Της Δάφνης Γρηγοριάδη, Οικονομικής Αναλύτριας
Η πρόσφατη ανάφλεξη Ισραήλ – Ιράν έχει ήδη πυροδοτήσει ένα νέο κύμα παγκόσμιας οικονομικής αβεβαιότητας παρά την εκεχειρία.
Οι επιπτώσεις δεν είναι μόνο γεωπολιτικές ή στρατηγικές, αλλά βαθιά οικονομικές, με εμφανή σημάδια στην ενέργεια, στον πληθωρισμό, στη ναυτιλία και στον τουρισμό — κλάδοι ιδιαίτερης σημασίας για την Ελλάδα.
Άνοδος τιμών στην ενέργεια και πληθωρισμός
Το πρώτο άμεσο αποτέλεσμα της σύγκρουσης ήταν η άνοδος των τιμών του πετρελαίου.
Το πρώτο άμεσο αποτέλεσμα της σύγκρουσης είναι η άνοδος των τιμών του πετρελαίου, οι οποίες ωστόσο, μέχρι στιγμής, διατηρούνται σε σχετικά συγκρατημένα επίπεδα λόγω της αυξημένης προσφοράς που αποφάσισε ο ΟΠΕΚ+ τον Μάιο και της ανακοίνωσης εκεχειρίας.
Η προληπτική αυτή αύξηση της παραγωγής, κυρίως από τη Σαουδική Αραβία φαίνεται να λειτουργεί προσωρινά ως «ανάχωμα» στην εκτίναξη των τιμών, συγκρατώντας το Brent κοντά στα 80 δολάρια ανά βαρέλι. Ωστόσο, σε περίπτωση που η σύγκρουση επεκταθεί ή διαταραχθεί η ροή μέσω των Στενών του Ορμούζ, όπου διέρχεται σχεδόν το ένα πέμπτο του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου, τότε η ισορροπία αυτή είναι εύθραυστη . Σε τέτοιο σενάριο, η τιμή μπορεί να υπερβεί τα 100–120 δολάρια ανά βαρέλι, με αλυσιδωτές συνέπειες σε μεταφορές, βιομηχανία και καταναλωτές.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν την εμπλοκή των ΗΠΑ, η κίνηση των πλοίων στο κρίσιμο πέρασμα των Στενών του Ορμούζ είχε μειωθεί κατά 30%.
Η αύξηση της αβεβαιότητας έχει άμεσο αντίκτυπο στον πληθωρισμό, καθώς επηρεάζει καθοριστικά το κόστος παραγωγής και μεταφοράς. Το σοκ αναμένεται να είναι εντονότερο στις οικονομίες που εξαρτώνται ενεργειακά από εισαγωγές.
Επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία και ιδιαίτερα στον τουρισμό
Για την Ελλάδα, η συγκυρία είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη, καθώς βρισκόμαστε στην καρδιά της τουριστικής σεζόν. Οι συνέπειες αγγίζουν άμεσα τον ξενοδοχειακό κλάδο, τόσο εξαιτίας της αύξησης του ενεργειακού κόστους όσο και λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων. Πολλά ξενοδοχεία στη χώρα ανήκουν σε ισραηλινών συμφερόντων ομίλους ή φιλοξενούν Ισραηλινούς τουρίστες, κυρίως σε προορισμούς όπως η Αθήνα, η Ρόδος, η Κρήτη και η Χαλκιδική.
Αύξηση μεταφορικού κόστους και ανατιμήσεις αγαθών
Η ελληνική οικονομία πλήττεται έμμεσα και από την αναστάτωση στον ναυτιλιακό τομέα. Οι ναύλοι έχουν ήδη αυξηθεί, ενώ τα ασφάλιστρα κινδύνου για πλοία που διέρχονται από περιοχές υψηλής επικινδυνότητας έχουν εκτιναχθεί. Αυτό μεταφράζεται σε αυξημένο μεταφορικό κόστος, το οποίο μετακυλίεται στην τελική τιμή των εισαγόμενων προϊόντων.
Ειδικότερα, αγαθά που εξαρτώνται άμεσα από την τιμή του πετρελαίου —όπως τα πλαστικά, τα χημικά και τα φυτοφάρμακα— θα δουν τις σημαντικότερες ανατιμήσεις.
Οι κλάδοι που βασίζονται σε αυτές τις πρώτες ύλες, όπως η αγροτική παραγωγή, η μεταποίηση και η συσκευασία, αντιμετωπίζουν αυξημένες προκλήσεις, ενώ οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα των εισαγωγών θα πρέπει να επανεκτιμήσουν τη στρατηγική τιμολόγησης και προμηθειών τους.
Αβεβαιότητα στις αγορές και επενδυτική συγκράτηση
Η σύγκρουση έχει επίσης προκαλέσει έντονη νευρικότητα στις αγορές ενώ παρατηρείται επενδυτική μετατόπιση προς «ασφαλή καταφύγια» όπως ο χρυσός. Για τις ελληνικές επιχειρήσεις και τους επενδυτές, η αβεβαιότητα αυτή συνεπάγεται επιφυλακτικότητα για νέα επενδυτικά ανοίγματα, ειδικά σε κλάδους υψηλού κόστους ή χαμηλής προβλεψιμότητας.
Σε επίπεδο μακροοικονομικής πολιτικής, το υπουργείο Οικονομικών και η Τράπεζα της Ελλάδος παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, καθώς ενδεχόμενη επιδείνωση της κρίσης θα μπορούσε να μεταβάλει τις προβλέψεις για τον ρυθμό ανάπτυξης και τον πληθωρισμό του 2025.
Η σύγκρουση Ισραήλ – Ιράν αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς οι γεωπολιτικές εντάσεις μεταφράζονται σε παγκόσμιες οικονομικές αναταράξεις. Η Ελλάδα, αν και γεωγραφικά εκτός της άμεσης ζώνης σύγκρουσης, υφίσταται σημαντικές έμμεσες επιπτώσεις. Ο τουρισμός πλήττεται, το κόστος μεταφορών αυξάνεται, οι τιμές πρώτων υλών και αγαθών ανεβαίνουν, και ο πληθωρισμός ενισχύεται.
Σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας, οι επιχειρήσεις καλούνται να δείξουν ανθεκτικότητα και ευελιξία. Η παρακολούθηση των γεωπολιτικών εξελίξεων και η ανάληψη προληπτικών δράσεων —όπως η διαφοροποίηση προμηθευτών και η ενίσχυση της ενεργειακής αποδοτικότητας— θα αποτελέσουν κρίσιμα εργαλεία προσαρμογής. Το επόμενο διάστημα θα είναι καθοριστικό για το αν η σύγκρουση θα αποκλιμακωθεί ή θα κλιμακωθεί περαιτέρω, με ευρύτερες επιπτώσεις για την ελληνική και παγκόσμια οικονομία.
