Χιλιάδες πολίτες βγήκαν το βράδυ της Τρίτης στους δρόμους του Κιέβου και άλλων ουκρανικών πόλεων, διαμαρτυρόμενοι για νόμο που υπέγραψε ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι και ο οποίος περιορίζει την ανεξαρτησία των δύο βασικών αρχών κατά της διαφθοράς: του Εθνικού Γραφείου Καταπολέμησης της Διαφθοράς (NABU) και της Ειδικής Εισαγγελίας κατά της Διαφθοράς (SAPO).
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αντικυβερνητική κινητοποίηση από την έναρξη της ρωσικής εισβολής, με περίπου 3.000 ανθρώπους να συγκεντρώνονται έξω από το προεδρικό γραφείο φωνάζοντας «Βέτο! Βέτο!».
Διαδηλώσεις εν μέσω πολέμου και στρατιωτικού νόμου
Παρά τις απαγορεύσεις κυκλοφορίας λόγω στρατιωτικού νόμου, οι Ουκρανοί έδωσαν δυναμικό «παρών». Φοιτητές, βετεράνοι και απλοί πολίτες δήλωσαν ότι δεν μπορούν να δεχθούν «οπισθοδρόμηση» σε ζητήματα διαφάνειας, τονίζοντας ότι πολεμούν για μια χώρα χωρίς διαφθορά.
Ένας βετεράνος πολέμου που έχασε και τα δύο του πόδια δήλωσε χαρακτηριστικά: «Είναι δύσκολο να πολεμάς για ανθρώπους που υιοθετούν τέτοιους νόμους».
Οργή για τις αλλαγές στους θεσμούς
Ο νέος νόμος μεταφέρει την εποπτεία των NABU και SAPO στον Γενικό Εισαγγελέα, ο οποίος είναι διορισμένος πολιτικά, γεγονός που –σύμφωνα με επικριτές– υπονομεύει τη θεσμική ανεξαρτησία τους.
Ο ίδιος ο πρόεδρος Ζελένσκι υπερασπίστηκε την απόφασή του, κάνοντας λόγο για «προσπάθεια εκκαθάρισης της ρωσικής επιρροής», αν και οι κατηγορίες περί ρωσικής διείσδυσης αμφισβητούνται από αναλυτές και στελέχη των θεσμών.
Έντονες ευρωπαϊκές αντιδράσεις
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέφρασε «σοβαρή ανησυχία» για τις εξελίξεις, με την επίτροπο Διεύρυνσης Μάρτα Κος να προειδοποιεί ότι πλήττεται η πορεία της Ουκρανίας προς την ΕΕ. Ο επίτροπος Άμυνας Άντριους Κουμπίλιους προειδοποίησε ότι η εμπιστοσύνη ανάμεσα στην κοινωνία και την ηγεσία είναι καθοριστικής σημασίας εν καιρώ πολέμου.
Δυτικοί διπλωμάτες σχολίασαν ότι πρόκειται για τη «σοβαρότερη απειλή» στην ανεξαρτησία των αντιδιαφθορικών θεσμών από το 2014 και χαρακτήρισαν τις κινήσεις της ουκρανικής κυβέρνησης «επικίνδυνο πείραμα».
Στο επίκεντρο η ευρωπαϊκή πορεία και η εσωτερική συνοχή
Η NABU και η SAPO δημιουργήθηκαν μετά την ανατροπή του φιλορώσου προέδρου Γιανουκόβιτς το 2014 και έχουν καταστεί σύμβολα της ευρωπαϊκής πορείας της Ουκρανίας. Η αποδυνάμωσή τους εγείρει ερωτήματα για τη δέσμευση του Κιέβου στο κράτος δικαίου, σε μια κρίσιμη περίοδο όπου η στήριξη της Δύσης είναι ζωτικής σημασίας τόσο στρατιωτικά όσο και πολιτικά.
Το κύμα διαμαρτυριών αποδεικνύει πως, ακόμη και εν μέσω πολέμου, μεγάλα τμήματα της ουκρανικής κοινωνίας παραμένουν ανυποχώρητα απέναντι στη διαφθορά και απαιτούν διαφάνεια και θεσμική αξιοπιστία.
