Με στόχο την άρση του αδιεξόδου που έχει δημιουργηθεί στον κατασκευαστικό τομέα, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προωθεί νέα ρύθμιση που επιτρέπει την επανεκκίνηση οικοδομικών έργων με περιβαλλοντικό τέλος και τη διατήρηση των πολεοδομικών κινήτρων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ).
Σύμφωνα με το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος, όσοι επιθυμούν να διατηρήσουν τα μπόνους δόμησης του ΝΟΚ θα καταβάλουν περιβαλλοντικό τέλος 8%-15% επί της αξίας των επιπλέον τετραγωνικών. Το 8% αφορά άδειες που ακυρώθηκαν ή προσβλήθηκαν δικαστικά, ενώ το 15% αφορά έργα που έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης ή στο ΕΣΠΑ. Τα χρήματα θα διατίθενται μέσω του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων για περιβαλλοντικές παρεμβάσεις στις γειτονιές.
Παράλληλα, το Π.Δ. καθορίζει για πρώτη φορά με σαφήνεια τι θεωρείται «εκκίνηση οικοδομικών εργασιών», με στόχο τη νομική κατοχύρωση εμπρόθεσμων ενεργειών. Τέτοιες θεωρούνται:
-
Εκσκαφές ή σκυροδέτηση, ακόμη και σε περιπτώσεις προσθηκών χωρίς ανάγκη εκσκαφής, εφόσον τεκμηριώνονται με αναφορές σε δημόσιες αρχές, αεροφωτογραφίες, ΑΠΔ στον ΕΦΚΑ ή συμβάσεις με βέβαιη χρονολογία.
-
Κατεδάφιση υφιστάμενων κτισμάτων, υπό την προϋπόθεση ότι έχει πραγματοποιηθεί εντός εξαμήνου από τις 11 Δεκεμβρίου 2024.
-
Ανασκαφές από αρχαιολογικές υπηρεσίες, εφόσον συνδέονται με οικοδομική άδεια και πραγματοποιήθηκαν έως την ίδια ημερομηνία.
Η διάταξη δίνει διέξοδο σε χιλιάδες άδειες που επηρεάστηκαν από την πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ. Όπως υπογράμμισε ο υπουργός Σταύρος Παπασταύρου, στόχος είναι «να ξεκινήσει η οικοδομική δραστηριότητα χωρίς τις ανασφάλειες που επικρατούσαν το προηγούμενο διάστημα αποκαθιστώντας την εμπιστοσύνη των πολιτών προς το κράτος».
Επιπλέον, θεσπίζεται το Ειδικό Σχέδιο Περιβαλλοντικού Ισοδύναμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ) ανά δήμο, χρηματοδοτούμενο από το Πράσινο Ταμείο ή μέσω χορηγιών. Οι εισφορές των ιδιοκτητών θα κατευθύνονται σε έργα όπως:
-
Απόκτηση ακινήτων για κοινόχρηστους χώρους
-
Ανάπλαση αστικού πρασίνου και υποδομών
-
Κατεδάφιση αυθαιρέτων ή επικίνδυνων κτισμάτων
-
Αγορά και αποκατάσταση διατηρητέων
-
Συμμετοχή στις δράσεις για τις «100 κλιματικά ουδέτερες πόλεις»
Η ρύθμιση καλύπτει τόσο περιπτώσεις όπου έχει ολοκληρωθεί ο φέρων οργανισμός του κτιρίου, όσο και εκείνες σε αρχικά στάδια, εφόσον λάβουν έγκριση από τα αρμόδια συμβούλια (ΚΕΣΥΠΟΘΑ και ΚΕΣΑ).
Αν και η υποχρέωση περιβαλλοντικής αποζημίωσης αυξάνει το κόστος για τους ιδιοκτήτες, παρέχει το όφελος της νομιμότητας. Το κόστος αυτό αναμένεται να μεταφερθεί στους τελικούς αγοραστές, επιβαρύνοντας τις τιμές ακινήτων.
Ο θεσμός του περιβαλλοντικού ισοδύναμου αντικαθιστά τα παραδοσιακά πρόστιμα, καλώντας τους ιδιοκτήτες να συμβάλλουν στην αποκατάσταση του περιβαλλοντικού ισοζυγίου, ανάλογα με την αξία των τετραγωνικών που νομιμοποιούν.
Το ΣτΕ δεν ακύρωσε το σύνολο του ΝΟΚ, αλλά συγκεκριμένες διατάξεις, όπως τη μη προσμέτρηση παταριών και χώρων στο δώμα ή την εξομοίωση πισίνας με φυτεμένο δώμα. Εφεξής, τα μπόνους δόμησης θα εντάσσονται επιλεκτικά στον πολεοδομικό σχεδιασμό ανά περιοχή μέσω των ΕΠΣ και ΤΠΣ που αναμένεται να ολοκληρωθούν μέσα σε δύο χρόνια. Οι νέες ζώνες κινήτρων θα καθορίζονται με επιστημονικά κριτήρια, λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά, τη φέρουσα ικανότητα και την οικιστική πυκνότητα κάθε περιοχής.
