Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται το σχέδιο της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) για τον εντοπισμό των αποκαλούμενων «φορολογικών μεταναστών» – δηλαδή φορολογουμένων που έχουν δηλώσει ότι κατοικούν μόνιμα στο εξωτερικό, ενώ στην πραγματικότητα ζουν και δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Οι έλεγχοι στοχεύουν στην αποκάλυψη τεχνασμάτων αποφυγής τεκμηρίων και φορολογικών υποχρεώσεων, που οδηγούν σε απώλεια εσόδων για το Δημόσιο.
Πρόκειται για περιπτώσεις όπου φορολογούμενοι με σημαντικά εισοδήματα και πολυτελή περιουσιακά στοιχεία στην Ελλάδα δηλώνουν κάτοικοι εξωτερικού, προκειμένου να αποφύγουν τη φορολόγηση. Με τον τρόπο αυτό «γλιτώνουν τα τεκμήρια και τους ελέγχους», αποφεύγοντας ουσιαστικά την επιβάρυνση που θα είχαν ως φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας.
Το φορολογικό καθεστώς για όσους έχουν μεταφέρει την κατοικία τους στο εξωτερικό είναι ευνοϊκό, εφόσον δεν αποκτούν εισοδήματα στην Ελλάδα. Αν, ωστόσο, δηλώσουν έσοδα από πηγές όπως ενοίκια ή τραπεζικούς τόκους, τότε «ενεργοποιούνται τα τεκμήρια και οι σχετικές φορολογικές υποχρεώσεις».
Σημειώνεται ότι όσοι έχουν αλλάξει τη φορολογική τους κατοικία:
Φορολογούνται στην Ελλάδα μόνο για το εισόδημα που προκύπτει εντός της χώρας, και μάλιστα για το προηγούμενο φορολογικό έτος από τη δήλωση μεταβολής. Εφόσον πρόκειται για κατοίκους χωρών με τις οποίες υπάρχει «σύμβαση αποφυγής διπλής φορολογίας/ΣΑΔΦ» όπως όλες οι χώρες της Ε.Ε., των ΗΠΑ, του Καναδά, της Κίνας κ.ά.– ισχύουν οι διατάξεις των σχετικών συμφωνιών.
Δεν έχουν δικαίωμα στο «αφορολόγητο όριο» που απολαμβάνουν μισθωτοί και συνταξιούχοι, ούτε και υποχρέωση να καλύπτουν το 30% του εισοδήματός τους με ηλεκτρονικές αποδείξεις.
Παράλληλα, οι φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού υποχρεούνται να καταβάλουν κανονικά «φόρο μεταβίβασης ακινήτων» ή ΦΠΑ, όταν αγοράζουν ακίνητα στην Ελλάδα. Υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, πολίτες της ΕΕ, του ΕΟΧ ή ομογενείς μπορεί να τύχουν απαλλαγής από το φόρο για την απόκτηση πρώτης κατοικίας. Επίσης, όσοι έχουν ακίνητα στη χώρα μας, επιβαρύνονται κανονικά με ετήσιο «ΕΝΦΙΑ».
Οι προϋποθέσεις για τον χαρακτηρισμό ως φορολογικού κατοίκου εξωτερικού είναι συγκεκριμένες:
Ο ενδιαφερόμενος πρέπει να ζει τουλάχιστον 183 ημέρες το χρόνο στο εξωτερικό.
Πρέπει να προσκομίσει επαρκή αποδεικτικά διαμονής, όπως μισθωτήρια συμβόλαια, λογαριασμούς κοινής ωφέλειας ή φορολογικά έγγραφα από τη χώρα κατοικίας.
Έλεγχοι και στα δηλωμένα (ή μη δηλωμένα) εισοδήματα από το εξωτερικό
Στο επόμενο στάδιο του ελέγχου, η ΑΑΔΕ εστιάζει στους κατοίκους Ελλάδας που δηλώνουν εισοδήματα από το εξωτερικό – ή δεν τα δηλώνουν καθόλου. Η αύξηση των προσφυγών στη «Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών» δείχνει ότι πολλοί φορολογούμενοι καλούνται να πληρώσουν πρόστιμα για «αδήλωτους τόκους, μερίσματα, μισθούς ή συντάξεις από το εξωτερικό».
Η Ελλάδα συμμετέχει στην αυτόματη διεθνή «ανταλλαγή φορολογικών πληροφοριών» και από τις σχετικές διασταυρώσεις εντοπίζονται περιπτώσεις απόκρυψης εισοδημάτων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα ποσά δηλώνονται ελλιπώς ή δεν δηλώνονται καθόλου, με αποτέλεσμα την επιβολή κυρώσεων.
Οι φορολογικές αρχές, αξιοποιώντας σύγχρονα εργαλεία και διεθνείς βάσεις δεδομένων, επιδιώκουν την ενίσχυση της διαφάνειας και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, τόσο σε επίπεδο φορολογικών κατοίκων Ελλάδας όσο και εξωτερικού.
