Μια νέα ανάλυση του ΚΕΦίΜ αναδεικνύει σοβαρές δυσλειτουργίες στη σχέση των δήμων με το κράτος, οι οποίες συμβάλλουν στην οικονομική αναποτελεσματικότητά τους.
Η μελέτη καταδεικνύει ότι οι δήμοι εμφανίζουν πολύ χαμηλά ποσοστά εκτέλεσης προϋπολογισμών, ειδικά όσον αφορά επενδύσεις, όπου η απόδοση βρίσκεται μόλις στο 17% κατά την περίοδο 2019-2023.
Το ΚΕΦίΜ προτείνει ότι για την ενίσχυση της οικονομικής ανεξαρτησίας των δήμων θα ήταν χρήσιμη η υιοθέτηση προγραμματικών και αποδοτικών προϋπολογισμών, μαζί με μεγαλύτερη διαφάνεια στη διαχείριση μέσω ανοιχτών δεδομένων. Τέτοιες αλλαγές θα μπορούσαν να υποστηρίξουν καλύτερα τον οικονομικό προγραμματισμό και τη λογοδοσία των δήμων προς τους πολίτες τους.
Πιο συγκεκριμένα η μελέτη του ΚΕΦιΜ για την περίοδο 2019-2023 αποκαλύπτει τα εξής:
- Το μέσο ποσοστό εκτέλεσης του γενικού προϋπολογισμού για το σύνολο των δήμων της χώρας ήταν 41%.
- Το ποσοστό εκτέλεσης του προϋπολογισμού επενδύσεων για το σύνολο των δήμων ήταν 17%.
- Το μέσο ποσοστό εκτέλεσης του προϋπολογισμού μισθοδοσίας ήταν 85% με μικρές διακυμάνσεις ανά έτος.
- Το ποσοστό εκτέλεσης του προϋπολογισμού στα λειτουργικά κόστη για το σύνολο των δήμων ήταν 72% με μικρές διακυμάνσεις ανά έτος.
- Τα ανταποδοτικά τέλη διαμορφώθηκαν μεσοσταθμικά στα 108,68 ευρώ ανά κάτοικο στην κατηγορία των μικρών ηπειρωτικών και μικρών ορεινών δήμων (χαμηλότερο ποσό), ενώ εκτοξεύονται στα 353,16 ευρώ ανά κάτοικο στην κατηγορία των μικρών νησιωτικών δήμων (υψηλότερο ποσό).
- Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τους δήμους διαμορφώθηκαν στα 54,78 ευρώ ανά κάτοικο στην κατηγορία των μικρών νησιωτικών δήμων έως τα 6,05 ευρώ ανά κάτοικο στην κατηγορία των μητροπολιτικών κέντρων.
- Η οικονομική ανεξαρτησία των δήμων (ίδια προς συνολικά έσοδα) στο σύνολο της περιόδου 2019-2023 διαμορφώθηκε μεσοσταθμικά στο 37%. Η χαμηλότερη οικονομική ανεξαρτησία εμφανίζεται στην κατηγορία των μικρών ηπειρωτικών και μικρών ορεινών δήμων (25,5%), ενώ η υψηλότερη οικονομική ανεξαρτησία στην κατηγορία των μητροπολιτικών κέντρων (48,7%).
- Σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα την περίοδο 2015-2020 καταλαμβάνει την 11 η θέση ως προς τον βαθμό οικονομικής αυτονομίας της τοπικής αυτοδιοίκησης και την 25 η θέση ως προς τον βαθμό οργανωσιακής αυτονομίας, ανάμεσα στις 27 χώρες της ΕΕ.
- Σύμφωνα με τα στοιχεία του δείκτη αποκέντρωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών, η Ελλάδα καταλαμβάνει την 22η θέση ανάμεσα στα 27 κράτη μέλη, με την χειρότερη επίδοση να καταγράφεται στο πεδίο της δημοσιονομικής αποκέντρωσης (κατάταξη 25/27) Τα αποτελέσματα της ανάλυσης καταδεικνύουν την χαμηλή αποδοτικότητα στα οικονομικά των δήμων και την ανάγκη συστηματικότερης αξιολόγησής τους. Όπως δήλωσε ο Εκτελεστικός Διευθυντής του ΚΕΦΙΜ Νίκος Ρώμπαπας «Τα εντυπωσιακά χαμηλά ποσοστά εκτέλεσης των προϋπολογισμών των Δήμων καταδεικνύουν την πιεστική ανάγκη για μια ριζική αλλαγή του τρόπου λειτουργίας τους στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της οικονομικής και διοικητικής τους ανεξαρτησίας. Ένα ξεκάθαρο και διάφανο πλαίσιο αρμοδιοτήτων, η εισαγωγή του προϋπολογισμού προγραμμάτων και κυρίως η αποσαφήνιση των σχέσεων των ΟΤΑ με το κεντρικό κράτος θα ενισχύσει σημαντικά την αποτελεσματικότητα και τη λογοδοσία των δημοτικών αρχών και συνεπακόλουθα την ποιότητα ζωής των δημοτών».
