Το διεθνές περιβάλλον μοιάζει όλο και πιο ασταθές, καθώς οι γεωπολιτικές και πολιτικές αναταραχές εντείνουν την παγκόσμια ανασφάλεια και θέτουν σε δοκιμασία κάθε αίσθηση οικονομικής ισορροπίας.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, το ΙΟΒΕ παρουσίασε τις τελευταίες προβλέψεις του, οι οποίες «ψαλιδίζουν» τις ελπίδες για σημαντική ανάπτυξη. Σύμφωνα με την πρόσφατη τριμηνιαία έκθεση του Ιδρύματος, η εκτίμηση για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας το 2025 μειώθηκε στο 2,2% από 2,4%, όπως είχε προβλεφθεί τον Ιανουάριο. Παράλληλα, η ανεργία αναμένεται να διατηρηθεί σε υψηλά επίπεδα, φτάνοντας το 9,3%, ενώ οι τιμές θα συνεχίσουν την ανοδική τους πορεία, με τον πληθωρισμό να διαμορφώνεται στο 2,8%, «πιεζόμενος από την καταναλωτική ζήτηση». Το ΙΟΒΕ υπογραμμίζει πως «το παγκόσμιο σκηνικό βυθίζεται σε απόλυτο χάος, με πολιτικές και γεωπολιτικές κρίσεις να απειλούν να τσακίσουν κάθε ελπίδα σταθερότητας».
Κατά την παρουσίαση της έκθεσης, ο πρόεδρος του ΙΟΒΕ, Γιάννης Ρέτσος, φάνηκε ιδιαίτερα ανήσυχος, καθώς περιέγραψε πώς οι διεθνείς εξελίξεις μπορεί να πλήξουν σοβαρά την ελληνική οικονομία, κάνοντας λόγο για «καταιγιστικές διεθνείς εξελίξεις» που θυμίζουν «τσουνάμι» και αφήνουν πίσω τους «αβέβαιες και σκοτεινές προοπτικές».
Ο καθηγητής και γενικός διευθυντής του Ιδρύματος, Νίκος Βέττας, στάθηκε στην ανάγκη ενίσχυσης των εσωτερικών επενδύσεων μέσα σε ένα δύσκολο διεθνές περιβάλλον. Ανέλυσε τα εξής:
-
Οι συνεχείς και απρόβλεπτες αλλαγές στους δασμούς από τις ΗΠΑ έχουν οδηγήσει σε «έντονες, αλλεπάλληλες μεταβολές» και αυξανόμενη αβεβαιότητα, κάτι που πλήττει άμεσα τις εξαγωγές και τις επενδύσεις.
-
Αν υπάρξει «εξισορρόπηση της αρχιτεκτονικής του διεθνούς εμπορίου» με μεγαλύτερους δασμούς, το κόστος παραγωγής θα αυξηθεί, με αποτέλεσμα «αύξηση τιμών, μείωση πραγματικών εισοδημάτων και δευτερογενώς επιβράδυνση της καινοτομίας».
-
Οι αναταραχές στο παγκόσμιο οικονομικό πεδίο προκαλούν «ανακατατάξεις στη σχετική ισχύ και πορεία μεγάλων οικονομιών» και φέρνουν αμφισβήτηση στις «σταθερές της παγκοσμιοποίησης». Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Ε.Ε. καλείται να χαράξει νέα στρατηγική με άξονες «την αύξηση της ανταγωνιστικότητας, της στρατηγικής αυτονομίας και της άμυνας».
-
Τα προηγούμενα χρόνια, η απελευθέρωση του εμπορίου, των κεφαλαίων και –σε κάποιες περιπτώσεις– των ανθρώπων είχε επιτρέψει την αύξηση της εξειδίκευσης και την εξάπλωση τεχνολογικών καινοτομιών. Πλέον, η αντίστροφη πορεία θεωρείται επικίνδυνη, αφού «η αντιστροφή αυτής της πορείας χωρίς ισχυρή οπισθοχώρηση της ευημερίας είναι σήμερα αδύνατη».
Παρότι η ελληνική οικονομία έχει επανέλθει στα επίπεδα πριν από την κρίση, με θετικά σημάδια στις αγορές εργασίας, ακινήτων και τραπεζών, τα μεγάλα ερωτήματα παραμένουν. Όπως σημειώνεται, «καθώς το επενδυτικό κενό και η ανεργία μειώνονται», εγείρονται δύο βασικά ζητήματα:
-
Είναι η ελληνική οικονομία αρκετά ανθεκτική απέναντι σε εξωτερικές αναταράξεις, όταν ακόμη «το δημόσιο χρέος της χώρας μας είναι εξαιρετικά υψηλό» και η αξιολόγηση από τους επενδυτικούς οίκους υστερεί σε σχέση με άλλες χώρες της ευρωζώνης;
-
Έχει αρχίσει να διαμορφώνεται μια ουσιαστική αναπτυξιακή δυναμική για τα επόμενα χρόνια;
Η απάντηση φαίνεται να είναι αρνητική, αφού «δεν καταγράφεται ακόμη σημαντική αύξηση της παραγωγικότητας», ενώ παραμένουν εκκρεμότητες σε κρίσιμες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Τελικά, η βιώσιμη αύξηση των πραγματικών εισοδημάτων περνάει μέσα από τις επενδύσεις, τόσο ως προς το ύψος τους –το οποίο παραμένει ανεπαρκές για να επιτευχθεί σύγκλιση με τις άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες– όσο και ως προς την ποιότητά τους, μέσω στροφής προς τομείς που προσφέρουν «υψηλή αξία». Η επιτυχία αυτής της προσπάθειας θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την «πολιτική και κοινωνική στήριξη αλλαγών που αυξάνουν την παραγωγικότητα και την κοινωνική κινητικότητα».
