Σε νέα φάση έντασης εισέρχονται οι ελληνολιβυκές σχέσεις, καθώς η Λιβύη –σε σαφή τροχιά σύγκλισης με την Τουρκία– κατηγορεί την Ελλάδα για παραβίαση κυριαρχικών της δικαιωμάτων. Αφορμή στάθηκε η απόφαση των ελληνικών αρχών, στις 12 Ιουνίου 2025, να προχωρήσουν μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε πρόσκληση διεθνούς ενδιαφέροντος για χορήγηση αδειών έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε θαλάσσιες ζώνες νότια της Κρήτης.
Η Τρίπολη, μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών και Διεθνούς Συνεργασίας, εκφράζει «έντονη ανησυχία» και χαρακτηρίζει τις ελληνικές ενέργειες ως «ξεκάθαρη παραβίαση» των κυριαρχικών της δικαιωμάτων, υποστηρίζοντας πως κάποιες από τις περιοχές αυτές εμπίπτουν σε «θαλάσσιες ζώνες υπό αμφισβήτηση». Επιμένει ότι κάθε δραστηριότητα απαιτεί προηγούμενη νομική συμφωνία στη βάση του Διεθνούς Δικαίου.
Η αντίδραση αυτή της λιβυκής πλευράς συμπίπτει χρονικά με την προετοιμασία της επίσκεψης του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη σε Τρίπολη και Βεγγάζη, στις αρχές Ιουλίου. Η ανακοίνωση της Τρίπολης ενδέχεται να αλλάξει τη φύση της επίσκεψης, μετατρέποντάς την σε ευκαιρία για ουσιαστικό διάλογο ως προς την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών. Αν δεν υπάρξει πρόοδος, υπάρχει η πιθανότητα το θέμα να οδηγηθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης – όπως έχει συμβεί στο παρελθόν με την ΑΟΖ Λιβύης-Μάλτας και Λιβύης-Τυνησίας.
Η ελληνική διπλωματία είχε ήδη δρομολογήσει επαφές με όλες τις πλευρές της Λιβύης. Ο Έλληνας πρέσβης στην Τρίπολη Ν. Γαρίλιδης και ο γενικός πρόξενος κ. Καλογνωμής είχαν συναντήσεις με τον πρόεδρο της Βουλής Αγκίλα Σάλεχ, κλείνοντας το πρόγραμμα επαφών τόσο με την κυβέρνηση της Τρίπολης όσο και με τον στρατάρχη Χάφταρ και τον ΥΠΕΞ της κυβέρνησης της Ανατολικής Λιβύης. Πληροφορίες από το Τομπρούκ αναφέρουν ότι δεν έχει αλλάξει η αρνητική στάση της Ανατολικής Λιβύης απέναντι στο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο.
Η τουρκική επιρροή στο προσκήνιο
Ενδεικτική της επιρροής της Άγκυρας είναι η συνάντηση του Λίβυου υπουργού Ενέργειας Αμπντελ Σαντίκ με τον Τούρκο πρέσβη στη Λιβύη, όπου συζητήθηκε η ενίσχυση της συνεργασίας στους τομείς του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Οι δύο πλευρές εξέτασαν τη συνεργασία μεταξύ της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου της Λιβύης και της τουρκικής TPAO, ενώ ο Λίβυος υπουργός έχει ήδη ζητήσει την επιστροφή των τουρκικών εταιρειών στον ενεργειακό τομέα, κατά τη διάρκεια πρόσφατης συνόδου στην Κωνσταντινούπολη.
Η ελληνική στάση
Η Αθήνα εκλαμβάνει τις κινήσεις αυτές ως πρόκληση, αλλά παραμένει σταθερή στην επιλογή της να ασκεί τα νόμιμα κυριαρχικά της δικαιώματα. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας τονίζει ότι η χώρα μας λειτουργεί «στη βάση των προβλέψεων του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας», επισημαίνοντας ότι η Ελλάδα ασκεί στην πράξη την κυριαρχία της.
Κυβερνητικές πηγές διαβεβαιώνουν πως η Αθήνα παραμένει υπέρ του διαλόγου, με σταθερή όμως προσήλωση στη διεθνή νομιμότητα. Οι τελευταίες εξελίξεις εντάσσονται σε ένα ευρύτερο γεωπολιτικό πλαίσιο, όπου η τουρκική επιρροή μέσω της πλευράς Χάφταρ αξιολογείται ως ιδιαίτερα ανησυχητική, ειδικά από τη στιγμή που η Βουλή της Λιβύης φαίνεται να προσανατολίζεται προς επικύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου, παρακάμπτοντας τα δικαιώματα των ελληνικών νησιών.
Η θέση του ΣΥΡΙΖΑ
Ο ΣΥΡΙΖΑ τοποθετήθηκε με ανακοίνωση, στην οποία εκφράζει «έντονη διαμαρτυρία» για την επίσημη κατηγορία της Λιβύης προς την Ελλάδα, κατηγορώντας την κυβέρνηση Μητσοτάκη για «νέα διπλωματική αποτυχία». Το κόμμα υποστηρίζει ότι η στάση της Τρίπολης επιβεβαιώνει την ευθυγράμμιση Λιβύης και Τουρκίας και αποδίδει την εξέλιξη αυτή στην «άνευ σχεδίου εξωτερική πολιτική» της ελληνικής κυβέρνησης. Ζητά δε, ο Υπουργός Εξωτερικών να εξηγήσει το επίπεδο προετοιμασίας της επίσκεψής του και καλεί την κυβέρνηση να «ασκήσει άμεσα τις απαραίτητες διπλωματικές πιέσεις» ώστε η Λιβύη να συμμορφωθεί με το διεθνές δίκαιο, χαράσσοντας μια εξωτερική πολιτική «με αρχή, μέση και τέλος».
