Η συμφωνία υπογράφηκε προχθές αλλά ανακοινώθηκε την «κατάλληλη» στιγμή – Διπλωματικός αιφνιδιασμός για την Αθήνα λίγες ώρες μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στη Χάγη
Σε διπλωματικό συναγερμό τέθηκε η ελληνική κυβέρνηση μετά την αιφνιδιαστική ανακοίνωση της Λιβυκής Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου ότι υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με την τουρκική κρατική Turkish Petroleum για γεωλογικές έρευνες σε τέσσερις θαλάσσιες περιοχές της Μεσογείου. Η συμφωνία, που υπογράφηκε προχθές αλλά ανακοινώθηκε χθες, ήρθε ως «ψυχρολουσία» λίγες ώρες μετά τη σύντομη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη.
Διπλωματική σκιά στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ
Ο Πρωθυπουργός θα θέσει σήμερα το ζήτημα της Λιβύης και του τουρκολιβυκού μνημονίου στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Ελλάδα ζητεί να επαναληφθεί στα συμπεράσματα της Συνόδου η απόρριψη του μνημονίου Τουρκίας–Λιβύης του 2019, το οποίο θεωρεί παράνομο και μη δεσμευτικό.
Οι έρευνες νοτίως της μέσης γραμμής αλλά με στρατηγική στόχευση
Παρότι η ανακοίνωση δεν διευκρίνιζε τις ακριβείς περιοχές των ερευνών, διπλωματικές πηγές στην Αθήνα αναφέρουν ότι με βάση χάρτη που φέρεται να προέρχεται από τη Λιβυκή πλευρά, οι έρευνες φαίνεται να σχεδιάζονται νοτίως της μέσης γραμμής με την Ελλάδα. Ωστόσο, οι ίδιες πηγές επισημαίνουν ότι ακόμη και εντός αυτών των ορίων, η Τουρκία επιχειρεί να εδραιώσει στην πράξη το τουρκολιβυκό μνημόνιο, παράγοντας τετελεσμένα μέσω σεισμικών ερευνών.
«Η Ελλάδα δεν θα δεχθεί καμία παραβίαση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων», διεμήνυσαν κυβερνητικοί κύκλοι, προειδοποιώντας ότι η Άγκυρα συνεχίζει να εφαρμόζει μεθοδικά μια μακροχρόνια στρατηγική αμφισβήτησης της ελληνικής ΑΟΖ και των κυριαρχικών δικαιωμάτων νησιών όπως η Κρήτη.
Ανάμεικτα μηνύματα από τη Λιβύη και ρωγμές στην ελληνική στρατηγική
Το 2022 είχε υπογραφεί γενική συμφωνία Λιβύης – Τουρκίας για συνεκμετάλλευση υδρογονανθράκων, ενώ τον περασμένο Μάρτιο η Λιβύη προκήρυξε διεθνή διαγωνισμό για 22 θαλάσσια οικόπεδα, δύο εκ των οποίων συνορεύουν με ελληνικά σημεία ενδιαφέροντος στα οποία δραστηριοποιούνται Chevron και ExxonMobil.
Η ανησυχία στην Αθήνα εντείνεται από το γεγονός ότι ακόμη και η πλευρά του στρατάρχη Χάφταρ –παραδοσιακά πιο κοντά στη Δύση και την Ελλάδα– φέρεται να εξετάζει την επικύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου. Μόλις πριν μία εβδομάδα, η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας της Τρίπολης κατηγόρησε την Ελλάδα για παραβίαση των λιβυκών κυριαρχικών δικαιωμάτων μέσω των αδειών έρευνας νοτίως της Κρήτης.
Επιστρέφει το Oruc Reis – Σενάριο θερμού καλοκαιριού στη Μεσόγειο
Το τουρκικό ερευνητικό σκάφος Oruc Reis, γνωστό από την ένταση του 2020, έχει επιστρέψει στη Μεσόγειο από αποστολή στη Σομαλία και εκτιμάται ότι πιθανόν θα αναλάβει τις νέες σεισμικές έρευνες. Την ίδια ώρα, ελληνικές φρεγάτες βρίσκονται έξω από τα χωρικά ύδατα της Λιβύης για την αντιμετώπιση των αυξημένων μεταναστευτικών ροών, ζήτημα που επίσης έθεσε ο Πρωθυπουργός στο ΝΑΤΟ, τονίζοντας τη σύνδεση μεταξύ ασφάλειας και μετακίνησης πληθυσμών.
Διπλωματικό αδιέξοδο ή νέα στρατηγική;
Υπό αυτές τις συνθήκες, η προγραμματισμένη για τις αρχές Ιουλίου επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη σε Τρίπολη και Βεγγάζη βρίσκεται πλέον στον αέρα. Η ελληνική διπλωματία βρίσκεται μπροστά σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι: εάν ακυρωθεί η επίσκεψη, οι γέφυρες με τα δύο κέντρα εξουσίας της Λιβύης θα διαρραγούν. Αν πραγματοποιηθεί χωρίς αποτέλεσμα, θα φανεί ως αδυναμία.
Η Άγκυρα, αδιαφορώντας για τη διεθνή νομιμότητα, επιδιώκει να εδραιώσει de facto το τουρκολιβυκό μνημόνιο στη Μεσόγειο, ενώ η Αθήνα καλείται να αποδείξει αν μπορεί να αντιμετωπίσει την πίεση όχι μόνο με δηλώσεις, αλλά και με πράξεις.
