Στη συνέντευξη που παραχώρησε στην δημοσιογράφο Κορίνα Τριανταφύλλου και τους Attica Times ο Υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Κώστας Καραγκούνης, παρουσιάζει το στρατηγικό όραμα και τις προτεραιότητες της κυβέρνησης στον κρίσιμο τομέα της κοινωνικής ασφάλισης και της εργασίας. Μέσα από τις απαντήσεις του, αναδεικνύονται οι μεταρρυθμιστικές τομές που βρίσκονται σε εξέλιξη — από την ψηφιοποίηση του ΕΦΚΑ και τη βελτίωση της εξυπηρέτησης του πολίτη, μέχρι τη δυναμική εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας και την ενίσχυση της Επιθεώρησης Εργασίας.
Ο κ. Καραγκούνης υπογραμμίζει τη μεγάλη πρόκληση του δημογραφικού προβλήματος και της υπογεννητικότητας, ενώ εστιάζει στις πολιτικές που στηρίζουν την οικογένεια και τα νέα ζευγάρια, με στόχο τη διατήρηση της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος. Παράλληλα, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις προσπάθειες αντιμετώπισης της νεανικής ανεργίας και της διαρροής εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού στο εξωτερικό, με εργαλεία όπως η πλατφόρμα Rebrain Greece και οι φορολογικές ελαφρύνσεις για επαναπατρισμένους Έλληνες.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται και στην αντιμετώπιση της αδήλωτης και υποδηλωμένης εργασίας, με τον Υφυπουργό να παραθέτει στοιχεία που αποδεικνύουν πως η εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας έχει φέρει ριζικές αλλαγές στην καταγραφή και πληρωμή των υπερωριών. Με στοχευμένους ελέγχους, αυστηρό πλαίσιο κυρώσεων και ενίσχυση της Ανεξάρτητης Αρχής Επιθεώρησης Εργασίας, η κυβέρνηση επιχειρεί να διαμορφώσει ένα πιο διαφανές και δίκαιο εργασιακό περιβάλλον.
Κύριε Υφυπουργέ, το ασφαλιστικό ζήτημα παραμένει μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τη χώρα. Η ψηφιοποίηση, ωστόσο, των υπηρεσιών κοινωνικής ασφάλισης και η εξυπηρέτηση του πολίτη είναι γεγονός ότι έχουν αναβαθμιστεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Ποιες είναι οι προτεραιότητες της κυβέρνησης στο πεδίο αυτό από εδώ και στο εξής και πώς διασφαλίζεται η βιωσιμότητα του συστήματος σε βάθος χρόνου;
Πρέπει να σας πω ότι κάνουμε μια σημαντική προσπάθεια για την αναβάθμιση των υπηρεσιών του e-εφκα και τα τελευταία χρόνια έχουμε πετύχει εντυπωσιακά αποτελέσματα. Για να έχετε μια εικόνα τόσο στις εκκρεμείς κύριες συντάξεις όσο και στις επικουρικές έχει γίνει μια πολύ συστηματική και συντονισμένη δουλειά από το Υπουργείο και από τον ΕΦΚΑ και τον διοικητή του, τον Αλέξανδρο τον Βαρβέρη που πραγματικά έχουν βελτιώσει θεαματικά την κατάσταση. Στις κύριες συντάξεις πρέπει να σας πω ότι έχουμε ιστορικό χαμηλό διότι οι εκκρεμότητες έχουνε πέσει κάτω από τις 15.000 τη στιγμή που το 2021 ήταν στις 250.000. Προφανώς δεν κάνω σύγκριση με το παρελθόν και την Κυβέρνηση Σύριζα όπου οι εκκρεμότητες είχαν ξεπεράσει το εκατομμύριο. Σε όλο αυτό βέβαια κρατήστε ως πολύ σημαντικό ότι οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του κράτους προς τους πολίτες ήταν πάνω από μισό δις ευρώ και σήμερα βρισκόμαστε σε αρνητικό αριθμό. Από κει και πέρα στις επικουρικές ο αριθμός των εκκρεμοτήτων έχει πέσει κάτω από τις 32.000 και εκεί γίνεται μία πολύ σημαντική προσπάθεια διότι πράγματι παρουσιάζονται μεγάλες καθυστερήσεις στην έκδοσή τους. Αυτό συμβαίνει διότι με την δημιουργία του ΕΦΚΑ υπήρξε συνένωση πολλών ταμείων, κάθε κλάδος είχε και ένα ταμείο επικουρικής ασφάλισης, αυτά τα ταμεία άλλα ήταν μηχανογραφημένα, άλλα χειρόγραφα, άλλα με καρτέλες και αντιλαμβάνεστε ότι αντιμετωπίσαμε μια πολύ δύσκολη κατάσταση διότι μιλάμε για πάνω από 100 ταμεία που συνενώθηκαν. Αυτή τη στιγμή τρέχει ένα πρόγραμμα ψηφιοποίησης όλων αυτών των αρχείων, εκατομμυρίων σελίδων, ώστε με την ολοκλήρωση της ψηφιοποίησης του έγχαρτου αρχείου να έχουμε ένα νέο ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα όπου θα ενοποιήσει όλες τις διαδικασίες και θα ψηφιοποιηθούν πάνω από 53 εκατομμύρια σελίδες. Φιλοδοξούμε ότι στα επόμενα δυόμιση χρόνια να έχουμε ολοκληρώσει πλήρως το έργο αυτό οπότε γίνεται κατανοητό ότι μια τέτοια εξέλιξη θα σημάνει και την αυτόματη έκδοση των επικουρικών συντάξεων. Σε κάθε περίπτωση θα περιορίσουμε σημαντικά τον χρόνο έκδοσης. Όσον αφορά τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος καταλαβαίνετε ότι η χώρα μας αντιμετωπίζει τον θανάσιμο εχθρό που λέγεται δημογραφικό και υπογεννητικότητα. Γι αυτό και όλες μας οι προσπάθειες κατατείνουν ώστε να στηρίξουμε τις οικογένειες και τα νέα ζευγάρια. Βεβαίως είναι εξίσου σημαντικό η χώρα να αναπτύσσεται, να δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας ώστε να έχουμε ένα όσο το δυνατόν πιο βιώσιμο ασφαλιστικό σύστημα. Και σε αυτό τον τομέα η Κυβέρνηση τα πηγαίνει εξαιρετικά αφού κατά τη δική μας διακυβέρνηση έχουμε δημιουργήσει πάνω από μισό εκατομμύριο νέες θέσεις εργασίας.
Η ανεργία των νέων και η φυγή εξειδικευμένου προσωπικού στο εξωτερικό συνεχίζει να απασχολεί την ελληνική κοινωνία. Υπάρχει πολιτικός σχεδιασμός για να ενισχύσετε την απασχόληση και να ανακόψετε το brain drain;
Πρώτα απ όλα να σας πω ότι το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης ξεδιπλώνει ένα πλέγμα πολιτικών με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και την αύξηση των εισοδημάτων των εργαζομένων. Διότι δεν είναι δυνατόν να προσδοκάς ότι θα επαναπατρίσεις τα ελληνόπουλα που έφυγαν στα χρόνια της κρίσης αν πρώτα δεν βελτιώσεις συνολικά τις συνθήκες εργασίας τους δηλαδή να έχουν οι νέοι μας ισχυρό κίνητρο για να επιστρέψουν. Είμαστε προσηλωμένοι σε αυτό τον στόχο γι αυτό και πετυχαίνουμε απτά και σημαντικά αποτελέσματα. Δεν είναι τυχαίο ότι σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ έχουν επιστρέψει στην χώρα μας δύο στους τρεις απ΄ όσους έφυγαν στα χρόνια της κρίσης. Η ανεργία έχει πέσει σε πρωτοφανή επίπεδα. Από 18% το 2019 σήμερα βρισκόμαστε στο 7,9%, ενώ έχουν δημιουργηθεί όπως ήδη σας είπα πάνω από μισό εκατομμύριο νέες θέσεις εργασίας. Οι αποδοχές των εργαζομένων έχουν αυξηθεί μεσοσταθμικά πάνω από 28% και ο κατώτατος πάνω από 30%. Παίρνουμε σημαντικές πρωτοβουλίες για τον επαναπατρισμό όσων έφυγαν τα χρόνια της κρίσης. Το rebrain greece, είναι μια πολύ σημαντική πρωτοβουλία, μια ψηφιακή πλατφόρμα του Υπουργείου που δίνει την ευκαιρία σε συμπολίτες μας που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό να έρθουν σε επαφή με εργοδότες στην Ελλάδα και να καλύψουν θέσεις εργασίας υψηλών δεξιοτήτων. Επίσης σημαντικές είναι και οι εκδηλώσεις που έχουν πραγματοποιηθεί από την ΔΥΠΑ στην Γερμανία όπου πραγματοποιήθηκαν ημέρες καριέρας με επίσης ουσιαστικά αποτελέσματα. Είναι ένα πλέγμα πρωτοβουλιών που όπως είπα είχαν αξιοσημείωτη επιτυχία και έχουν ως στόχο να φέρουμε πίσω αρκετά από τα λαμπρά αυτά μυαλά που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό. Παράλληλα δίνουμε κίνητρα για να πείσουμε τα ελληνόπουλα να επιτρέψουν διότι όσοι το κάνουν απαλλάσσονται από τον φόρο εισοδήματος και από την εισφορά αλληλεγγύης για το 50% του εισοδήματός του από μισθωτή εργασία και επιχειρηματική δραστηριότητα που αποκτούν στην Ελλάδα και αυτή η ευνοϊκή φορολόγηση ισχύει για επτά έτη.
Τα στοιχεία από την ΕΡΓΑΝΗ δείχνουν θεαματική αύξηση των δηλωμένων υπερωριών στους κλάδους όπου εφαρμόζεται η ψηφιακή κάρτα εργασίας. Θεωρείτε ότι αυτό επιβεβαιώνει πως η αδήλωτη εργασία ήταν διαδεδομένη και “κανονικοποιημένη” έως σήμερα; Ποιες θα είναι οι επόμενες κινήσεις για την πλήρη εφαρμογή και συμμόρφωση των επιχειρήσεων;
Επεκτείνουμε την εφαρμογή του μηχανισμού της ψηφιακής κάρτας εργασίας, η οποία ειρήσθω εν παρόδω, είναι πρόταση της ΓΣΕΕ από το 2011, με τη λογική ότι διασφαλίζονται αποτελεσματικότερα τα δικαιώματα των εργαζομένων αλλά είναι και προς όφελος των συνεπών επιχειρήσεων. Ο εργαζόμενος αποκτά δύναμη αναφορικά με τη δήλωση της πραγματικής εργασίας και την καταβολή της αντίστοιχης αμοιβής (πραγματική έναρξη και λήξη εργασίας) σε περίπτωση υπερεργασίας και υπερωρίας. Ο εργαζόμενος έχει την υποχρέωση της σήμανσης της ψηφιακής κάρτας εργασίας και οι εργοδότες έχουν την ευθύνη για την ορθή εφαρμογή του συστήματος της ψηφιακής κάρτας. Σύμφωνα με τα στοιχεία Μαΐου 2025 που δηλώθηκαν στο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ», ο κλάδος του τουρισμού καταγράφει αύξηση 1055% σε δηλωμένες υπερωρίες, σε σύγκριση με τον Μάιο του 2024, αύξηση 129% στην εστίαση, 92% στο λιανεμπόριο και 85% στη βιομηχανία. Οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις μπορούν να κάνουν την καταγραφή του χρόνου εργασίας μέσα από τις ψηφιακές εφαρμογές του Υπουργείου, κατεβάζοντας τις εφαρμογές, Ergani CardScanner και την κάρτα εργασίας κάθε εργαζόμενου (QR Code), χωρίς κόστος από το πληροφοριακό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ. Οι επιχειρήσεις που έχουν ενταχθεί στον μηχανισμό της ψηφιακής κάρτας εργασίας, μπορούν να επιλέγουν μέσω της υποβολής δήλωσης εξαίρεσης από την υποχρέωση προαναγγελίας ανά μήνα και να εφαρμόζουν το απολογιστικό σύστημα, αναφορικά με τις διαδικασίες ψηφιακής οργάνωσης του χρόνου εργασίας(μεταβαλλόμενο/τροποποιούμενοο ωράριο ανά ημέρα) και των υπερωριών (απολογιστικά) . Και να πω και κάτι σημαντικό. Πριν την εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας σε διαφορετικούς κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας προηγείται εκτεταμένη διαβούλευση με τους εκπροσώπους τους, ώστε να καταγραφούν οι ιδιαιτερότητες του κλάδου και ληφθούν υπόψη οι τυχόν παραμετροποιήσεις που απαιτούνται. Παράλληλα, δίνεται χρόνος για δοκιμαστική εφαρμογή του συστήματος. Η δική μας συμβολή ως Υπουργείο είναι να παρέχουμε ειδικευμένη συμβουλευτική ενημέρωση σε μικρότερες επιχειρήσεις και σε κλάδους χαμηλής εξειδίκευσης. Τα λέω όλα αυτά γιατί τεχνικά οι επιχειρήσεις έχουν όλα τα ψηφιακά εργαλεία να εφαρμόσουν την ψηφιακή κάρτα με τις κατάλληλες μάλιστα διευκολύνσεις στην λειτουργία τους όπως εξήγησα και νωρίτερα. Από κει και πέρα η Ανεξάρτητη Αρχή Επιθεώρησης εργασίας είναι επιφορτισμένη με το να ελέγχει αν τα όσα δηλώνονται από τους εργοδότες μέσω της ψηφιακής κάρτας είναι αληθή και ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Οι έλεγχοι που γίνονται είναι συνεχείς και διαρκώς αυξανόμενοι γι αυτό έχουμε αυτά τα πολύ θετικά αποτελέσματα που σας ανέφερα.
Παρά την αύξηση της διαφάνειας στις υπερωρίες, τα ποσοστά παραβατικότητας – ειδικά στους νέους κλάδους όπως ο τουρισμός και η εστίαση – παραμένουν υψηλά. Πώς θα αντιμετωπίσετε τους εργοδότες που, παρότι δηλώνουν υπερωρίες, συνεχίζουν να παραβιάζουν το ωράριο ή να υποδηλώνουν την εργασία; Θα υπάρξουν αυστηρότερες κυρώσεις;
Όπως σας ανέφερα και νωρίτερα οι έλεγχοι είναι συνεχείς και συνεχώς αυξανόμενοι. Και το έχει πει πολλές φορές και η υπουργός η Νίκη η Κεραμέως ότι βούληση του υπουργείου είναι η συνεχής ενίσχυση της ανεξάρτητης Αρχής Επιθεώρησης Εργασίας. Και προφανώς προτεραιότητα και της Επιθεώρησης είναι η συνεχής εντατικοποίηση των ελέγχων και η πιστή εφαρμογή της νομοθεσίας που διασφαλίζει τα δικαιώματα των εργαζομένων. Το 2023 η Αρχή προέβη σε 73.579 ελέγχους επέβαλε 16.049 κυρώσεις και καταλόγισε 44.560.101 ευρώ πρόστιμα ενώ το 2024 προέβη σε 79.207 ελέγχους επέβαλε 18.264 κυρώσεις και καταλόγισε 49.538.510,5 ευρώ πρόστιμα. Αναφορικά με τη στελέχωση της Επιθεώρησης Εργασίας, το έτος 2024 προστέθηκαν στο ανθρώπινο δυναμικό της Επιθεώρησης Εργασίας 28 νέοι υπάλληλοι:
α) μετατάχθηκαν 12 μέσω Κινητικότητας, β) προσελήφθησαν μέσω ΑΣΕΠ 14 γ) προσελήφθησαν 2 υπάλληλοι μέσω προκήρυξης της ΔΥΠΑ. Σύμφωνα με τον Οργανισμό της Ανεξάρτητης Αρχής «Επιθεώρηση Εργασίας», 758 θέσεις είναι καλυμμένες και δεσμεύθηκαν 139 θέσεις για νέες προσλήψεις μέσω προκηρύξεων ΑΣΕΠ. Από τις 995 οργανικές που προβλέπει ο νόμος, ποσοστό άνω του 90% είναι καλυμμένες. Σε κάθε περίπτωση, το έργο των Τμημάτων Επιθεώρησης Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασίας και των Τμημάτων Επιθεώρησης Εργασιακών Σχέσεων ενισχύεται από την Υπηρεσία Ειδικών Επιθεωρητών Εργασίας, στην οποία προβλέπονται 36 θέσεις, όλες καλυμμένες. Οι Ειδικοί Επιθεωρητές και Επιθεωρήτριες διενεργούν ελέγχους σε χώρους εργασίας ανά την επικράτεια σύμφωνα με τις εκάστοτε υπηρεσιακές ανάγκες όπως αυτές καταγράφονται.
