Η Ευρώπη αποδεικνύει ότι μπορεί να είναι ταυτόχρονα ρυθμιστής και ανταγωνιστής στο ΑΙ, επισημαίνει η Δρ. Μαρία – Ωραιοζήλη Κουτσουπιά, π.Υποψήφια Ευρωβουλευτής Ν.Δ. και Διδάκτωρ Νομικής του ΕΚΠΑ σε μια εκ βαθέων συνέντευξη στην ηλεκτρονική εφημερίδα «Attica Times» και την Οικονομική Αναλύτρια Δάφνη Γρηγοριάδη.
Τι μας περιμένει την επόμενη πενταετία στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης;
Η επόμενη πενταετία προμηνύεται μεταμορφωτική. Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) αναμένεται να ενσωματωθεί σε κάθε πτυχή της καθημερινής, επαγγελματικής και δημόσιας ζωής. Από την εξατομικευμένη υγεία έως την αποδοτική δικαιοσύνη και τη διαχείριση της ενέργειας, η ΤΝ θα είναι παντού σε νέες μορφές που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων εξελιγμένους προσωπικούς βοηθούς ΤΝ στη δουλειά αλλά και στο σπίτι με ολοένα αυξανόμενη αυτονομία στις τεχνολογίες που ενσωματώνουν (Agentic AI). Όμως, μαζί με τα αναμφισβήτητα οφέλη, ανακύπτουν κρίσιμα ζητήματα διακυβέρνησης, διαφάνειας, ευθύνης και θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η τεχνολογία τρέχει πιο γρήγορα από το δίκαιο – γι’ αυτό και η επόμενη πενταετία είναι κομβική για να μπουν οι σωστές βάσεις, οι οποίες τέθηκαν εξαρχής στην Ευρωπαϊκή Ένωση με το AI Act.
Τι αλλάζει με τον Τραμπ για την Τεχνητή Νοημοσύνη;
Η επάνοδος Τραμπ σηματοδοτεί σημαντική στροφή για τις ΗΠΑ στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης. Ήδη έχει καταργήσει σειρά ρυθμιστικών πλαισίων που είχαν τεθεί επί Μπάιντεν, εστιάζοντας στη δημιουργία του νέου διατάγματος «Removing Barriers to American Leadership in Artificial Intelligence». Πρόκειται για ένα φιλόδοξο διάταγμα που δίνει έμφαση στην άρση εμποδίων, την επιτάχυνση της καινοτομίας και την ενίσχυση των υποδομών, με λιγότερο ρυθμιστικό έλεγχο. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι για να διατηρήσουν οι ΗΠΑ αυτή την ηγεσία, πρέπει να αναπτύξουν συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που να είναι ελεύθερα από ιδεολογική προκατάληψη ή κοινωνικές ατζέντες. Όπως ρητά αναφέρεται στο Διάταγμα, με τις σωστές κυβερνητικές πολιτικές, οι ΗΠΑ στοχεύουν να εδραιώσουν τη θέση τους ως παγκόσμιοι ηγέτες στην τεχνητή νοημοσύνη και να εξασφαλίσουν ένα πιο φωτεινό μέλλον για όλους τους Αμερικανούς. Το διάταγμα αυτό ανακαλεί ορισμένες υφιστάμενες πολιτικές και κατευθυντήριες γραμμές για την τεχνητή νοημοσύνη που λειτουργούν ως εμπόδια για την αμερικανική καινοτομία στην τεχνητή νοημοσύνη, ανοίγοντας το δρόμο για τις Ηνωμένες Πολιτείες να ενεργήσουν αποφασιστικά ώστε να διατηρήσουν την παγκόσμια ηγεσία τους στην τεχνητή νοημοσύνη.. Ουσιαστικά, επιχειρεί να διασφαλίσει ότι οι ΗΠΑ θα έχουν παγκόσμια ηγεσία στο πεδίο της ΤΝ, με την διαφάνεια των μοντέλων και την προστασία δικαιωμάτων σε δεύτερη προτεραιότητα. Πρόκειται για μια προσέγγιση “innovation first, regulation later”, η οποία όμως δημιουργεί εντάσεις σε διεθνές επίπεδο.
Πώς κινείται η Ευρωπαϊκή Ένωση στο ζήτημα;
Η Ε.Ε. ακολουθεί διαφορετική πορεία, προσηλωμένη στην προστασία των θεμελιωδών αρχών και δικαιωμάτων και πολύ περισσότερο ανθρωποκεντρική. Με το AI Act – τον πρώτο ολοκληρωμένο κανονισμό παγκοσμίως για την ΤΝ – η Ευρώπη εισάγει ένα ρυθμιστικό πλαίσιο με βάση την έννοια του ρίσκου. Εφαρμογές υψηλού κινδύνου, όπως αλγόριθμοι βιομετρικής επιτήρησης ή αποφάσεις που επηρεάζουν θεμελιώδη δικαιώματα, τίθενται υπό αυστηρότερους ελέγχους ή και απαγορεύονται. Παράλληλα, το πρόσφατο AI Action Plan της Επιτροπής φανερώνει μια πιο ευέλικτη και αναπτυξιακή προσέγγιση: συνδυάζει ρύθμιση, ενίσχυση επενδύσεων και στρατηγική αυτονομία. Η απόσυρση της προτεινόμενης Οδηγίας για την ευθύνη από ΑΙ δείχνει επίσης μια στροφή – όχι στην εγκατάλειψη των αρχών, αλλά στην υιοθέτηση ενός πιο προοδευτικού, “pro-innovation” μοντέλου. Η Ευρώπη αποδεικνύει ότι μπορεί να είναι ταυτόχρονα ρυθμιστής και ανταγωνιστής.
Ποιος είναι ο ρόλος της Ελλάδας σε αυτή την παγκόσμια συζήτηση;
Η Ελλάδα κινείται με ταχύτητα και συνέπεια – και αυτό με χαροποιεί ιδιαίτερα και προσωπικά. Με την σημερινή κυβέρνηση, δεν είμαστε απλοί παρατηρητές, είμαστε συμμέτοχοι και διαμορφωτές. Με το AI Factory, τον ελληνικό μας “Pharos” και τoν υπερ-υπολογιστή Daedalus, η Ελλάδα χτίζει υποδομές που ενισχύουν την καινοτομία, την εκπαίδευση και την αξιοποίηση της ΤΝ. Πέρα όμως από έργα, διαθέτουμε και ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική για την Τεχνητή Νοημοσύνη, πλήρως εναρμονισμένη με τον AI Act. Προσωπικά, θεωρώ ότι το μεγάλο μας προτέρημα είναι ο συνδυασμός υψηλού επιστημονικού δυναμικού και πολιτικής βούλησης. Αν συνεχίσουμε με την ίδια προσήλωση, μπορούμε να γίνουμε πρότυπο στη Ευρώπη για ηθική, βιώσιμη και ρυθμισμένη αξιοποίηση της ΤΝ. Άλλωστε, η πρόκληση δεν είναι να σταματήσουμε ή να περιορίσουμε την εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης. Η πρόκληση είναι να την κατευθύνουμε υπεύθυνα, ώστε να προστατεύσουμε ό,τι είναι «ανθρώπινο».
