Ο Πέτρο-Λούκας Χαλκιάς, ο πατριάρχης της ηπειρώτικης μουσικής, επιστρέφει στον τόπο που τον γέννησε και τον σημάδεψε – το Πωγώνι. Εκεί όπου οι ήχοι του κλαρίνου του αντήχησαν για πρώτη φορά και διαμόρφωσαν το μουσικό του ταλέντο και τη βαθιά συναισθηματική του σχέση με τη δημοτική παράδοση.
Γεννημένος το 1934 στο Δελβινάκι, αλλά μεγαλωμένος κυρίως στην Καστάνιανη, το χωριό του πατέρα του, προερχόταν από οικογένεια μουσικών. Από νωρίς περιβαλλόταν από ήχους: ο πατέρας του, Περικλής, έπαιζε κλαρίνο, και ο αδελφός του, Αχιλλέας, βιολί. Σε ηλικία μόλις επτά ετών, μέσα στην κατοχή, κατασκεύασε το πρώτο του αυτοσχέδιο κλαρίνο, ξεκινώντας έτσι ένα ταξίδι ζωής μέσα στη μουσική.
Μαθήτευσε κοντά στον Φίλιππο Ρούντα και πολύ γρήγορα βρέθηκε να παίζει σε γάμους και πανηγύρια σε ολόκληρη την Ήπειρο. Στα 22 του, έφυγε για τις Ηνωμένες Πολιτείες μετά από πρόσκληση για ηχογράφηση δώδεκα τραγουδιών, και έμεινε εκεί επί δύο δεκαετίες. Το παίξιμό του ξεχώρισε ακόμη και για σπουδαίους Αμερικανούς μουσικούς, όπως ο Λούις Άρμστρονγκ και ο Μπένι Γκούντμαν. Έπαιξε μέχρι και στον Λευκό Οίκο, όταν ο Ρόναλντ Ρίγκαν έμαθε για τη δεξιοτεχνία του.
Όπως λέει ο Ηπειρώτης τραγουδιστής Σάββας Σιάτρας, «αφήνει παρακαταθήκη έναν αμύθητης αξίας λαϊκό πολιτισμό, έναν θησαυρό, δημοτικής ηπειρωτικής μουσικής». Ο Σιάτρας θα τον μοιρολογήσει, όπως είχε κάνει και για τον γιο του, Μπάμπη.
Ο ίδιος θυμάται:
«Τον είχα ακούσει τη 10ετία του 1960, σε δίσκο των 45 στροφών… Το Σκάρο που μου έκανε μεγάλη εντύπωση και το Ζαλίζομαι – Ζαλίζομαι».
Στην επιστροφή του στην Ελλάδα το 1978, ο Χαλκιάς συνάντησε δυσκολίες: «πολλοί συνάδελφοι τον αποκαλούσαν “Αμερικανό” για να μειώσουν το ταλέντο του», αλλά ο Σιάτρας τον έπεισε να παραμείνει. Έπαιξαν μαζί στο «Ελληνικό Χωριό» και ακολούθησαν πολλές ακόμα εμφανίσεις και συναυλίες.
Το 1979, σε μια μεγάλη συναυλία στο Σπόρτινγκ για τους σεισμόπληκτους της Ηγουμενίτσας, ο Άλκης Στέας παρουσίασε τον Χαλκιά ως «τον συμπατριώτη μας που ήρθε από την Αμερική» και ο κόσμος τον αποθέωσε.
Ο Πέτρο-Λούκας δεν σταμάτησε ποτέ να συνδέεται με τον τόπο του. Στην Καστάνιανη, το Λαογραφικό Μουσείο διατηρεί τα όργανα και τις φωτογραφίες της οικογένειάς του. Ο πρόεδρος της κοινότητας, Μιχάλης Κολιός, δείχνει με υπερηφάνεια την ιστορία των Χαλκιάδων. Οι παλιοί του φίλοι, όπως ο Δημήτρης Μπότσιος, θυμούνται τη φτώχεια, τις παρέες, τα πανηγύρια:
«Πάντα επέστρεφε στη γειτονιά μας… Για να εκφράσει τα συναισθήματά του για μας, έγραψε έναν χαρούμενο σκοπό… Το είπε, τα Μποτσάτικα».
Στο Δελβινάκι, ο Χαράλαμπος Μέτσιος αναπολεί τα καλοκαίρια που περνούσε εκεί ο Χαλκιάς, τους περιπάτους στα καφενεία, τη χαρά που μοίραζε απλόχερα.
«Εάν τον άκουγες να σου εξιστορεί ιστορίες, συναισθήματα, χαρές, λύπες, εμπειρίες από τη ζωή του, αισθανόσουν πως ξαφνικά έγινε πλούσιος».
Ο Πέτρο-Λούκας Χαλκιάς δεν έκανε γνωστή μόνο την Ήπειρο και την Ελλάδα παγκοσμίως. Ήταν κυρίως ο άνθρωπος – ταπεινός, αξιοπρεπής, σεμνός. Όπως έλεγε: «Για να ανέβει ψηλά κανείς, σε οποιονδήποτε χώρο, δεν νοείται να μην έχει τέσσερις βασικές αρετές: τρόπους, συμπεριφορά, αξιοπρέπεια και σεβασμό».
