Προχωρημένες φαίνεται πως είναι οι συνεννοήσεις μεταξύ των υπουργείων Εργασίας και Οικονομικών για την εφαρμογή μιας στοχευμένης ή μερικής κατάργησης της προσωπικής διαφοράς στις συντάξεις, ενός μηχανισμού που καθιερώθηκε με τον νόμο Κατρούγκαλου το 2016 και έχει εξελιχθεί σε τροχοπέδη για την παροχή αυξήσεων σε μεγάλο αριθμό συνταξιούχων.
Το μοντέλο που εξετάζεται θυμίζει την προσέγγιση του 2024 για τους δημοσίους υπαλλήλους, όπου η προσωπική διαφορά εξαλείφθηκε σταδιακά μέσα από τη νέα μισθολογική πολιτική. Στόχος είναι η αποκατάσταση της πρόσβασης στις ετήσιες αυξήσεις και η ενίσχυση της διαγενεακής ισότητας, χωρίς να διαταραχθούν οι ισορροπίες του ασφαλιστικού συστήματος.
Προς κατάργηση μέχρι 100 ευρώ – Πότε και πώς
Η πρόταση που βρίσκεται υπό τεχνική επεξεργασία προβλέπει την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς μέχρι ενός καθορισμένου ποσού – πιθανόν έως 100 ευρώ – με πιθανές προσαρμογές ανάλογα με το ύψος της σύνταξης ή της προσωπικής διαφοράς. Ο διπλός στόχος είναι, αφενός, να «ξεπαγώσουν» οι συντάξεις για όσους δεν έχουν λάβει αυξήσεις εδώ και επτά χρόνια και, αφετέρου, να συγκρατηθεί το δημοσιονομικό κόστος μέσω συμψηφισμού υψηλότερων διαφορών.
Το νέο σχήμα σχεδιάζεται να τεθεί σε ισχύ το 2026, χρονιά κατά την οποία αλλάζει και η βάση υπολογισμού των αυξήσεων – από τον πληθωρισμό στην αύξηση του μέσου μισθολογικού κόστους – εξέλιξη που θεωρείται πιο συμβατή με την πορεία της οικονομίας.
Ποιοι ωφελούνται και τι προβλέπεται για τα δημόσια οικονομικά
Περίπου 450.000 συνταξιούχοι που μέχρι σήμερα δεν έχουν δει καμία πραγματική αύξηση εξαιτίας της προσωπικής διαφοράς αναμένεται να επωφεληθούν. Αν εφαρμοστεί η μερική κατάργηση μέχρι τα πρώτα 100 ευρώ, πολλοί από αυτούς θα δουν για πρώτη φορά αύξηση στο καθαρό τους εισόδημα.
Το ετήσιο κόστος για το Δημόσιο υπολογίζεται κοντά στα 200 εκατ. ευρώ, με βάση τη μέση αύξηση των 232 ευρώ ανά συνταξιούχο το 2024. Ωστόσο, το οικονομικό επιτελείο εκτιμά ότι το ποσό μπορεί να καλυφθεί από την αύξηση των εσόδων μέσω εισφορών, λόγω της ενίσχυσης της απασχόλησης και του αυξανόμενου αριθμού εργαζόμενων συνταξιούχων, οι οποίοι υπόκεινται πλέον σε κρατήσεις.
Το πρόβλημα της προσωπικής διαφοράς και η ανάγκη μεταρρύθμισης
Η προσωπική διαφορά θεσπίστηκε το 2016 ώστε να αποφευχθούν μεγάλες μειώσεις στις παλαιές συντάξεις με την εφαρμογή του νέου υπολογισμού. Στην πράξη, όμως, εμποδίζει την πραγματική απόδοση των αυξήσεων. Για παράδειγμα, συνταξιούχος με 1.500 ευρώ συνολική σύνταξη και 400 ευρώ προσωπική διαφορά δεν θα δει καμία αύξηση έως ότου οι ετήσιες αναπροσαρμογές καλύψουν όλο το ποσό – κάτι που με ρυθμό 2,4% τον χρόνο μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 13 έτη.
Η νομοθεσία προβλέπει ότι η προσωπική διαφορά συμψηφίζεται με τις αυξήσεις και δεν συνιστά ξεχωριστό βοήθημα, με αποτέλεσμα η αύξηση να παραμένει «αόρατη» για χρόνια, δημιουργώντας αίσθημα άνισης μεταχείρισης.
Πολιτικό μήνυμα και επόμενες κινήσεις
Η κυβέρνηση δείχνει διατεθειμένη να προχωρήσει σε μια περιορισμένη αλλά ουσιαστική παρέμβαση, στέλνοντας σαφές πολιτικό μήνυμα στους συνταξιούχους που επηρεάστηκαν δυσανάλογα από τις περικοπές της προηγούμενης δεκαετίας. Προς το παρόν, η πρόταση βρίσκεται στο στάδιο της τεχνικής αξιολόγησης, με το υπουργείο Οικονομικών να επεξεργάζεται την κοστολόγηση και τις δημοσιονομικές επιπτώσεις ενόψει του Προϋπολογισμού του 2026 και του νέου Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου.
