Της Δάφνης Γρηγοριάδη, Οικονομικής Αναλύτριας
Νέα μέτρα για την αντιμετώπιση της ακρίβειας και την στήριξη της κοινωνίας ανακοίνωσε από την 88η ΔΕΘ ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης.
Συγκριτικά με τις προηγούμενες χρονιές, το φετινό πακέτο ΔΕΘ είναι πιο μικρό λόγω των στενότερων δημοσιονομικών περιθωρίων, ωστόσο έχει μεγαλύτερο συντελεστή βαρύτητας για την κοινωνία λόγω της επίμονης ενεργειακής κρίσης και του πληθωρισμού. Εξάλλου φαίνεται και στις δημοσκοπήσεις, ότι τα οικονομικά ζητήματα είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που απασχολούν τους Έλληνες πολίτες.
Για το κυβερνητικό επιτελείο, ο μεγαλύτερος συντελεστής βαρύτητας είναι η γνώμη των πολιτών απέναντι στις φετινές εξαγγελίες, καθώς το ποσοστό του κυβερνώντος κόμματος παρουσιάζει κάμψη στις δημοσκοπήσεις.
Η ακτινογραφία των μέτρων
- Τα εργασιακά: Η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 1 μονάδα για τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα είναι μια θετική κίνηση για την οικονομία. Μειώνει το κόστος για τις επιχειρήσεις, διευκολύνει τη διατήρηση των θέσεων εργασίας και μειώνει τις απολύσεις. Ταυτόχρονα, αυξάνει το καθαρό εισόδημα των εργαζομένων λόγω των μικρότερων κρατήσεων.
- Η ενίσχυση ρευστότητας επιχειρήσεων: Η πλήρης κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος για αυτοαπασχολούμενους και ατομικές επιχειρήσεις αναμένεται να ενισχύσει τη διαθέσιμη ρευστότητα για αυτούς τους επαγγελματίες. Παράλληλα το ελάχιστο φορολογητέο ποσό των ελεύθερων επαγγελματιών θα μειώνεται σε περιοχές με 1.500 κατοίκους αντί των 500, ενώ το κριτήριο του μέγιστου μισθού εργαζομένου δεν θα υπολογίζεται προσθετικά αλλά μόνο συγκριτικά. Ωστόσο θα περιμέναμε να ακούσουμε ριζικότερες διορθώσεις για την φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών μετά τον ξεσηκωμό που έχει προκύψει από τον νέο τρόπο φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών.
Η τσέπη των πολιτών
- Δυο μέτρα που συμβάλουν στην αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών είναι α) η νέα αύξηση του κατώτατου μισθού από τον Απρίλιο και οι αυξήσεις των μισθών σε ειδικές κατηγορίες όπως στους ένστολους και τους γιατρούς του ΕΣΥ, β) η αύξηση μιας σειράς βασικών επιδομάτων. Τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. δίνουν προτεραιότητα στη στήριξη των ευάλωτων ομάδων, αποφεύγοντας οριζόντια μέτρα που θα μπορούσαν να αναζωπυρώσουν τον πληθωρισμό. Χαρακτηριστικά, την περίοδο 2010-2019, οι δαπάνες για επιδόματα κοινωνικής προστασίας αυξήθηκαν ταχύτερα στην Ε.Ε. για τη στέγαση και την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού.
Η έμφαση στην στήριξη των οικογενειών
- Η αύξηση των vouchers κατά 20 εκατ. ευρώ και η δημιουργία 20.000 θέσεων σε νέους παιδικούς σταθμούς είναι θετικά βήματα για την υποστήριξη των οικογενειών. Η κατάργηση του φόρου 15% στην ασφάλιση υγείας των παιδιών και η δωρεάν εξέταση γονιμότητας για γυναίκες 30-35 ετών είναι σημαντικές πρωτοβουλίες που ενισχύουν την πρόσβαση σε υγειονομική φροντίδα και την υποστήριξη της οικογένειας.
- Η μονιμοποίηση της επιστροφής του ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο και η θεσμοθέτηση ενός ευέλικτου σχήματος για την διαχείριση των κόκκινων δανείων είναι σε σωστή κατεύθυνση. Παράλληλα η δημιουργία προγράμματος ύψους 600 εκατ. ευρώ για την αύξηση της θερμοκηπιακής καλλιέργειας μπορεί να ενισχύσει την παραγωγή. Εντούτοις, είναι σημαντικό το πρόγραμμα να περιλαμβάνει σαφή κριτήρια και διαδικασίες για την αποτελεσματική κατανομή των πόρων και τη στήριξη των δικαιούχων.
- Η αύξηση της έκπτωσης στον ΕΝΦΙΑ για τις κατοικίες έως 500.000 ευρώ που ασφαλίζονται έναντι φυσικών καταστροφών αντανακλά την ανάγκη μεταφοράς του ρίσκου από το κράτος στις ασφαλιστικές εταιρείες, καθώς το δημοσιονομικό κόστος από έκτακτες καταστροφές αυξάνεται λόγω της κλιματικής αλλαγής. Η προηγούμενη έκπτωση του 10% δεν προσέλκυσε αρκετούς ιδιοκτήτες, γι’ αυτό το ποσοστό αυξάνεται στο 20%. Σήμερα, μόνο το 15% των κατοικιών στην Ελλάδα είναι ασφαλισμένες έναντι φυσικών καταστροφών, υπογραμμίζοντας την ανάγκη ενίσχυσης αυτής της πρακτικής. Για τις κατοικίες πάνω από 500.000 ευρώ η έκπτωση παραμένει στο 10% ενώ ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι αν δεν ασφαλίζεται το σπίτι σε περίπτωση καταστροφής δεν θα αποζημιώνεται από το κράτος, ενώ κάθε επιχείρηση με κύκλο εργασιών άνω των 500.000 χιλιάδων, πρέπει υποχρεωτικά να ασφαλίζεται έναντι φυσικών καταστροφών. Σύμφωνα με πληροφορίες του atticatimes.gr ήδη από την περσινή ΔΕΘ εξεταζόταν το σενάριο υποχρεωτικής ασφάλισης. Σε μια περίοδο που τα ασφάλιστρα ήδη είναι αυξημένα, η επιπλέον ζήτηση μπορεί να εντείνει την πίεση για περαιτέρω αύξηση των ασφαλίστρων.
- Έκπληξη αποτέλεσε η οριζόντια αύξηση στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, που θα φτάσουν και τα 100 ευρώ τον μήνα, για την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος μιας κατηγορίας πολιτών στην οποία δεν έχουν σημειωθεί ιδιαίτερες αυξήσεις ούτε υφίστανται λόγω μνημονιακών υποχρεώσεων δώρα Χριστουγέννων, κλπ. Ωστόσο η οριζόντια αύξηση εγείρει ερωτήματα για το δημοσιονομικό κόστος και τη διατήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας.
Είναι επιπλέον αναγκαίο να ανοίξει μια σοβαρή συζήτηση στην Ελλάδα για την αύξηση της παραγωγικότητας στο δημόσιο και τη μείωση των φαινομένων διαφθοράς, καθώς οι περιπτώσεις δημοσίων υπαλλήλων που εμπλέκονται σε υποθέσεις διαφθοράς αυξάνονται και βγαίνουν συχνά στη δημοσιότητα. Ένα ουσιαστικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση θα ήταν η συζήτηση για την κατάργηση της μονιμότητας στον δημόσιο τομέα.
- Η αύξηση των συντάξεων έως 2,5% από την 1η Ιανουαρίου 2025 (σε σύγκριση με την προηγούμενη που ξεπέρασε το 6%) ενισχύει το διαθέσιμο εισόδημα των συνταξιούχων, αλλά παραμένει κυρίως συμβολική, ειδικά για τη μεσαία τάξη που έχει υποστεί τις μεγαλύτερες περικοπές. Ενδεικτικά, ένας επιστήμονας με 35 χρόνια εργασίας έχει χάσει, με μηνιαία αναγωγή και λαμβάνοντας υπόψη τα καταργημένα δώρα, περίπου 150.000 ευρώ από την κύρια και την επικουρική σύνταξή του την περίοδο 2012-2022. Για τους περίπου 850.000 συνταξιούχους που εξακολουθούν να έχουν μεγάλη προσωπική διαφορά, η αύξηση θα είναι μόνο λογιστική, χωρίς πραγματική επίπτωση στο μηνιαίο τους εισόδημα, και γι’ αυτό δικαιούνται το έκτακτο επίδομα.
Η αύξηση των συντάξεων επηρεάζει όχι μόνο τους συνταξιούχους, αλλά και τις οικογένειές τους, καθώς το 50% των ενεργών πολιτών (όσοι δεν έχουν συνταξιοδοτηθεί) λαμβάνουν οικονομική υποστήριξη από συνταξιούχους συγγενείς για να αντεπεξέλθουν στα καθημερινά τους έξοδα.
- Οι αλλαγές στο πρόγραμμα ΣΠΙΤΙ ΜΟΥ 2, όπως η διεύρυνση των δικαιούχων, τα δάνεια με μηδενικό επιτόκιο για την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών και η τριετής φοροαπαλλαγή για τα εισοδήματα από ενοίκια σε όποιον νοικιάζει σήμερα ένα κλειστό διαμέρισμα, αποτελούν σημαντικά βήματα για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης. Η φοροαπαλλαγή στοχεύει στον περιορισμό της βραχυχρόνιας μίσθωσης, ενθαρρύνοντας τους ιδιοκτήτες να διαθέσουν τα ακίνητά τους για μακροχρόνια ενοικίαση, αυξάνοντας έτσι την προσφορά κατοικιών στην αγορά. Παράλληλα, τα κίνητρα για ενεργειακή αναβάθμιση βοηθούν στην εξοικονόμηση ενέργειας και στην αναβάθμιση των κατοικιών.
Οι Έλληνες συγκριτικά με τους κατοίκους στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε διαθέτουν το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας τους σε ακίνητα παρά σε καταθέσεις. Το κίνητρο για αναβάθμιση των κατοικιών είναι επομένως κομβικό για να συντηρήσουν οι νέοι την περιουσία τους.
- Η χορήγηση της Golden Visa με 250.000 ώστε να καλύπτει επενδύσεις σε τομείς όπως η έρευνα και ανάπτυξη, και όχι μόνο σε ακίνητα, είναι ένα θετικό βήμα για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης. Αυτή η αλλαγή μπορεί να μειώσει την πίεση στη ζήτηση ακινήτων, καθιστώντας τα πιο προσιτά για τους πολίτες, ενώ παράλληλα προσελκύει επενδύσεις που ενισχύουν την καινοτομία και την οικονομία σε πιο παραγωγικούς τομείς. Με αυτόν τον τρόπο, η χώρα ωφελείται όχι μόνο από την εισροή κεφαλαίων αλλά και από τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την ενίσχυση της τεχνολογικής ανάπτυξης.
- Τέλος η παροχή ισχυρότερων κινήτρων για συγχωνεύσεις ήταν αναγκαία καθώς τα υφιστάμενα κίνητρα δεν έχουν παρακινήσει τις επιχειρήσεις να συγχωνευτούν. Βέβαια δεν υπάρχει και η ανάλογη κουλτούρα, πολλές επιχειρήσεις ενδέχεται να προτιμούν να διατηρούν την αυτονομία τους, ακόμα και αν αυτό περιορίζει τις δυνατότητες ανάπτυξής τους.
