Της Κορίνας Τριανταφύλλου
Η επιβολή νέων δασμών από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, αναμένεται να έχει σοβαρές συνέπειες για την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ελλάδα, καθώς η απόφαση αυτή εντείνει τις εμπορικές εντάσεις και δημιουργεί νέες αβεβαιότητες στην παγκόσμια οικονομία. Με την επιβολή δασμών σε όλα σχεδόν τα προϊόντα της ΕΕ, το πλήγμα για τις ευρωπαϊκές οικονομίες είναι ιδιαίτερα βαρύ, ειδικά σε μια περίοδο που οι διεθνείς αγορές βιώνουν ήδη ασταθή συνθήκες. Χαρακτηριστικό δείγμα είναι η πτώση «χωρίς φρένα» στα χρηματιστήρια σε παγκόσμιο επίπεδο υπό το βάρος αυτών των δασμών Τραμπ, σε μία κατρακύλα χωρίς σταματημό.
(Ακολούθως για τις εισαγωγές από τις παρακάτω χώρες: Κίνα (34%), Ινδία (26%), Νότια Κορέα (25%), Ιαπωνία (24%), Ηνωμένο Βασίλειο (10%), Βιετνάμ (46%), Ελβετία (31%), Καμπότζη (49%), Νότια Αφρική (30%), Ινδονησία (32%), Βραζιλία (10%), Σιγκαπούρη (10%). Για τις εισαγωγές από την Ταϊβάν, οι δασμοί θα είναι ύψους 32%).
Σε ό,τι αφορά την αυτοκινητοβιομηχανία, ο πρόεδρος Τραμπ ανακοίνωσε την επιβολή δασμών 25% σε όλα τα εισαγόμενα αυτοκίνητα και ανταλλακτικά.
Ωστόσο αξιοσημείωτο είναι πως άφησε ανέγγιχτες τέσσερις χώρες: τη Ρωσία, την Λευκορωσία, την Κούβα και την Βόρεια Κορέα.
Όπως ανέφερε η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου Κάρολαϊν Λέβιτ, η Ρωσία έμεινε εκτός επειδή «οι κυρώσεις των ΗΠΑ ήδη αποκλείουν κάθε ουσιαστικό εμπόριο».
Ακόμη δύο μεγάλες οικονομίες που εξαιρέθηκαν από τον εξαντλητικό κατάλογο του Τραμπ ήταν ο Καναδάς και το Μεξικό καθώς είχε ήδη επιβάλλει δασμούς 25% και στις δύο χώρες.
Στόχος της πολιτικής αυτής όπως δήλωσε ο Αμερικανός Πρόεδρος είναι να αποκαταστήσει την παραγωγική δύναμη των ΗΠΑ και το εμπορικό ισοζύγιο. Αλλά ταυτόχρονα κλιμακώνει έναν αναδυόμενο παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο ο οποίος θα αυξήσει τις τιμές για τους Αμερικανούς καταναλωτές σε μια περίοδο για την οικονομία που δεν χαρακτηρίζεται από ευημερία.
Η Κίνα από την άλλη, απάντησε με σφοδρότητα στην επιβολή δασμών από τον Ντόναλντ Τραμπ, ανακοινώνοντας την εφαρμογή επιπρόσθετων δασμών ύψους 34% σε όλα τα αμερικανικά προϊόντα. Η κινεζική κυβέρνηση καταδίκασε τις ενέργειες των ΗΠΑ ως μονομερείς και παράνομες, επικαλούμενη την παραβίαση των διεθνών εμπορικών κανόνων και τη σοβαρή απειλή στα νόμιμα δικαιώματα της Κίνας. Παράλληλα, επανέλαβε τη δέσμευσή της για την υπεράσπιση του πολυμερούς εμπορικού συστήματος και κάλεσε τις ΗΠΑ να αναθεωρήσουν τις πολιτικές τους και να ακυρώσουν τους δασμούς. Η ένταση αυτή αναμένεται να προκαλέσει σημαντικές επιπτώσεις στις διεθνείς εμπορικές σχέσεις.
Σύμφωνα με τον οικονομικό αναλυτή του BBC, Faisal Islam. υπάρχει πρόβλεψη για ακόμη σκληρότερο χτύπημα από τις ΗΠΑ, με νέους δασμούς, εάν άλλες χώρες προβούν σε αντίποινα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει ακόμα αντιδράσει επίσημα στους δασμούς που επέβαλε ο Ντόναλντ Τραμπ. Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, χαρακτήρισε τη κίνηση αυτή ως «μεγάλο χτύπημα στην παγκόσμια οικονομία», τονίζοντας ότι οι συνέπειες θα είναι σοβαρές και θα αυξήσουν την αβεβαιότητα σε παγκόσμιο επίπεδο. Αν και συμφωνεί με τον Τραμπ ότι το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα έχει προβλήματα, υποστηρίζει ότι οι δασμοί δεν είναι η λύση και ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμη για διαπραγματεύσεις και να λάβει αντίμετρα αν χρειαστεί. Τόνισε την ανάγκη για ενότητα και συνεργασία, επισημαίνοντας ότι η Ευρώπη διαθέτει τη μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη και θα υπερασπιστεί τα δικαιώματά της με κάθε δυνατό τρόπο.
Η πρόεδρος της Κομισιόν συμπλήρωσε ότι η ΕΕ εξετάζει προσεκτικά τις ενέργειες των ΗΠΑ προκειμένου να προστατεύσει τα συμφέροντα των Ευρωπαίων παραγωγών και την ευρωπαϊκή οικονομία γενικότερα. Η αντίδραση της ΕΕ αναμένεται να περιλαμβάνει μέτρα που θα στοχεύουν σε προϊόντα από τις ΗΠΑ, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπογραμμίζει την ανάγκη για συνεργασία και διάλογο προκειμένου να αποτραπούν οι εμπορικές εντάσεις.
Οι αναλυτές εκτιμούν ότι η Ευρώπη θα υποστεί ζημιές ύψους περίπου 750 δισεκατομμυρίων ευρώ τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Οι επιπτώσεις θα είναι ιδιαίτερα έντονες για χώρες όπως η Γερμανία, η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο της εμπορικής κόντρας με τις ΗΠΑ, εξαιτίας του μεγάλου εμπορικού ελλείμματος των ΗΠΑ προς τη Γερμανία. Παρά τις προσπάθειες ορισμένων χωρών να εξαιρεθούν από τα αντίμετρα, όπως η Γαλλία και η Ιρλανδία, η απόφαση αυτή πλήττει τελικά όλη την Ευρώπη.
Αντίστοιχα, για την Ελλάδα, οι συνέπειες της επιβολής των δασμών είναι αβέβαιες. Παρά την περιορισμένη αξία των εξαγωγών της Ελλάδας στις ΗΠΑ, η χώρα κινδυνεύει από έμμεσες επιπτώσεις που θα πλήξουν τη συνολική οικονομία. Η απώλεια εμπορικών ευκαιριών και η αύξηση του κόστους παραγωγής και κατανάλωσης στην Ευρώπη μπορεί να εντείνουν τις πιέσεις στις εγχώριες επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Επιπλέον, η γενική αβεβαιότητα ενδέχεται να επιβραδύνει τις επενδύσεις και την ανάπτυξη, με τη χώρα να κινδυνεύει να επηρεαστεί από την αρνητική ψυχολογία στις διεθνείς αγορές.
Η Ελλάδα, ωστόσο, μπορεί να προσπαθήσει να ανταποκριθεί σε αυτή την πρόκληση με στρατηγικές που επικεντρώνονται στην ενίσχυση της εξωστρέφειας και της παραγωγικότητας. Η αναζήτηση νέων αγορών και η ενίσχυση των κλάδων όπως η τεχνολογία, η ρομποτική και η βιομηχανία υγείας μπορεί να προσφέρει νέες ευκαιρίες. Παράλληλα, η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να επικεντρωθεί στη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων για να ενισχύσει την οικονομική ανθεκτικότητα.
Ωστόσο, η πρόκληση είναι μεγάλη, καθώς η Ελλάδα πρέπει να προσαρμοστεί σε ένα περιβάλλον όπου οι αποφάσεις της αμερικανικής κυβέρνησης επηρεάζουν τις διεθνείς αγορές και την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών προϊόντων. Οι επιχειρηματίες, όπως ο πρόεδρος του ΣΕΒ, Σπύρος Θεοδωρόπουλος, υπογραμμίζουν τη σημασία της παραγωγικότητας και της ενίσχυσης της βιομηχανίας για την αντιμετώπιση αυτών των νέων προκλήσεων. Ειδικότερα, ο τομέας της βιομηχανίας φαρμάκων και χαλκού, που εξαιρείται από τους δασμούς, θα μπορούσε να προσφέρει διέξοδο για τις ελληνικές επιχειρήσεις, δίνοντας τους την ευκαιρία να εκμεταλλευτούν την παγκόσμια ζήτηση σε αυτούς τους τομείς.
Επιπλέον, οι ελληνικές επιχειρήσεις καλούνται να αναζητήσουν λύσεις μέσα από την καινοτομία, τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και την αύξηση της εξαγωγικής δραστηριότητας προς χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα, οι οποίες παρουσιάζουν τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης. Η αναβάθμιση των υποδομών και η ενίσχυση της χρηματοδότησης για μικρομεσαίες επιχειρήσεις μέσω του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης είναι κρίσιμα βήματα για να στηρίξουν την ανάπτυξη των εγχώριων παραγωγικών δυνατοτήτων.
Συνολικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ελλάδα βρίσκονται μπροστά σε μια δύσκολη περίοδο, με την ανάγκη για γρήγορη προσαρμογή στις νέες εμπορικές συνθήκες. Παρά τις αβεβαιότητες, οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να ενισχύσουν τη συνεργασία τους και να επικεντρωθούν σε στρατηγικές που θα επιτρέψουν την ανάπτυξή τους και την ανάκαμψη από την επιβολή των δασμών του Τραμπ.
Η ανακοίνωση των νέων δασμών από τον Αμερικανό Πρόεδρο και οι επιπτώσεις που αυτοί ενδέχεται να προκαλέσουν στην παγκόσμια οικονομία έχουν άμεσες συνέπειες και στην στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα εξοπλιστικά, ειδικά όσον αφορά τη διαφοροποίηση των προμηθευτών και την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ. Οι εξοπλιστικές επενδύσεις και η ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας έχουν γίνει προτεραιότητα για την ΕΕ τα τελευταία χρόνια, καθώς η Ένωση επιδιώκει να μειώσει την εξάρτησή της από τρίτους, κυρίως από τις ΗΠΑ, για την άμυνά της.
Επανεξοπλισμός της Ευρώπης (Rearm Europe)
Η πρόεδρος της Κομισιόν και η «παρέμβασή» της για «κινητοποίηση» έως και 800 δισ. Ευρώ για τον αμυντικό εξοπλισμό της Ευρώπης
Σχέση Δασμών και Εξοπλιστικών
Η απόφαση του Τραμπ να επιβάλλει δασμούς σε μια σειρά προϊόντων από την ΕΕ ενδέχεται να έχει άμεσες συνέπειες για τη βιομηχανία εξοπλισμών της Ευρώπης, καθώς οι εν λόγω βιομηχανίες επηρεάζονται από το κόστος των πρώτων υλών και των τεχνολογικών εξαρτημάτων που εισάγονται από χώρες εκτός της ΕΕ. Ειδικότερα, οι δασμοί ενδέχεται να αυξήσουν το κόστος των προϊόντων και να μειώσουν την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών εξοπλιστικών βιομηχανιών.
Η ΕΕ ήδη προσπαθεί να μειώσει την εξάρτησή της από εξωτερικούς προμηθευτές, και η επιβολή αυτών των δασμών προσφέρει έναν ακόμη λόγο για να επενδύσει περισσότερο σε στρατηγικές που θα ενισχύσουν την αυτονομία της στον τομέα της άμυνας και των εξοπλιστικών συστημάτων. Με την επιβολή των δασμών, η ανάγκη για μια ανεξάρτητη και ισχυρή ευρωπαϊκή βιομηχανία άμυνας καθίσταται ακόμη πιο επιτακτική.
Στρατηγική Στρατιωτική Αυτονομία της ΕΕ
Η Κομισιόν έχει δηλώσει επανειλημμένα τη δέσμευσή της να ενισχύσει τη στρατηγική αυτονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να μειώσει την εξάρτησή της από τρίτους για την παραγωγή στρατιωτικών και εξοπλιστικών συστημάτων. Το σχέδιο αυτό έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα με την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας (EDF), το οποίο υποστηρίζει την ανάπτυξη νέων εξοπλιστικών συστημάτων από ευρωπαϊκές εταιρείες, με στόχο τη δημιουργία μιας κοινής και ισχυρής ευρωπαϊκής άμυνας.
Η αναγνώριση της ανάγκης για ενίσχυση των εγχώριων ικανοτήτων παραγωγής εξοπλισμών ενδέχεται να ενταθεί μετά την επιβολή των δασμών από τον Τραμπ. Η ΕΕ μπορεί να δει τη στρατηγική της για εξοπλιστικά συστήματα και άμυνα ως έναν τομέα στον οποίο πρέπει να εντείνει τις επενδύσεις και να βρει τρόπους να διαφοροποιήσει τους προμηθευτές της, ενισχύοντας την εγχώρια παραγωγή και μειώνοντας την εξάρτηση από εξωτερικούς παράγοντες.
Ευρωπαϊκή Βιομηχανία Άμυνας και Επενδύσεις
Η διάθεση της Κομισιόν να επενδύσει περισσότερα σε εξοπλιστικά συστήματα εντάσσεται σε αυτή την προσπάθεια αυτονομίας και διαφοροποίησης των προμηθευτών. Οι δασμοί του Τραμπ θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως καταλύτης για τις χώρες της ΕΕ να επιταχύνουν τις επενδύσεις στον τομέα της άμυνας και να ενισχύσουν τη συνεργασία τους σε επίπεδο ΕΕ για την ανάπτυξη κοινών εξοπλιστικών προγραμμάτων. Οι στρατηγικές συνεργασίες εντός της ΕΕ και η περαιτέρω ανάπτυξη κοινών αμυντικών ικανοτήτων θα μπορούσαν να ενισχυθούν μέσα από τον προϋπολογισμό του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας και άλλες χρηματοδοτικές πηγές, δημιουργώντας έναν πιο ισχυρό ευρωπαϊκό τομέα άμυνας που δεν εξαρτάται από εξωτερικούς παράγοντες.
Στρατηγικές Επιπτώσεις για την Ελλάδα
Για την Ελλάδα, η κατάσταση αυτή θα μπορούσε να προσφέρει νέες ευκαιρίες, καθώς η χώρα έχει στρατηγικό ενδιαφέρον να ενισχύσει τη θέση της στον τομέα της ευρωπαϊκής άμυνας. Η Ελλάδα μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη κοινών εξοπλιστικών συστημάτων στην ΕΕ, αλλά και να εκμεταλλευτεί την επιταχυνόμενη ανάπτυξη ευρωπαϊκών αμυντικών προγραμμάτων για να ενισχύσει τη δική της αμυντική βιομηχανία. Με την ενίσχυση των αμυντικών δαπανών και τη στρατηγική ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας στην Ευρώπη, η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να προχωρήσει σε στρατηγικές συνεργασίες με άλλες χώρες της ΕΕ και να ενδυναμώσει τη θέση της στον τομέα αυτό.
Συμπέρασμα
Οι δασμοί του Τραμπ και οι οικονομικές εντάσεις που αυτοί δημιουργούν μπορεί να αποτελέσουν έναν παράγοντα επιτάχυνσης των διαδικασιών για τη στρατηγική ανεξαρτησία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα των εξοπλιστικών. Η ΕΕ θα πρέπει να ενισχύσει τις επενδύσεις στον τομέα της άμυνας, μειώνοντας την εξάρτησή της από τρίτους, και να επιταχύνει την ανάπτυξη κοινών αμυντικών ικανοτήτων. Η Ελλάδα, σε αυτό το πλαίσιο, μπορεί να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες που προκύπτουν από τη συνεργασία εντός της ΕΕ για να ενισχύσει την εγχώρια αμυντική βιομηχανία της και να αναδείξει το στρατηγικό της ρόλο στην ευρωπαϊκή άμυνα.
Επίλογος
Ένα είναι σίγουρο. Η άφιξη Τραμπ στο τιμόνι της προεδρίας της Αμερικής έχει ανοίξει μια νέα σελίδα αμφίσημης σημασίας στην πολιτική ιστορία. Οι γενικότερες κινήσεις του σε άλλους προκαλούν αναστάτωση και σε άλλους επιφέρουν ένα αίσθημα σιγουριάς. Ωστόσο, η κατάληξη αυτών των πρακτικών προσώρας παραμένει αβέβαιη, με την πραγματική τους αποτελεσματικότητα να είναι υπό εξέταση. Η Ευρωπαϊκή κοινότητα αλλά και ολόκληρος ο πλανήτης παρακολουθεί με ενδιαφέρον πώς θα εξελιχθεί αυτή η νέα προσέγγιση πολιτικής, αν θα οδηγήσει σε μια σταθερή και βιώσιμη οικονομική πορεία ή αν θα αναδείξει αδυναμίες και περαιτέρω προβλήματα στην πορεία του χρόνου.
