O Κωστής Κατσανέβας, οικονομολόγος και Μanaging Director της Career Gate μιλά για την τρέχουσα κατάσταση της αγοράς εργασίας σε μια εκ βαθέων συνέντευξη στην ηλεκτρονική εφημερίδα «Attica Times» και την Οικονομική Αναλύτρια Δάφνη Γρηγοριάδη. «Όταν επενδύουμε και νομοθετούμε διαρκώς πάνω σε κλάδους χαμηλής προστιθέμενης αξίας, είναι αναμενόμενο η σύνθεση της αγοράς εργασίας να είναι αυτή που είναι σήμερα», επισημαίνει.
Πώς αξιολογείτε το γεγονός ότι βλέπουμε μία σταδιακή αύξηση τoυ μέσου μισθού;
Ναι, πράγματι, βλέπουμε μία σταδιακή αύξηση του μέσου μισθού σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της ΕΡΓΑΝΗ. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι τα επαγγέλματα με ανώτερη εκπαίδευση, δηλαδή αυτά που αναζητούν θέσεις εργασίας που έχουν τριτοβάθμια εκπαίδευση, έχουν μέσο μεικτό μισθό της τάξεως των 1.484 ευρώ. Αντίθετα, οι εργαζόμενοι που έχουν επαγγελματική κατάρτιση λαμβάνουν, κατά μέσο όρο, 200 ευρώ λιγότερα. Αυτό αναδεικνύει τη διαφορά στους μισθούς μεταξύ των δύο επιπέδων εκπαίδευσης.
Ποια είναι τα επαγγέλματα αιχμής;
Η ελληνική οικονομία βασίζεται κυρίως σε επαγγέλματα μεσαίου επιπέδου δεξιοτήτων, με το 65% των θέσεων εργασίας συγκεκριμένα να είναι επαγγέλματα που προέρχονται από την επαγγελματική κατάρτιση και όχι απαραίτητα από την τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Η οικονομία μας κυρίως έχει ανάγκη από τέτοιου είδους επαγγέλματα άρα αυτά μπορούν να θεωρηθούν επαγγέλματα αιχμής σε σύγκριση με άλλα, τα οποία χαρακτηρίζονται ως «επαγγέλματα του μέλλοντος» και τα οποία πράγματι έχουν θετικές προοπτικές αλλά για την πραγματικότητα της Ελλάδας είναι μια άλλη συζήτηση.
Αν δούμε την ευρύτερη εικόνα της αγοράς εργασίας στην Ελλάδα το No1 κλάδος σήμερα είναι η εστίασης. Επαγγέλματα όπως μάγειρες, σερβιτόροι και μπάρμαν απασχολούν περίπου 200.000 εργαζόμενους. Η ζήτηση για αυτούς τους επαγγελματίες παραμένει υψηλή και προβλέπεται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο τα επόμενα χρόνια.
Το φαινόμενο που παρατηρούμε σήμερα οι οικονομολόγοι στην ελληνική αγορά εργασίας είναι ο λεγόμενος δυϊσμός. Οι κλάδοι που αναπτύσσονται ταχύτερα από άλλους είναι εκείνοι που προσφέρουν χαμηλότερη προστιθέμενη αξία. Πρόκειται κυρίως για θέσεις εργασίας που απαιτούν χαμηλό ή μεσαίο επίπεδο δεξιοτήτων, συνοδεύονται από χαμηλότερους μισθούς και χαρακτηρίζονται από αυξημένη εργασιακή ανασφάλεια. Αυτά τα επαγγέλματα παρουσιάζουν υψηλή ζήτηση και είναι οι αντίστοιχοι κλάδοι που φέρνουν και ένα μεγάλο ποσοστό του ΑΕΠ, όπως ο τουρισμός, η εστίαση και το λιανεμπόριο. Είναι κλάδοι στους οποίους βλέπουμε δυσανάλογη ανάπτυξη σε σχέση με τους πιο παραγωγικούς κλάδους όπως η γεωργία, η βιομηχανία, η βιοτεχνία και η ναυτιλία όπου ανήκουν σε εκείνους με υψηλή προστιθέμενη αξία.
Υπάρχει έλλειψη ενός σοβαρού παραγωγικού μοντέλου όσον αφορά τον τρόπο που ενισχύουμε τους κλάδους. Όταν επενδύουμε και νομοθετούμε διαρκώς πάνω σε κλάδους χαμηλής προστιθέμενης αξίας, είναι αναμενόμενο η σύνθεση της αγοράς εργασίας να είναι αυτή που είναι σήμερα. Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο είναι ότι το 98% των ελληνικών επιχειρήσεων είναι μικρές ή πολύ μικρές (1-11 εργαζόμενοι). Αυτές οι επιχειρήσεις έχουν κυρίως ανάγκη για εργαζόμενους με επαγγελματική κατάρτιση.
Ποια η άποψή σας για την σύνδεση Πανεπιστημίων – αγοράς εργασίας σήμερα;
Υπάρχουν σημαντικές παθογένειες στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας, κυρίως στο πως αυτό έχει οργανωθεί. Παρατηρούμε ότι υπάρχει μία μεγάλη αναντιστοιχία μεταξύ των προσόντων που παρέχονται στους φοιτητές από τα Πανεπιστημιακά ιδρύματα και των αναγκών της αγοράς εργασίας με την εκπαίδευση να παράγει απόφοιτους που δεν είναι καλά εναρμονισμένοι με τις σημερινές ανάγκες της αγοράς εργασίας. Ως αποτέλεσμα, αρκετοί απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης καταλαμβάνουν θέσεις εργασίας που είναι κατώτερες των προσόντων τους, 1 στους 3 συγκεκριμένα. Επίσης 7 στις 10 ελληνικές επιχειρήσεις δηλώνουν ότι δυσκολεύονται να βρουν το απαραίτητο ταλέντο. Εντυπωσιακό επίσης είναι το γεγονός ότι 9 στους 10 νέους ηλικίας από 18 έως 34 ετών δηλώνουν ότι η τρέχουσα εργασία τους δεν ανταποκρίνεται στις επαγγελματικές τους φιλοδοξίες. Αυτό υποδεικνύει ξεκάθαρα ότι κάτι δεν λειτουργεί σωστά στην εκπαιδευτική διαδικασία και στην εναρμόνιση των γνώσεων που παρέχονται με τις ανάγκες της σύγχρονης αγοράς εργασίας.
Πως η τεχνολογία θα αλλάξει την αγορά εργασίας;
Μιλάμε για το λεγόμενο ρίσκο αυτοματοποίησης, το οποίο σχετίζεται με την ευρύτερη 4η Βιομηχανική Επανάσταση, όπου οι νέες τεχνολογίες έρχονται να αλλάξουν την καθημερινότητα και την εργασία μας. Πολλά επαγγέλματα θα παραμείνουν, αλλά θα πιεστούν, και θα χρειαστεί να μπούμε σε μια διαδικασία εκμάθησης των νέων δεξιοτήτων που απαιτούνται για να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε στις αλλαγές. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, το 23% των επαγγελμάτων θα πιεστούν. Ωστόσο, το ανθρώπινο στοιχείο δεν θα σταματήσει ποτέ να υπάρχει.
Ποια είναι η γνώμη σας για ισότητα των φύλων στην εργασία;
Η ισότητα των φύλων στην εργασία είναι ένα θέμα που απαιτεί συνεχιζόμενη νομοθετική και κοινωνική προσπάθεια. Αν και έχουμε σημειώσει σημαντική πρόοδο και έχουμε κερδίσει πολλές μάχες στη χώρα μας, παραμένουμε πίσω σε πολλές πτυχές. Η προσωπικότητα, για παράδειγμα, παίζει μεγάλο ρόλο, καθώς είναι γνωστό ότι υπάρχουν διαφορές κατά μέσο όρο μεταξύ των δύο φύλων. Οι γυναίκες, για παράδειγμα, τείνουν να είναι πιο συνεργατικές. Ταυτόχρονα, ορισμένα επαγγέλματα, λόγω της φύσης τους, ενδέχεται να είναι πιο προσαρμοσμένα σε χαρακτηριστικά που συνδέονται με το φύλο, είτε για άντρες είτε για γυναίκες. Είναι όμως σημαντικό να συνεχίσουμε να ενισχύουμε τη θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίας, διασφαλίζοντας ότι έχει την ελευθερία να επιλέξει και να έχει πρόσβαση σε όλες τις ευκαιρίες χωρίς περιορισμούς.
