.
Δυτική και Ανατολική Ευρώπη: Διαφορές και Αιτίες
Τελευταία έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο η Ανατολική Ευρώπη να έχει κατά πολύ υψηλότερες τιμές ρεύματος από την Δυτική Ευρώπη. Σαφώς και παίζει ρόλο το ενεργειακό μίγμα κάθε χώρας, ωστόσο ο κυριότερος λόγος είναι οι στρεβλώσεις στις διασυνδέσεις.
Στη Δυτική Ευρώπη, χώρες “κλειδιά” όπως η Γαλλία, που παράγουν σημαντικές και φθηνές ποσότητες ενέργειας μέσω πυρηνικών σταθμών, διοχετεύουν μεγάλο μέρος αυτής της ενέργειας στη Δυτική Ευρώπη.
Επιπλέον στην Ανατολική Ευρώπη δεν μπορούν να δημιουργηθούν το ίδιο εύκολα οικονομίες κλίμακος λόγω του γεγονότος οτι πρόκειται για μικρότερες οικονομίες με μικρότερη ζήτηση.
Όσο μεγαλύτερη είναι η ποσότητα ενέργειας που εισέρχεται σε μια χώρα, τόσο πιο μικρό είναι το κόστος, ακριβώς όπως συμβαίνει και με τα προϊόντα. Στην Ανατολική Ευρώπη, οι περιορισμένες ποσότητες ενέργειας από τις στρεβλώσεις στις διασυνδέσεις σε συνδυασμό με την περιορισμένη δυνατότητα δημιουργίας οικονομιών κλίμακος συμβάλλουν στην αύξηση των τιμών.
Η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται από τις ανεπαρκείς υποδομές αποθήκευσης της πλεονάζουσας ενέργειας από την παραγωγή ΑΠΕ. Η παραγόμενη ενέργεια που δεν αποθηκεύεται αποτελεί ζημία για τον παραγωγό με το κόστος να μετακυλίεται στους καταναλωτές. Αντιθέτως η αποθηκευμένη πλεονάζουσα ενέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε περιόδους έντονης ζήτησης όπως το Καλοκαίρι για να αποτρέψει την αυξητική τάση των τιμών.
Η Κατάσταση στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα επιπλέον η αυξημένη εποχική ζήτηση λόγω του τουρισμού ιδίως φέτος και οι στρεβλώσεις στο Χρηματιστήριο ενέργειας που πρέπει να δούμε επειγόντως επηρεάζουν αρνητικά τις τιμές.
Προοπτικές Βελτίωσης
Για να βελτιωθεί η ενεργειακή κατάσταση στην Ελλάδα, απαιτούνται στρατηγικές επενδύσεις και αναβαθμίσεις στις υποδομές ενέργειας. Κεντρικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία θα μπορούσαν να διαδραματίσουν:
- Βελτίωση του Ενεργειακού Μείγματος: Η ενσωμάτωσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η επένδυση σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα μπορεί να μειώσει την εξάρτηση από εισαγόμενη ενέργεια.
- Επενδύσεις σε Υποδομές Αποθήκευσης: Η ανάπτυξη συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας θα μπορούσε να βοηθήσει στην εξομάλυνση των διακυμάνσεων της ζήτησης και προσφοράς.
- Ενίσχυση Διασυνδέσεων: Η αύξηση των διασυνδέσεων με άλλες χώρες θα μπορούσε να βελτιώσει την πρόσβαση σε φθηνότερες πηγές ενέργειας και να συμβάλει στη σταθερότητα των τιμών.
- Στρατηγικές Πολιτικές: Η εφαρμογή πολιτικών που προάγουν την ενεργειακή αποδοτικότητα και την υποστήριξη καινοτόμων τεχνολογιών μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση του κόστους ενέργειας.
