Του Κίμωνα Λογοθέτη,
Η καθημερινότητα στους ελληνικούς δρόμους είναι γεμάτη με ερεθίσματα ικανά να μας φέρουν στα όριά μας. Από το διπλοπαρκαρισμένο όχημα που κλείνει τον δρόμο, μέχρι την απροσεξία του οδηγού μπροστά μας, ο εκνευρισμός καραδοκεί. Και όμως, όσο και αν μοιάζει “ανθρώπινο”, το να ξεσπά κανείς πίσω από το τιμόνι μπορεί να αποδειχθεί όχι μόνο επικίνδυνο αλλά και… ακριβό.
Ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας έρχεται να επιβεβαιώσει κάτι που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο: στο τιμόνι δεν έχουμε το δικαίωμα να εκφράζουμε τον θυμό μας, ούτε με φωνές, ούτε με χειρονομίες. Πολύ περισσότερο δε, όταν αυτός ο θυμός στρέφεται απέναντι σε αστυνομικούς ή σχολικούς τροχονόμους.
Σύμφωνα με τις διατάξεις του νέου ΚΟΚ, η “αγενής συμπεριφορά” στον δρόμο εξακολουθεί να τιμωρείται – και μάλιστα με τρόπο πιο αυστηρό απ’ ό,τι νομίζουμε. Όσοι οδηγοί ξεσπούν εναντίον άλλων οδηγών ή πεζών, είτε με προσβλητικές εκφράσεις είτε με επιθετικές κινήσεις, απειλούνται με πρόστιμο 150 ευρώ (από 200 που ήταν προηγουμένως) και αφαίρεση της άδειας οδήγησης για 40 ημέρες – δηλαδή τετραπλάσια διάρκεια σε σχέση με το προηγούμενο πλαίσιο.
Ακόμα πιο αυστηρά γίνονται τα πράγματα όταν η “εκφραστικότητα” στρέφεται κατά των οργάνων της τάξης ή των σχολικών τροχονόμων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο νέος ΚΟΚ προβλέπει πρόστιμο 350 ευρώ, αφαίρεση άδειας και πινακίδων για έναν μήνα και δυνατότητα ποινής φυλάκισης έως και ενός έτους. Πρόκειται για ένα σαφές μήνυμα ότι η προσβολή απέναντι σε θεσμικά πρόσωπα του δρόμου δεν είναι απλώς ανάρμοστη – είναι αξιόποινη.
Το ερώτημα, βεβαίως, δεν είναι μόνο νομικό αλλά και βαθιά κοινωνικό: γιατί έχουμε αποδεχτεί ότι η οδήγηση είναι χώρος “εκτόνωσης”; Γιατί να θεωρείται “φυσιολογικό” το να βρίζουμε ή να κορνάρουμε υστερικά, σαν να μην υπάρχουν άλλοι γύρω μας; Το αυτοκίνητο δεν είναι ιδιωτικός χώρος – είναι δημόσιος. Και στον δημόσιο χώρο, υπάρχουν κανόνες, όρια και υποχρεώσεις.
Οδηγούμε ένα όχημα που μπορεί να γίνει φονικό εργαλείο σε μια στιγμή απροσεξίας ή οργής. Και το χειρότερο είναι πως η λεκτική ή σωματική επιθετικότητα στο τιμόνι δεν λύνει κανένα απολύτως πρόβλημα. Αντίθετα, επιδεινώνει την κατάσταση, ανεβάζει τους παλμούς, καθιστά όλους μας λιγότερο ασφαλείς.
Χρειαζόμαστε μια νέα νοοτροπία στους ελληνικούς δρόμους: αυτή της αμυντικής οδήγησης και της ψυχραιμίας. Υπομονή, ευγένεια και σεβασμός δεν είναι αδυναμία – είναι το ελάχιστο που οφείλουμε ο ένας στον άλλον. Ο δρόμος δεν είναι πεδίο μάχης. Είναι χώρος συνύπαρξης. Και αυτή η συνύπαρξη πρέπει να βασίζεται σε κανόνες, αλλά και σε συμπεριφορές.
Αν η ψυχραιμία δεν είναι εύκολη στην καθημερινότητά μας, είναι τουλάχιστον απαραίτητη όταν κρατάμε τιμόνι. Γιατί από μια λέξη ή μια κίνηση που θα ξεφύγει, μπορεί να ξεκινήσει μια τραγωδία.