Για τις αλλαγές στα προνοιακά επιδόματα με στόχο τη διεύρυνση των δικαιούχων και τη βελτίωση της δικαιοσύνης στην κατανομή τους μιλά η Υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Σοφία Ζαχαράκη, σε μια εκ βαθέων συνέντευξη στην ηλεκτρονική εφημερίδα «Attica Times» και την Οικονομική Αναλύτρια Δάφνη Γρηγοριάδη. Παράλληλα, το Υπουργείο έχει θέσει ως προτεραιότητα την υλοποίηση δράσεων που υποστηρίζουν την ανάπτυξη των μικρών παιδιών. Η Σοφία Ζαχαράκη αναφέρεται στην καθιέρωση για πρώτη φορά στην χώρα μας του ενιαίου παιδαγωγικού πλαισίου για παιδιά έως 4 ετών, το οποίο μεταξύ άλλων θα περιλαμβάνει εξειδικευμένο υλικό ενημέρωσης προς τους γονείς, προκειμένου να υποστηρίξουν καλύτερα την ανάπτυξή τους καθώς και πιλοτικό πρόγραμμα επέκτασης ωραρίου σε δημοτικούς βρεφονηπιακούς σταθμούς, με στόχο να προσφέρει περισσότερη ευελιξία στις οικογένειες.
Με τις αλλαγές σε βασικά επιδόματα, όπως το επίδομα παιδιού και το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, θα διευρυνθεί η βάση των δικαιούχων; Ποιες είναι οι κατευθύνσεις των αλλαγών αυτών;
« Θέλω να αποσαφηνίσω, τι κάνουμε στο κομμάτι των προνοιακών επιδομάτων που χορηγεί το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας μέσω του ΟΠΕΚΑ, ώστε να μην υπάρχουν παρανοήσεις. Εδώ και πολλούς μήνες με τη συνδρομή μιας διακεκριμένης ομάδας εμπειρογνωμόνων, μελετήσαμε τις στρεβλώσεις, τα κενά, τις αδικίες του υφιστάμενου συστήματος απόδοσης των επιδομάτων και καταλήξαμε ότι ήρθε το πλήρωμα του χρόνου να αλλάξει η φιλοσοφία και η αρχιτεκτονική του. Για την ακρίβεια να αποκτήσει ενιαία φιλοσοφία και αρχιτεκτονική διότι αυτό που υπήρχε ήταν πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως ερριμένα. Σχεδιάσαμε λοιπόν μια ευρύτατη μεταρρύθμιση, με στόχο τη διαφάνεια, τη δικαιοσύνη και το σεβασμό στα χρήματα των φορολογουμένων. Όλοι κατανοούμε ότι τα επιδόματα, δεν «κόβονται» από κάποιο δέντρο. Είναι χρήματα που προέρχονται από τους φόρους όλων των Ελλήνων. Η δομική αλλαγή που επέρχεται, είναι η ένταξη περισσότερων κριτηρίων για τη λήψη των επιδομάτων και η παροχή κινήτρου σε όλους τους δικαιούχους να διατηρήσουν ή και να αναζητήσουν εργασία. Επιδιώκουμε θα σας έλεγα μια νέα «συμφωνία ειλικρίνειας» με τον πολίτη. Θέλουμε να αποκλείσουμε όσους αποκρύπτουν την περιουσία τους και με μόνο κριτήριο το δηλωθέν εισόδημα διεκδικούν επιδόματα που πρέπει να λαμβάνουν όσοι βρίσκονται σε πραγματική ένδεια. Οφείλουμε να είμαστε ξεκάθαροι ως Πολιτεία, ότι το προνοιακό επίδομα, δεν είναι «μισθός» για εκείνους που ενώ έχουν τη δυνατότητα αποφεύγουν την εργασία ή για εκείνους που δεν εκλήθησαν ποτέ να δηλώσουν στοιχεία που υποδηλώνουν την πραγματική οικονομική επιφάνεια ενός δικαιούχου. Με την ένταξη νέων κριτηρίων όπως το ύψος της κινητής και ακίνητης περιουσίας, το ποσό των καταθέσεων, διευρύνουμε τη δικαιοσύνη.
Επειδή αυτός είναι ο στόχος και όχι η περικοπή δικαιούχων η εντολή του Πρωθυπουργού είναι τα κονδύλια που θα εξοικονομηθούν να κατευθυνθούν εκ νέου στους ευάλωτους, σε άτομα με αναπηρία σε οικογένειες με παιδιά σε ανασφάλιστους υπερήλικες όπως για παράδειγμα έχει ήδη δρομολογηθεί με το έκτακτο βοήθημα των Χριστουγέννων. Το Υπουργείο μας το Δεκέμβριο θα καταβάλει σε σχεδόν 767.000 δικαιούχοι του επιδόματος παιδιού μία επιπλέον δόση. Σε 220.000 δικαιούχοι του επιδόματος αναπηρίας έκτακτο βοήθημα ύψους 200 ευρώ, 35.000 ανασφάλιστοι υπερήλικες θα λάβουν ενίσχυση ύψους 150 ευρώ και 205.000 δικαιούχοι του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος θα λάβουν επίδομα προσαυξημένο κατά το ήμισυ της μηνιαίας εισοδηματικής ενίσχυσης.
Στα κρατικά ταμεία η όποια συρρίκνωση στον αριθμό των δικαιούχων δεν σημαίνει κάποιο κέρδος. Το αντίθετο! Το σχετικό κονδύλι ενισχύθηκε κατά 70 εκατ. ευρώ και ο ΟΠΕΚΑ θα καταβάλει στις αρχές του χρόνου αυξημένα τα επιδόματα. Μεγαλύτερη θα είναι η αύξηση στο Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα αλλά εξίσου σημαντικές θα είναι και στα άλλα δύο επιδόματα παιδιού και στέγης.
Η κοινωνία δεν μπορεί να δεχθεί πλέον να λαμβάνουν επιδόματα και vouchers, άνθρωποι που κατέχουν πολυτελή σπίτια, ακριβά τζιπ και πολλές χιλιάδες ευρώ σε καταθέσεις και δεν ήταν υποχρεωμένοι να τα δηλώνουν στη διαδικασία χορήγησης των επιδομάτων».
Τα επιδόματα αποτελούν μια σημαντική μορφή στήριξης, ωστόσο δεν αποτελούν λύση από μόνα τους για τα βαθύτερα κοινωνικά προβλήματα και τη φτώχεια. Ποιες στρατηγικές και πολιτικές έχετε σχεδιάσει για να αντιμετωπίσετε τις ρίζες αυτών των προβλημάτων;
« Θα ακουγόμουν υπερφίαλη και εκτός πραγματικότητας εάν σας έλεγα ότι διαθέτουμε μια «στρατηγική» ή κάποια «μαγική» πολιτική συνταγή για να αντιμετωπίσουμε τη φτώχεια και τις «ρίζες» των βαθύτερων κοινωνικών προβλημάτων. Μπορώ όμως μετά βεβαιότητας να σας πω ότι η επιδοματική πολιτική είναι συμπληρωματική στο πολιτικό σχέδιο που παρουσιάσαμε στον ελληνικό λαό από το 2019 και στηρίζεται στην προσπάθεια να αυξηθεί η «πίτα» και το μέρισμα της ανάπτυξης να διαχέεται με όρους δικαιοσύνης σε ολόκληρη την κοινωνία. Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας ο κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού μειώθηκε κατά σχεδόν τρεις μονάδες από το 29%. Σε μια περίοδο μάλιστα που ο ίδιος δείκτης πανευρωπαϊκά αυξήθηκε οριακά κατά 0,2% λόγω και των διαδοχικών κρίσεων. Η Ελλάδα ανέβηκε μια θέση και έχει καλύτερη επίδοση από την Ισπανία. Στο Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας δεν θριαμβολογούμε, ούτε θεωρούμε ότι είμαστε εκεί που θέλουμε ως χώρα. Πιστεύουμε όμως ότι μέσα από ένα συνολικό πλέγμα κοινωνικών πολιτικών που περιλαμβάνουν κίνητρα για την ένταξη στην αγορά εργασίας, στοχευμένες αυξήσεις σε επιδόματα και μέτρα για την ενίσχυση της οικογένειας, κάνουμε κάθε χρόνο σταθερά βήματα προόδου. Επειδή ακριβώς δεν θεωρούμε τα επιδόματα λύση, συνειδητά στοχεύουμε να σταματήσουν να λειτουργούν ως παγίδες φτώχειας. Σας είπα και νωρίτερα ότι στις αλλαγές που ανακοινώσαμε στα επιδόματα περιλαμβάνεται ο μη υπολογισμός ποσοστού 20% του εισοδήματος από μισθωτή εργασία, στην εισοδηματική βάση για την καταβολή των επιδομάτων παιδιού και στέγης και 30% για το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα. Να το εξηγήσω πιο απλά: αν κάποιος είναι μισθωτός θα δικαιούται το επίδομα παιδιού με βάση το 80% του μισθού του. Όχι με βάση το συνολικό εισόδημα. Με αυτή τη πρόνοια, θα εξακολουθήσουν να λαμβάνουν τα επιδόματα και όσοι είδαν τα προηγούμενα χρόνια να αυξάνονται τα εισοδήματα τους, λόγω των διαδοχικών σημαντικών αυξήσεων του κατώτατου μισθού, της επαναφοράς των τριετιών, και των αυξήσεων που δόθηκαν μετά από μια δεκαετία στους δημοσίους υπαλλήλους. Θα μείνουν στην περίμετρο των δικαιούχων πολλοί από τις 500 χιλιάδες ανέργους, που τα τελευταία χρόνια μπήκαν ως μισθωτοί στην αγορά εργασίας».
Καθιερώνεται στην χώρα για πρώτη φορά παιδαγωγικό πλαίσιο για παιδιά έως 4 ετών με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης. Πώς θα λειτουργεί;
«Ναι και είμαι εξαιρετικά χαρούμενη για την πρωτοβουλία αυτή που εντάσσεται στο συνολικό σχεδιασμό μας, για την υγιή ανάπτυξη και πολλαπλή φροντίδα των μικρών παιδιών. Θα σας σοκάρει η πληροφορία ότι μέχρι σήμερα απουσίαζε ένα ενιαίο παιδαγωγικό πλαίσιο. Αυτό το τεράστιο και απαράδεκτο κενό θα καλύψουμε μέσω της προγραμματικής σύμβασης που υπογράψαμε προ ημερών με τον Πρύτανη του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδας, Σταμάτη Αγγελόπουλο, παρουσία της Προέδρου του Τμήματος Αγωγής και Φροντίδας στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία, καθηγήτρια Μαρία Τσιτιρίδου-Ευαγγέλου. Θα εκπονηθεί και θα υλοποιηθεί με την χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ένα ολοκληρωμένο παιδαγωγικό πλαίσιο που θα εφαρμόζουν όλοι οι βρεφικοί, βρεφονηπιακοί και παιδικοί σταθμοί στα παιδιά ηλικίας έως και 4 ετών. Το πρόγραμμα που θα καταρτιστεί θα εφαρμοστεί πιλοτικά, από το β’ εξάμηνο του 2025, σε περίπου 100 βρεφικούς, βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς μετά και από την επιμόρφωση των παιδαγωγών. Ύστερα από την ολοκλήρωση της πιλοτικής εφαρμογής το σχετικό παιδαγωγικό υλικό θα διανεμηθεί και στους περίπου 3.000 βρεφικούς, βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς της χώρας, ώστε να ακολουθήσει η πανελλαδική εφαρμογή του προγράμματος, όπως προβλέπεται από το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ευρωπαϊκή Εγγύηση για το Παιδί. Στην ίδια κατεύθυνση, μέσα στο νέο παιδαγωγικό πλαίσιο θα υπάρχει και μέριμνα για εξειδικευμένο υλικό ενημέρωσης προς τους γονείς ώστε να μπορούν να υποστηρίξουν καλύτερα την ανάπτυξη των παιδιών τους. Αυτή αποτελεί μια από τις παρεμβάσεις μας. Ως Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας σχεδιάζουμε ένα πιλοτικό πρόγραμμα επέκτασης ωραρίου σε κάποιους δημοτικούς βρεφονηπιακούς σταθμούς, έτσι ώστε να μπορέσουμε να δοκιμάσουμε το μέτρο σε κάποιες περιοχές, από το ΄26 και μετά. Αντί δηλαδή τα παιδάκια να φεύγουν στις 2 να μπορεί να μένουν ίσως και μέχρι τις 4».
Πώς σχεδιάζετε να διαχειριστείτε τις πολύπλοκες δημογραφικές αλλαγές, όπως η γήρανση του πληθυσμού, οι μεταβολές στις οικογενειακές δομές και η μετανάστευση;
« Έχουμε φύγει από τη φάση του σχεδιασμού και έχουμε μπει ήδη στο κομμάτι της υλοποίησης της στρατηγικής που αποτυπώθηκε στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το δημογραφικό που παρουσιάσαμε πριν από λίγες εβδομάδες. Η υγιής και ενεργός γήρανση, η μακροχρόνια φροντίδα, τα ειδικά προγράμματα πρόληψης και αντιμετώπισης ασθενειών, η παραμονή των μεγαλύτερων σε ηλικία ανθρώπων στην εργασία εφόσον το επιθυμούν βρίσκεται, στον πυρήνα των πολιτικών που προωθούμε. Ζούμε παραπάνω, επομένως αλλάζει και όλη η φιλοσοφία διαχείρισης της γήρανσης. Μαζί και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δουλεύουμε προγράμματα για την ψηφιακή επιμόρφωση, την επαναφορά στην αγορά εργασίας, στη συμμετοχή σε εθελοντικές δράσεις. Χαρακτηριστικά είναι τα προγράμματα ψηφιακών δεξιοτήτων που θα χρηματοδοτήσουμε από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για ηλικιωμένους συμπολίτες μας αλλά και για άτομα με αναπηρία ενώ ήδη συστήσαμε ειδική ομάδα εργασίας με συναρμόδια υπουργεία για την μακροχρόνια φροντίδα με ειδική αναφορά στους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας. Οι λειτουργικές μετατροπές στα σπίτια ηλικιωμένων για να γίνουν πιο φιλικά, αλλά και η ποιοτική φροντίδα τους σε μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων είναι στους πυλώνες που μελετάμε στο υπουργείο. Οι μεταβολές στην πυρηνική, παραδοσιακή οικογένεια έχουν όντως διαφοροποιήσει τις ανάγκες στήριξης των διαφόρων μορφών οικογένειας, και είναι κάτι που γίνεται ήδη συστηματικά. Για παράδειγμα φροντίζουμε να υπάρχουν επιπλέον πρόνοιες για τις μονογονεϊκές οικογένειες ο αριθμός των οποίων αυξάνεται. Το δημογραφικό είναι ίσως το πλέον πολύπλοκο ζήτημα που καλούμαστε συνολικά ως Ευρώπη να διαχειριστούμε και σίγουρα δεν υπάρχουν ούτε μαγικές συνταγές ούτε άμεσης απόδοσης μέτρα».
