Το 2010 στην Α’ Δημοτικού γράφτηκαν σχεδόν 115.000 παιδιά. Το Σεπτέμβριο του 2025 θα καθίσουν στα θρανία μόλις 71.181 – αριθμός που μεταφράζεται σε 1.760 λιγότερες τάξεις. Πρόκειται για τον μικρότερο αριθμό «πρωτακίων» στη νεότερη ιστορία της χώρας, εικόνα που αποτυπώνει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο το οξύ δημογραφικό πρόβλημα. Η υπογεννητικότητα, όπως προειδοποιούν οι ειδικοί, είναι συνταγή μαρασμού με προδιαγεγραμμένη «επιτυχία».
Τα παιδιά της φετινής Α’ Δημοτικού έχουν γεννηθεί το 2019, χρονιά κατά την οποία καταγράφηκαν 83.756 γεννήσεις. Όμως, στην εκπαιδευτική διαδικασία φτάνουν τελικά 12.575 λιγότερα. Η «διαρροή» αυτή αντιστοιχεί σε ποσοστό περίπου 15%.
Το «κραχ» που πλησιάζει
Αν η ίδια τάση συνεχιστεί, το 2030-2031 τα «πρωτάκια» δύσκολα θα ξεπεράσουν τις 60.000, καθώς το 2024 καταγράφηκαν μόλις 69.675 γεννήσεις. Η Α’ Δημοτικού αποτελεί τον πιο καθαρό «καθρέφτη» της πορείας του πληθυσμού, με τη μείωση να επηρεάζει αργά αλλά σταθερά όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Ειδικοί τοποθετούν το «κραχ» στην τριετία 2028-2029, όταν οι Πανελλαδικές θα αρχίσουν να αποκαλύπτουν σε πλήρη κλίμακα την πληθυσμιακή συρρίκνωση.
Η σύγκριση είναι αμείλικτη: από 115.000 πρωτάκια το 2010, φτάσαμε στα 71.181 το 2025. Δηλαδή, 44.000 παιδιά λιγότερα – σχεδόν 4 στα 10 «χάθηκαν». Με όρους σχολικών αιθουσών, αυτά τα παιδιά θα γέμιζαν 1.760 τάξεις των 25 μαθητών.
Πτώση και στη Δευτεροβάθμια
Παρόμοια εικόνα εμφανίζεται και στην Α’ Γυμνασίου, όπου οι νέες εγγραφές μειώνονται σταθερά, φτάνοντας έως και το 20%. Το φαινόμενο οδηγεί σε συγχωνεύσεις ή καταργήσεις σχολείων, καθώς και σε αλλαγές στη λειτουργία της εκπαίδευσης. Παρά τη συρρίκνωση, η Ελλάδα εξακολουθεί να διατηρεί την καλύτερη αναλογία μαθητών ανά δάσκαλο στην ΕΕ (8,2 μαθητές ανά διδάσκοντα έναντι 13,4 στην Ευρώπη). Ωστόσο, αυτή η «πρωτιά» είναι απόρροια της μείωσης του αριθμού παιδιών.
Ένα παιδί, δύο θάνατοι
Η εικόνα επιβεβαιώνεται και από τα στατιστικά: το 2024 καταγράφηκαν 69.675 γεννήσεις και 128.259 θάνατοι – δηλαδή 1 νεογέννητο για κάθε 1,8 θανάτους. Το 2010, αντίθετα, οι γεννήσεις (114.766) ξεπερνούσαν τους θανάτους (109.084). Από το 2011 και μετά, το «φυσικό ισοζύγιο» είναι σταθερά αρνητικό. Στο μεταξύ, οι γεννήσεις από το «μπουμ» του 2008 (118.302) έχουν μειωθεί κατά 41,1%.
Ηλικιακή μετατόπιση
Η απογραφή του 2021 κατέγραψε 333.799 λιγότερους Έλληνες σε σχέση με το 2011 (πτώση 3,1%). Παράλληλα, οι ηλικιωμένοι αυξάνονται: +31,3% στις ηλικίες 80+, +16,8% στις ηλικίες 60-69. Αντίθετα, οι αναπαραγωγικές ηλικίες κατρακύλησαν: -22% στους 20-29 ετών και -23,2% στους 30-39. Στη δεκαετία 2011-2021, τα παιδιά 0-9 ετών μειώθηκαν κατά 16,3%.
Στέγη και οικογένεια
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει μιλήσει για το Δημογραφικό ως «κοινωνικό και εθνικό πρόβλημα πρώτης προτεραιότητας» και «βόμβα στα θεμέλια του έθνους». Στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης που ανακοινώθηκε στα τέλη του 2024 προβλέπονται πάνω από 100 μέτρα, με συνολικό προϋπολογισμό 20 δισ. ευρώ για μία δεκαετία. Ανάμεσά τους: αυξημένο επίδομα γέννησης (2.400 – 3.500 ευρώ), «Νταντάδες της Γειτονιάς», voucher για βρεφονηπιακούς σταθμούς, αλλά και μέτρα για το στεγαστικό.
Στη ΔΕΘ αναμένονται νέες εξαγγελίες, με κεντρικό άξονα τη στέγη. Η λογική είναι ότι χωρίς σταθερή κατοικία, ένα νέο ζευγάρι αποκλείεται από την προοπτική δημιουργίας οικογένειας. Η στρατηγική αυτή στοχεύει στο να φρενάρει –έστω και μερικώς– την κατηφορική πορεία του ελληνικού πληθυσμού.
