Του Σωτήρη Σκουλούδη και του γεωπολιτικού αναλυτή Αλέξανδρου Ιτιμούδη
Ο πλανήτης μοιάζει με ένα… εύθραυστο μωσαϊκό, με τα μέτωπα στην ανατολική Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή αλλά και την Ασία να μην κλείνουν καθόλου εύκολα και ανά πάσα στιγμή να μπορεί να επέλθει μια επικίνδυνη κλιμάκωση, την οποία μπορεί να μην έχουμε φανταστεί ακόμα.
Οι προσπάθειες ειρήνευσης, ακόμα και εκεί που επεμβαίνουν όλοι οι ισχυροί, όπως στην Ουκρανία, αποδεικνύεται εν τοις πράγμασι ότι δεν θα είναι καθόλου εύκολες -τουλάχιστον τόσο όσο νόμιζε ή υποσχόταν ο Ντόναλντ Τραμπ- γεγονός που καταδεικνύεται από την αποτυχία της πρώτης ημέρας των διαπραγματεύσεων -που επιτέλους κανονίστηκαν – στην Κωνσταντινούπολη μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Το χάσμα των απόψεων, όπως αναμενόταν, είναι τεράστιο και κανείς δεν φαίνεται ότι θα κάνει το βήμα πίσω εύκολα, ούτε καν η Ουκρανία που πλέον μετά από 4 χρόνια πολέμου και με σημαντικές απώλειες εδαφών επί του πεδίου, ουσιαστικά ξεμένει κι από στρατιώτες, αλλά κι οι ισχυροί φίλοι της είναι πολύ λιγότερο πρόθυμοι να τη στηρίξουν όσο διαιωνίζεται αυτή η κατάσταση.
Οι Ρώσοι άτυπα πιέζουν απειλώντας το Κίεβο ακόμα και με «μόνιμο πόλεμο» -κάτι εφιαλτικό εκτός από την Ουκρανία, και για την Ευρώπη – και όλοι εύχονται να μην χαθεί η ιστορική ευκαιρία αυτών των ημερών, για να υπάρξει ένα πλάνο για πραγματική ειρήνευση. Το άμεσο μέλλον, ακόμα και τα επόμενα 24ωρα, θα δείξει, οι απαιτήσεις της Ρωσίας όμως για να αποσπάσει… 4 περιφέρεις ( Ντονιέτσκ, Λουγκάνσκ, Ζαπορίζιε και Χερσώνα), αν δεν είναι κίνηση τακτικής ή «διπλωματικό παζάρι», τότε σίγουρα γέρνουν την πλάστιγγα υπέρ της συνέχισης του πολέμου, χωρίς κανένα περιθώρια συμφωνίας, δυστυχώς.
Αλλά σε κάθε περίπτωση, αυτό δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Και η χώρα μας, που παραμένει σταθερά στο άρμα της δύσης και του διεθνούς δικαίου, ενώ έχει και κάθε λόγο να μην δεχτεί αλλαγές συνόρων και μεταβολές, παρακολουθεί ενεργά τις εξελίξεις, όχι ως απλός παρατηρητής αλλά και, ως εν δυνάμει εμπλεκόμενος.
Και ο λόγος για αυτό, είναι η Τουρκία, και ο πολυδιάστατος ρόλος σε όλα -μα όλα- αυτά τα πεδία. Κι όπου λέμε πολυδιάστατος ρόλος, έχουμε υπόψη μας και τις δηλωμένες νέο-οθωμανικές επιδιώξεις που εκφράζει κατά καιρούς, και που αυτό ανησυχεί κι εμάς και ολόκληρη την περιοχή, από το Αιγαίο, μέχρι την Κύπρο, τη Συρία, την Αρμενία, το Ισραήλ αλλά και την Ινδία! Και για αυτό ακριβώς, πολύ σωστά, η Ελλάδα έχει επιλέξει «το μεγαλύτερο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα της νεότερης ιστορίας» να είναι η Άμυνα και οι εξοπλισμοί της, όπως αναφέρει όπου σταθεί κι όπου βρεθεί ο Νίκος Δένδιας, παρουσιάζοντας τη φιλόδοξη, και τόσο απαραίτητη, Ατζέντα 2030.
Όπως εξηγεί στο Attica Times, ειδικά για τον ρόλο της Τουρκίας, που μας αφορά άμεσα, ο Αλέξανδρος Ιτιμούδης, Γεωπολιτικός Αναλυτής με μεγάλη γνώση στα θέματα της Μέσης Ανατολής και του Ισλάμ, η κατάσταση αυτή τη στιγμή στα κρίσιμα μέτωπα γεωπολιτικής προσιδιάζει «σε ένα περιβάλλον πολυκρίσεων», καθώς οι περιφερειακοί παίκτες έχουν εμπλακεί σε ένα παιχνίδι που τους φέρνει προ συνεχών εξελίξεων.
Και εξηγεί, πως με βάση τις πληροφοριών μέχρι σήμερα, «η ισορροπία δυνάμεων στη Μέση Ανατολή τείνει προς ένα πολυκεντρικό, διαμελισμένο σύστημα στο οποίο τα κράτη λειτουργούν μέσα από ανταγωνιστικές αλλά και περιστασιακά συμπληρωματικές γεωπολιτικές σφαίρες».
Και σε όλα αυτά, είναι μέσα η Τουρκία, η οποία «λειτουργεί ανεξάρτητα, συμμετέχει σε συνομιλίες περί Ουκρανίας, κρατά σχέσεις με Ρωσία, και επιδιώκει να προβληθεί ως ισλαμική υπερδύναμη με μεσολαβητικό ρόλο σε όλη τη ζώνη Ιράν–Καύκασος–Ανατολική Μεσόγειος».
Προσπαθώντας να βάλει συνοπτικά τάξη σε αυτό χάος, ο έμπειρος διεθνολόγος, εξηγεί, ξεκινώντας από την πολύπαθη Συρία και τις νέες ισορροπίες που διαμορφώνονται μετά την πτώση του Άσαντ, και το πως δυο άσπονδοι εχθροί, όπως η Τουρκία και το Ισραήλ, βρίσκονται πλέον πολύ κοντά, και το ενδεχόμενο άμεσης εμπλοκής τους να φαίνεται πιθανότερο από ποτέ.
Όπως λέει:
«Στη Συρία το καθεστώς των σουνιτών φαίνεται πως θα εξασφαλίσει μία άρση των κυρώσεων κάτι που επιτρέπει σε Σαουδική Αραβία, Κατάρ και Τουρκία να έχουν ρόλο στην στήριξη του Γκολανί, κάτι που αναμένεται να δημιουργήσει νέες ισορροπίες.
Το Ισραήλ έχει δείξει πως είναι διατεθειμένο να διατηρήσει το στρατηγικό βάθος που του προσδίδουν οι Δρούζοι, ακόμη και χτυπώντας μέσα στη Συρία, στόχους τους οποίους θεωρεί εν δυνάμει απειλή, ειδικά εάν σχετίζονται με την Τουρκία.
Το Ισραήλ, μέσω συμφωνίας με τις Δρούζικες δυνάμεις και την κυβέρνηση Σάραα, εξασφαλίζει τοπική σταθερότητα και αποσύνδεση των ιρανικών θυλάκων στα νότια της Συρίας.
Η Τουρκία, ωστόσο, διατηρεί σταθερή παρουσία και φιλοδοξίες στη βόρεια Συρία με εναλλασσόμενες φιλοϊσλαμικές ομάδες και δείχνει ενοχλημένη από κάθε προσπάθεια “παγιοποίησης” ισραηλινών ερεισμάτων στο συριακό έδαφος, καθώς θεωρεί ότι αποδυναμώνεται η τουρκική διαπραγματευτική ισχύς για τη μελλοντική τάξη πραγμάτων.
Πρόκειται για έμμεση γεωπολιτική σύγκρουση επιρροής, με επίκεντρο το ποιος θα εγγυηθεί την περιφερειακή σταθερότητα στο συριακό υπόβαθρο: το Ισραήλ μέσω Δρούζων – ή η Τουρκία μέσω σουνιτικών πληθυσμών και στρατιωτικής παρουσίας.
Το Ισραήλ εστιάζει σε ad hoc συμμαχίες με ΗΠΑ, ΗΑΕ, Σαουδική Αραβία και κατά περίπτωση με τη Συρία (μέσω Δρούζων), βασισμένο σε τεχνολογικά δίκτυα, πυραυλική αποτροπή και αντι-ιρανική συναίνεση».
Επομένως, υπάρχει δομική ασυμμετρία στη δομή ασφαλείας.
Το Ισραήλ λειτουργεί εντός δυτικού αρχιτεκτονικού πλαισίου, η Τουρκία κατασκευάζει ένα δικό της ημι-αυτόνομο σύστημα ασφαλείας, το οποίο ενίοτε ανταγωνίζεται ή υπονομεύει το ισραηλινό.
Η τάση δείχνει ότι αυτός ο ανταγωνισμός θα συνεχίσει σε έμμεσο, υβριδικό επίπεδο, με ενεργειακές επενδύσεις, διαμεσολαβήσεις, και αποτροπή – όχι σε ανοικτό πόλεμο».
Η Τουρκία εμπλέκεται και στον άλλον πόλεμο, που ευτυχώς φαίνεται να αποκλιμακώνεται, μεταξύ δυο πυρηνικών δυνάμεων, της Ινδίας και του Πακιστάν, στηρίζοντας άμεσα το δεύτερο και εξοργίζοντας το Δελχί. Και αυτό συμβαίνει ακριβώς για να αποκτήσει κι άλλη γεωπολιτική ισχύ.
Ο Αλέξανδρος Ιτιμούδης το ερμηνεύει ως εξής: «Η Τουρκία προωθεί την ενίσχυση του Πακιστάν, με στόχο να διασφαλίσει ότι θα ενισχυθεί η γεωστρατηγική ευστάθεια ενός εναλλακτικού διαδρόμου εμπορίου που ξεκινά από την Ανατολική Μεσόγειο και φτάνει ως τον Ινδικό Ωκεανό, παρακάμπτοντας την Ινδία και ελέγχοντας τον ισλαμικό διάδρομο.
Η στήριξη της Τουρκίας προς το Πακιστάν — ειδικά μέσω της αμυντικής συνεργασίας και μεταφοράς τεχνογνωσίας σε κρίσιμες στιγμές, όπως η πρόσφατη ένταση με την Ινδία — δεν είναι απλώς μια έκφραση στρατηγικής αλληλεγγύης.Αντίθετα, εξυπηρετεί συγκεκριμένους γεωοικονομικούς και διασυνδεσιακούς στόχους, οι οποίοι εντάσσονται στο μεγαλύτερο όραμα της Τουρκίας για έναν ευρασιατικό διάδρομο εμπορίου και στρατηγικής επιρροής»…
