Δάφνη Γρηγοριάδη, Οικονομική Αναλύτρια
Ένα ιδιαίτερο θέαμα παρατήρησαν αυτή τη βδομάδα οι κάτοικοι των Νοτίων Προαστίων, όταν μια αλεπού εμφανίστηκε ξαφνικά σε αυλή κατοικίας, όπως καταγράφεται σε βίντεο των Attica Times. Τα τελευταία χρόνια, η παρουσία αλεπούδων σε αστικές περιοχές γίνεται ολοένα και πιο συχνή.
Η αλεπού, σύμβολο πονηριάς και προσαρμοστικότητας στους μύθους του Αισώπου, είναι γνωστή για την ιστορία της «Η Αλεπού και τα Σταφύλια», όπου, αδυνατώντας να φτάσει τα σταφύλια, τα θεωρεί αγίνωτα. Ο μύθος αυτός, με την έννοια της προσαρμογής στη δυσκολία, είναι διαχρονικός και βρίσκει εφαρμογή σε πολλές πτυχές της ζωής, και φυσικά, στην οικονομία.
Η οικονομία της “Γνωστικής Ασυμφωνίας”
Στη σύγχρονη κοινωνία, η ακρίβεια και ο πληθωρισμός καθιστούν πολλά αγαθά και υπηρεσίες λιγότερο προσβάσιμα για τους καταναλωτές. Όπως η αλεπού αναπροσαρμόζει την αντίληψή της για τα σταφύλια, έτσι και οι άνθρωποι προσαρμόζουν τις προσδοκίες τους, αποδεχόμενοι τις νέες οικονομικές συνθήκες. Αυτό το φαινόμενο συνδέεται με την «γνωστική ασυμφωνία», έναν όρο της ψυχολογίας που περιγράφει την τάση των ανθρώπων να επαναπροσδιορίζουν τις ανάγκες και τις προτεραιότητές τους όταν δεν μπορούν να αποκτήσουν κάτι.
Η Αλεπού της αγοράς
Στον μύθο “Η Αλεπού και το Κοράκι”, η αλεπού καταφέρνει, μέσω της πονηριάς της, να αποσπάσει το τυρί από το κοράκι. Με έναν παραλληλισμό, στον κόσμο των επιχειρήσεων, οι πιο ευέλικτοι και προσαρμοστικοί παίκτες καταφέρνουν να επιβιώνουν ακόμα και σε δύσκολες οικονομικές περιόδους. Οι επιχειρήσεις που επιδεικνύουν στρατηγική σκέψη και γρήγορη προσαρμογή στις μεταβολές της αγοράς είναι αυτές που αντέχουν στον χρόνο. Όπως η αλεπού δεν βασίζεται στη δύναμη αλλά στην εξυπνάδα της, έτσι και οι εταιρείες που επενδύουν στην καινοτομία και τη δημιουργικότητα βρίσκουν τρόπους να παραμείνουν ανταγωνιστικές.
Φιλοσοφία, οικονομία και η τέχνη να επιβιώνεις
Οι μύθοι του Αισώπου δεν είναι απλώς διδακτικές ιστορίες· είναι αλληγορίες για τη ζωή και την ανθρώπινη φύση. Στη σύγχρονη εποχή της οικονομικής αβεβαιότητας, η ικανότητα να βλέπει κανείς πέρα από τα εμπόδια και να χαράζει νέες διαδρομές είναι πιο πολύτιμη από ποτέ. Ίσως, τελικά, η αλεπού να μην εγκαταλείπει τα σταφύλια επειδή είναι άπιαστα, αλλά επειδή έχει ήδη βρει μια καλύτερη ευκαιρία κάπου αλλού. Αυτό μας θυμίζει τη θεμελιώδη αρχή του Άρθουρ Σοπενχάουερ από το βιβλίο του «Η Τέχνη Να Επιβιώνεις», όπου υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος δεν πρέπει να ακολουθεί ακατάπαυστα μια πορεία χωρίς νόημα, αλλά να αναζητά συνεχώς νέες ευκαιρίες και να προσαρμόζεται στις συνθήκες.
Η Αλεπού συχνάζει στην Οδό Νίκης
Μια αλεπού περιπλανιόταν στο δάσος, άλλοτε κυνηγώντας ευκαιρίες και άλλοτε αποφεύγοντας παγίδες. Ήταν έμπειρη, ήξερε να προσαρμόζεται. Όμως, οι καιροί άλλαζαν. Οι πηγές τροφής γίνονταν πιο σπάνιες, οι κανόνες του παιχνιδιού αυστηρότεροι, και η ίδια έπρεπε να επανεξετάσει τη στρατηγική της.
Στο παρελθόν, αρκούσε η εξυπνάδα της για να εξασφαλίσει ό,τι χρειαζόταν. Τώρα, όμως, η αλεπού αντιλήφθηκε ότι το περιβάλλον είχε αλλάξει: οι πηγές ήταν λιγότερες, ο ανταγωνισμός μεγαλύτερος και οι κίνδυνοι αυξημένοι.
Η ιστορία αυτή αντικατοπτρίζει το σημερινό οικονομικό περιβάλλον. Οι επιχειρήσεις που θα επιβιώσουν δεν είναι απλώς οι πιο γρήγορες ή οι πιο έξυπνες, αλλά εκείνες που αναγνωρίζουν τις αλλαγές, προσαρμόζονται έγκαιρα και λειτουργούν στρατηγικά. Η σωστή διαχείριση — είναι μονόδρομος.
Η Αλεπού ήξερε να ονειρεύεται
Η αλεπού κάθισε σε μια βραχώδη άκρη του δάσους, κοιτώντας τον ορίζοντα. Το ένστικτό της της έλεγε ότι το παλιό μονοπάτι δεν οδηγούσε πλέον στην ασφάλεια. Έπρεπε να σκεφτεί διαφορετικά.
Αποφάσισε να παρατηρήσει τους άλλους. Οι λύκοι δούλευαν σε αγέλες, εξασφαλίζοντας την τροφή τους μέσα από συντονισμένη δράση. Οι σκίουροι αποθήκευαν καρπούς για δύσκολες εποχές. Οι αετοί επέλεγαν προσεκτικά τις κινήσεις τους, μη εξαντλώντας την ενέργειά τους σε ανούσιες επιδιώξεις.
Η αλεπού κατάλαβε ότι έπρεπε να βλέπει πιο μακριά από την άμεση ανάγκη της ημέρας.
Έτσι, ξεκίνησε να χτίζει νέες τακτικές:
Συνεργασία αντί για μοναχική επιβίωση – Αντί να βλέπει τους άλλους ως ανταγωνιστές, αναζήτησε τρόπους να συνεργαστεί. Βρήκε έναν ασβό που ήξερε τα ασφαλή περάσματα και έναν αετό που μπορούσε να της δίνει πληροφορίες για τις αλλαγές στο δάσος.
Ευελιξία και προσαρμογή – Δεν αρκούσε πια να τρέχει πιο γρήγορα από τον κίνδυνο. Έπρεπε να αναγνωρίζει τις παγίδες πριν καν δημιουργηθούν και να μετακινείται προνοητικά.
Επένδυση σε μακροπρόθεσμες λύσεις – Αντί να εξαντλείται κυνηγώντας κάθε πιθανή τροφή, άρχισε να δημιουργεί αποθέματα και να βρίσκει πιο σταθερές πηγές.
Έτσι, σταμάτησε να τρέχει απλά για να γλιτώσει.
Το δίλημμα της προσαρμογής
Η ιστορία της αλεπούς προσφέρει μια αναλογία για τη σημερινή κατάσταση των ελληνικών εξαγωγών εν μέσω των παγκόσμιων εμπορικών πιέσεων. Όπως η αλεπού έτσι και η ελληνική οικονομία αντιμετωπίζει το δίλημμα της προσαρμογής. Η άμεση επίδραση από τους δασμούς μπορεί να είναι μικρή, αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα βρίσκεται στην έμμεση ζημιά στις βασικές ευρωπαϊκές αγορές. Αυτές οι χώρες, με την εξάρτησή τους από τις ΗΠΑ, θα δουν μείωση της ζήτησης, κάτι που μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ελληνική εξαγωγική δραστηριότητα.
Η αλεπού έμαθε πως η απλή εξυπνάδα δεν αρκεί για να ξεπεράσει την αλλαγή του περιβάλλοντος, και έτσι αναγκάστηκε να αναπτύξει νέες δεξιότητες. Αντίστοιχα, η Ελλάδα δεν μπορεί να βασίζεται μόνο στην υφιστάμενη εξαγωγική στρατηγική της. Η υπερεξάρτηση από αγορές όπως η Ε.Ε. τη θέτει σε κίνδυνο σε έναν κόσμο γεμάτο αβεβαιότητες και (εμπορικούς) πολέμους. Όπως η αλεπού, η Ελλάδα πρέπει να αναθεωρήσει τον τρόπο σκέψης της, να αναζητήσει νέες στρατηγικές και συνεργασίες και να επενδύσει στην καινοτομία προϊόντων μα πάνω από όλα στην καινοτομία σκέψης, γιατί οι καιροί αλλάζουν και η ευελιξία είναι το κλειδί για επιβίωση και ανάπτυξη.
