Οι αμυντικές βιομηχανίες των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Τουρκίας δεν θα έχουν πρόσβαση στο νέο ταμείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αμυντική χρηματοδότηση, ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, εκτός αν οι χώρες αυτές υπογράψουν συμφωνίες άμυνας και ασφάλειας με τις Βρυξέλλες.
Σύμφωνα με την πρόταση που παρουσίασε την Τετάρτη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το ταμείο θα είναι διαθέσιμο μόνο για αμυντικές εταιρείες της ΕΕ και για εκείνες από τρίτες χώρες που έχουν συνάψει σχετικές αμυντικές συμφωνίες με το μπλοκ.
Όπως αναφέρουν οι Financial Times, το σχέδιο προβλέπει επίσης τον αποκλεισμό προηγμένων οπλικών συστημάτων στα οποία μια τρίτη χώρα διατηρεί την «αρχή σχεδιασμού» ή έχει έλεγχο στη μελλοντική τους χρήση. Αυτό σημαίνει ότι συστήματα όπως η πλατφόρμα αεροπορικής και πυραυλικής άμυνας Patriot των ΗΠΑ, που παράγεται από τη RTX, δεν θα είναι επιλέξιμα για τη χρηματοδότηση, καθώς η Ουάσιγκτον επιβάλλει περιορισμούς στη χρήση τους.
Η πρόταση αποτελεί νίκη για τη Γαλλία και άλλες χώρες που επιδιώκουν μια στρατηγική «Αγοράστε Ευρωπαϊκά» στον τομέα της άμυνας, ιδιαίτερα εν μέσω ανησυχιών για τη μακροπρόθεσμη αξιοπιστία των ΗΠΑ ως αμυντικού εταίρου και προμηθευτή – μια ανησυχία που εντάθηκε επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ.
Σύμφωνα με τους όρους του σχεδίου:
- Τουλάχιστον το 65% του κόστους των προϊόντων πρέπει να δαπανηθεί εντός της ΕΕ, της Νορβηγίας και της Ουκρανίας.
- Το υπόλοιπο 35% θα μπορεί να δαπανηθεί σε εξοπλισμό από τρίτες χώρες που έχουν υπογράψει σχετικό σύμφωνο ασφαλείας.
«Έχουμε αυτή την ευκαιρία να οικοδομήσουμε πραγματικά την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία», δήλωσε η επικεφαλής διπλωμάτης της ΕΕ, Κάγια Κάλλας, τονίζοντας πως ο πόλεμος στην Ουκρανία ανέδειξε τη σημασία της διατήρησης του ελέγχου των όπλων χωρίς εξωτερικούς περιορισμούς.
Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ασκήσει πιέσεις για να συμπεριληφθεί στην πρωτοβουλία, λόγω του ρόλου του στον ευρωπαϊκό αμυντικό συνασπισμό. Οι βρετανικές αμυντικές εταιρείες, όπως BAE Systems και Babcock International, έχουν στενούς δεσμούς με την αμυντική βιομηχανία της ΕΕ, συνεργαζόμενες με χώρες όπως η Ιταλία και η Σουηδία.
Για να συμμετάσχουν στο ταμείο, ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο και Τουρκία θα πρέπει να υπογράψουν μια εταιρική σχέση άμυνας και ασφάλειας με την ΕΕ.
Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών για μια τέτοια συμφωνία βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλά συναντούν εμπόδια λόγω άλλων αμφιλεγόμενων ζητημάτων, όπως τα αλιευτικά δικαιώματα και η μετανάστευση.
«Εργαζόμαστε για να έχουμε αυτή τη σύμπραξη άμυνας και ασφάλειας με το Ηνωμένο Βασίλειο», δήλωσε η Κάλλας, εκφράζοντας την ελπίδα ότι μέχρι τη σύνοδο κορυφής ΕΕ-ΗΒ τον Μάιο θα υπάρξουν αποτελέσματα.
Ο αποκλεισμός του Ηνωμένου Βασιλείου και της Τουρκίας αναμένεται να δημιουργήσει προβλήματα στις ευρωπαϊκές αμυντικές βιομηχανίες που διατηρούν στενές σχέσεις με κατασκευαστές και προμηθευτές από αυτές τις χώρες.
Ένας υψηλόβαθμος αξιωματούχος του βρετανικού αμυντικού τομέα δήλωσε ότι η εξέλιξη αυτή αποτελεί «σημαντική ανησυχία», τονίζοντας πως «το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να θεωρείται μέρος της Ευρώπης». Πρόσθεσε, επίσης, ότι αν η ΕΕ –και ειδικά η Γαλλία– χρησιμοποιήσει αυτή την πρωτοβουλία ως διαπραγματευτικό χαρτί, αυτό «υπονομεύει τη φιλοσοφία μιας κοινής και ενοποιημένης ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής».
Στο παρελθόν, οι γαλλικές προσπάθειες για περιορισμό των αμυντικών δαπανών εντός της ΕΕ συνάντησαν αντίσταση από χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία, η Σουηδία και η Ολλανδία, που έχουν στενές σχέσεις με εξωευρωπαϊκές αμυντικές εταιρείες.
Η πρόταση πρέπει να λάβει την έγκριση της πλειοψηφίας των κρατών-μελών της ΕΕ για να τεθεί σε εφαρμογή.
