Στην άτυπη Σύνοδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διεξάγεται σήμερα στις Βρυξέλλες, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα επικεντρωθούν στο ζήτημα της ευρωπαϊκής άμυνας.
Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ συναντώνται στο Palais d’Egmont για να συζητήσουν την αμυντική και την ευρύτερη ασφάλεια της Ευρώπης, καθώς και τις διατλαντικές σχέσεις μετά την ανάληψη της προεδρίας των ΗΠΑ από τον Ντόναλντ Τραμπ.
Οι προτάσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θα τονίσει την ανάγκη για «ευελιξία στους δημοσιονομικούς κανόνες» και θα προτείνει την «δημιουργία μηχανισμού» χρηματοδότησης της κοινής ευρωπαϊκής άμυνας. Η πρότασή του περιλαμβάνει δύο κύριους άξονες: την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής ικανότητας και την εξασφάλιση της χρηματοδότησής της ανεξάρτητα από τους εθνικούς προϋπολογισμούς.
Ο πρωθυπουργός εισηγείται τη σύσταση ενός ευρωπαϊκού ταμείου ύψους 100 δισ. ευρώ, το οποίο θα καλύπτει τις ανάγκες συλλογικής ασφάλειας της ΕΕ, ακολουθώντας το επιτυχημένο παράδειγμα του «Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας».
Παράλληλα, προτείνει να υπάρξει «αυξημένη ευελιξία στους δημοσιονομικούς κανόνες», επιτρέποντας στα κράτη-μέλη να επενδύουν στην άμυνα χωρίς να επηρεάζεται η δημοσιονομική τους σταθερότητα. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι αμυντικές δαπάνες θα πρέπει να εξαιρούνται προκαταβολικά από τους δημοσιονομικούς στόχους και όχι εκ των υστέρων, όπως συμβαίνει σήμερα.
Η σημασία της άτυπης Συνόδου και οι συμμετέχοντες
Η σημερινή σύνοδος αποτελεί την πρώτη φορά που οι 27 ηγέτες της ΕΕ συζητούν αποκλειστικά το θέμα της ευρωπαϊκής άμυνας. Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, έχει καλέσει τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, να συμμετάσχει στο γεύμα εργασίας, ενώ στο δείπνο θα παραστεί και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ, καθώς οι σχέσεις ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου στην ασφάλεια παραμένουν στην ατζέντα.
Δεν αναμένονται άμεσες αποφάσεις, αλλά θα δοθούν «κατευθύνσεις προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή» και την Ύπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ για την κατάρτιση μιας νέας «Λευκής Βίβλου» για την ευρωπαϊκή άμυνα, η οποία θα παρουσιαστεί τον Μάρτιο.
Το χρηματοδοτικό σκέλος της ευρωπαϊκής άμυνας
Το ζήτημα της χρηματοδότησης βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων. 19 κράτη-μέλη, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, έχουν αποστείλει επιστολή ζητώντας από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) να αναλάβει ενεργότερο ρόλο στη στήριξη της αμυντικής βιομηχανίας της Ευρώπης. Στην επιστολή προτείνεται να επανεξεταστεί η πολιτική της Τράπεζας ώστε να μπορεί να χρηματοδοτεί και έργα που αφορούν την αμυντική ασφάλεια.
Αν και η ΕΤΕπ σήμερα δεν χρηματοδοτεί εξοπλιστικά προγράμματα όπως «πυρομαχικά ή πυραύλους», διαθέτει ήδη 6 δισ. ευρώ έως το 2027 για έργα διπλής χρήσης, όπως «μη επανδρωμένα αεροσκάφη» και στρατιωτικά οχήματα. Οι 19 χώρες ζητούν την «επείγουσα» διεύρυνση των δυνατοτήτων της Τράπεζας ώστε να ανταποκριθεί στις αυξημένες ανάγκες της Ευρώπης στον αμυντικό τομέα.
Η θέση της Ελλάδας και η στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης
Η Ελλάδα, με αμυντικές δαπάνες που ξεπερνούν το 3% του ΑΕΠ της, διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη συζήτηση για την αμυντική στρατηγική της ΕΕ. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν από τους πρώτους ηγέτες που στήριξαν την ιδέα της «στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης» και την ανάγκη ενίσχυσης της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας.
Υπενθυμίζεται πως τον περασμένο Μάιο, ο πρωθυπουργός μαζί με τον Πολωνό ομόλογό του Ντόναλντ Τουσκ πρότειναν την ανάπτυξη μιας «ευρωπαϊκής αντιαεροπορικής ασπίδας», η οποία θα χρηματοδοτηθεί με κοινοτικούς πόρους.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανέλθει στο θέμα της άμυνας στη σύνοδο του Ιουνίου, με στόχο την περαιτέρω εμβάθυνση της κοινής αμυντικής πολιτικής και την υλοποίηση των προτάσεων που συζητούνται σήμερα.
