Της Δάφνης Γρηγοριάδη, Οικονομικής Αναλύτριας όπως δημοσιεύτηκε στο capital.gr
Η απόφαση του Ντόναλντ Τράμπ να επιβάλει δασμούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αφήνει ανεπηρέαστη την ελληνική οικονομία. Αν και η Ελλάδα όπως είναι γνωστό δεν έχει μεγάλη άμεση εμπορική έκθεση στις ΗΠΑ, οι έμμεσες επιπτώσεις είναι σημαντικές, καθώς οι κύριες αγορές των ελληνικών εξαγωγών θα δεχτούν ισχυρό πλήγμα. Αυτό δημιουργεί ένα ντόμινο εξελίξεων που μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της ζήτησης για ελληνικά προϊόντα. Σύμφωνα με έκθεση της Εθνικής Τράπεζας, οι συνολικές ελληνικές εξαγωγές αναμένεται να μειωθούν κατά 1,7% έως το 2026 κυρίως λόγω έμμεσων συνεπειών.
Άμεση και έμμεση επίδραση στην ελληνική οικονομία
Μικρό πλήγμα στις ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ
Πλήγμα στις βασικές αγορές των ελληνικών εξαγωγών
Η Ελλάδα εξαρτάται έντονα από τις αγορές της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ιταλίας, οι οποίες αναμένεται να δεχθούν ισχυρότερο πλήγμα λόγω των αμερικανικών δασμών. Οι χώρες αυτές διατηρούν στενές εμπορικές σχέσεις με τις ΗΠΑ και η επιβάρυνση των οικονομιών τους θα μεταφραστεί σε χαμηλότερη κατανάλωση εισαγόμενων προϊόντων – άρα και σε μειωμένη ζήτηση για ελληνικά προϊόντα. Επιπλέον, η ήδη υφιστάμενη οικονομική επιβράδυνση στη Γερμανία και τη Γαλλία επιτείνει το πρόβλημα.
Όλα αυτά ceteris paribus
Όλα αυτά ceteris paribus καθώς οι εξελίξεις θα εξαρτηθούν και από το γεωπολιτικό περιβάλλον. Αν ο πόλεμος στην Ουκρανία τερματιστεί, οι οικονομικές συνθήκες θα μπορούσαν να βελτιωθούν, με θετικές επιπτώσεις για την Ευρώπη και την Ελλάδα.
Το μεγάλο ερώτημα: Οριζόντιοι δασμοί ή εξαιρέσεις;
Ένας κρίσιμος παράγοντας είναι αν οι δασμοί θα είναι οριζόντιοι 10% για όλα τα προϊόντα ή αν θα υπάρξουν εξαιρέσεις, όπως είχε συμβεί στο παρελθόν με τα αγροτικά προϊόντα. Υπάρχει ανησυχία ότι ο Τράμπ μπορεί να επιβάλει οριζόντιους δασμούς, όπως έκανε στην Κίνα, διαφοροποιώντας έτσι τη νέα εμπορική του πολιτική από τον προηγούμενο εμπορικό πόλεμο.
Προς το παρόν βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις. Τα ελληνικά προϊόντα δεν αποτελούν άμεσο στόχο, όμως η Ελλάδα και ευρύτερα οι Ευρωπαίοι πληρώνουν το τίμημα της Γερμανίας. Ο Τράμπ θεωρεί ότι η γερμανική ανταγωνιστικότητα των προηγούμενων ετών επιτεύχθηκε εις βάρος των υπόλοιπων χωρών, συμβάλλοντας στο έλλειμμα των ΗΠΑ με την Ε.Ε., το οποίο ανέρχεται στα 172 δισ. δολάρια.
Στο σενάριο επιβολής δασμών 10%, η Ελλάδα ενδέχεται να χάσει 0,4% του ΑΕΠ της. Αν και το ποσοστό φαίνεται μικρό, οι μεσομακροπρόθεσμες συνέπειες είναι πιο ανησυχητικές. Ο Τράμπ στοχεύει στην υποκατάσταση των εισαγωγών, ενισχύοντας τη βιομηχανία και τη γεωργία των ΗΠΑ. Αυτό σημαίνει μείωση της εξωτερικής ζήτησης για προϊόντα τρίτων χωρών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Ήδη η ηλεκτρογεωργία, μια καινοτόμος αμερικανική μέθοδος καλλιέργειας που μειώνει έως 94% την απαιτούμενη καλλιεργήσιμη έκταση, αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι για την ζήτηση ξένων αγροτικών προϊόντων.
Οι ελληνικές εξαγωγές διαχρονικά δεν έχουν ανθεκτικότητα. Γιατί;
Υπερεξάρτηση από συγκεκριμένες αγορές: Οι ελληνικές εξαγωγές κατευθύνονται σε μεγάλο βαθμό προς την Ε.Ε. Ήδη το 2024 σημειώθηκε πτώση τους λόγω αυτής της υπερεξάρτησης.
Ανταγωνιστικότητα: Οι ελληνικές επιχειρήσεις εξακολουθούν να έχουν υψηλό κόστος παραγωγής και περιορισμένη καινοτομία. Αυτό μας καθιστά πιο ευάλωτους όταν το διεθνές εμπόριο συρρικνώνεται.
Η επιβολή δασμών είναι η αφορμή
Το βασικό δίδαγμα από αυτή την εξέλιξη είναι ότι η ελληνική οικονομία δεν μπορεί να επαναπαύεται στην υφιστάμενη εξαγωγική της στρατηγική. Η εξάρτηση από τις ευρωπαϊκές αγορές είναι ρίσκο όταν η ίδια η Ευρώπη βρίσκεται στο στόχαστρο εμπορικών πολέμων. Η επιβολή δασμών είναι μόνο η αφορμή. Το μεγαλύτερο στοίχημα για την Ελλάδα είναι να προσαρμοστεί πριν οι συνθήκες αλλάξουν εις βάρος της.
