Του Σωτήρη Σκουλούδη
«Κανείς δεν μπορεί να παίζει με τις ζωές και τις περιουσίες των συμπολιτών μας, ούτε με το φυσικό μας περιβάλλον». Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έδωσε το σύνθημα ότι η Πολιτεία θα είναι αμείλικτη απέναντι σε όσους βάζουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές και προκαλούν καταστροφές στη χώρα.
Και ήταν καιρός να συμβεί αυτό. Μέχρι πρότινος, το έγκλημα της πρόκλησης πυρκαγιάς στα δάση μας, τιμωρούταν όπως μια… τροχαία παράβαση. Κι ως γνωστόν, η ατιμωρησία είναι και το κίνητρο για κάθε εμπρηστή, για οποιαδήποτε λόγο, να προκαλέσει αυτές τις τεράστιες καταστροφές που δυστυχώς βίωσε η χώρα μας και αυτό το καλοκαίρι. Η ποινή που (δεν) επιβλήθηκε στον άνθρωπο που προκάλεσε τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι, είναι χαρακτηριστική.
Τα στοιχεία που παρουσιάζουν οι Attica Times καταδεικνύουν την ανάγκη για αυτή την απαραίτητη μεταρρύθμιση, που στόχο έχει τον περιορισμό της καταστροφής του φυσικού πλούτου. Άλλωστε, οι 9 σχεδόν στις 10 συνολικά πυρκαγιές που εκδηλώνονται στην Ελλάδα, οφείλονται σε ανθρωπογενή αίτια, και άρα σταματώντας τον εμπρηστή, προλαμβάνεις και τη φωτιά.
Πλέον, οι συλληφθέντες διώκονται με βάση τις νέες αυστηρότερες διατάξεις του Ποινικού Κώδικα, οι οποίες προβλέπουν βαρύτατες ποινές για τους εμπρηστές.
Συγκεκριμένα, ο εμπρησμός δάσους από αμέλεια που επιφέρει θανάτους ή οικολογική καταστροφή, αντιμετωπίζεται ως σοβαρό κακούργημα που επιφέρει ποινές από 10 έως 20 χρόνια κάθειρξη, χρηματική ποινή μέχρι 200.000 ευρώ και δήμευση περιουσίας του δράστη.
Μέχρι πρότινος, το ίδιο αδίκημα αντιμετωπιζόταν ως πλημμέλημα με ελάχιστη ποινή μόλις τις 10 ημέρες και με κατά κανόνα αναστολή της ποινής, όπως στην περίπτωση της πυρκαγιάς στο Μάτι. Παράλληλα, ο εμπρησμός δάσους από πρόθεση στη βασική μορφή του, τιμωρείται πλέον ως βαρύ κακούργημα με ποινή κάθειρξης που δεν αναστέλλεται ούτε μετατρέπεται με κανέναν τρόπο, χρηματική ποινή μέχρι 200.000 ευρώ και δήμευση περιουσίας (άρθρα 42 και 43 Ν.5090/2024). Αντίθετα, με τον προηγούμενο ποινικό κώδικα αντιμετωπιζόταν ως πλημμέλημα με ποινή φυλάκισης και δυνατότητα αναστολής της.
Επιπρόσθετα, όταν ο εμπρησμός δάσους από πρόθεση προκαλεί θάνατο τιμωρείται πλέον μόνο με ισόβια κάθειρξη και με δυνητική αποφυλάκιση μετά από ουσιαστική κρίση του δικαστικού συμβουλίου στα 18 χρόνια (άρθρο 19 Ν. 4855/2021 σε συνδυασμό με άρθρο 25 Ν. 5090/2024). Το ίδιο αδίκημα με βάση τον προηγούμενο ποινικό κώδικα (Ν. 4619/2019) τιμωρούνταν με ποινή κάθειρξης έως 15 έτη και υποχρεωτική αποφυλάκιση στα 6 έτη.
Ως εκ τούτου, όλες ποινές που αφορούν εμπρησμό δάσους, με τις αλλαγές που θέσπισε η σημερινή κυβέρνηση, εκτίονται στη φυλακή, δεν αναστέλλονται ούτε μετατρέπονται με κανένα τρόπο, η δε έφεση δεν έχει αναστέλλουσα ισχύ (άρθρο 42 Ν. 5090/2024).
Χαρακτηριστικό είναι ότι το διάστημα 2019-2024 συνελήφθησαν στο πλαίσιο του αυτόφωρου πλημμελήματος συνολικά 1.504 δράστες για εμπρησμό στα δάση. Από αυτούς οι 314, δηλαδή ο 1 στους 5, κατηγορήθηκε για εμπρησμό εκ προθέσεως και οι 4 από αμέλεια.
Τα στοιχεία που σοκάρουν
Ο Ανδριανός Γκουρμπάτσης, Αντιστράτηγος – Υπαρχηγός Π.Σ, ε.α, Νομικός, είχε πραγματοποιήσει μια μεγάλη έρευνα σκιαγραφώντας μεταξύ άλλων το πρόφιλ του εμπρηστή στη χώρα μας, αλλά και τις ποινές που επέβαλλε η Πολιτεία στις περιπτώσεις που αυτοί συλλαμβάνονταν.
Σύμφωνα με την έρευνα, το μέσο ποσοστό καταδίκης εμπρηστών σε σχέση με τους παραπεμφθέντες γενικά για εγκλήματα εμπρησμού έφτανε μόλις το 1,9%! Δηλαδή καταδικάζεται, κατά μέσο όρο, 1εμπρηστής στους 53, που παραπέμπονται στο εδώλιο του αρμοδίου δικαστηρίου.
Επίσης, για κάθε 153 συνολικά πυρκαγιές, κάθε είδους, που εκδηλώνονται στην Ελλάδα, καταδικάζεται μόνον 1 κατηγορούμενος, για κάποιο από τα εγκλήματα εμπρησμού και εμπρησμού σε δάση (με πρόθεση και από αμέλεια).
Κι από αυτούς, απειροελάχιστοι φυλακίζονται, αφού το 96,8% καταδικάσθηκε για πλημμέλημα και μόλις το 3,2% για κακούργημα. Αυτή η παράλογη αναλογία είναι που πλέον αλλάζει άρδην με τον νέο νόμο.
Κι από τους ελάχιστους καταδικασθέντες, αυτοί που παραμένουν στη φυλακή είναι ακόμα πιο… ελάχιστοι. Ένας σχεδόν στους δέκα συνολικά καταδικασθέντες για κάποιο από τα εγκλήματα εμπρησμού κρατούνται για κάποιο διάστημα σε φυλακή, αλλά στο τέλος του έτους παραμένουν στη φυλακή λιγότεροι από έναν, συγκεκριμένα 0,7 άτομα στους 10!
Σύμφωνα με την έρευνα του, ο πρώην υπαρχηγός της Πυροσβεστικής καταλήγει:
«Δεν υπήρξε ορθή απονομή της Δικαιοσύνης για τα εγκλήματα εμπρησμού και τα εγκλήματα εμπρησμού σε δάση (με πρόθεση και από αμέλεια).
Και τούτο γιατί: α) είτε δεν αποκαλύφθηκαν όλοι οι υπαίτιοι αυτών για να δικαστούν.
β) είτε από αυτούς που αποκαλύφθηκαν, δεν παραπέμφθηκαν να δικαστούν και
γ) είτε δεν καταδικάστηκαν όλοι από αυτούς που αποκαλύφθηκαν και παραπέμφθηκαν.
Συνεπώς η μη αποκάλυψη και η ”ατιμωρησία” όλων των υπαιτίων είχε σαν αποτέλεσμα να μην πληρώσουν για τις υπέρογκες ζημιές που με τις πράξεις τους προκάλεσαν στην οικονομία της χώρας αλλά και τις ανυπολόγιστες καταστροφικές συνέπειες που υπέστη από τις πράξεις τους το περιβάλλον”. Έτσι καταδεικνύεται προφανώς έλλειμμα ικανοποιητικής και αποτελεσματικής λειτουργίας του αρμόδιου διωκτικού μηχανισμού, να πατάξει σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο τη σχετική την εγκληματικότητα των εμπρησμών και εμπρησμών σε δάση».
Ο Ανδριανός Γκουρμπάτσης δηλώνει πάντως στους Attica Times ότι παρά την καλοδεχούμενη αλλαγή της νομοθεσίας, ο αριθμός των πυρκαγιών και των καμένων εκτάσεων φέτος δεν μειώθηκαν. Αυτό καταδεικνύει ότι πρέπει να γίνουν κι άλλες ενέργειες πυροπροστασίας, όσο φυσικά η νέα τιμωρητική πολιτική να συνειδητοποιηθεί από τους επίδοξους εμπρηστές, είτε εκ προθέσεως είτε από αμέλεια.
Το προφίλ του εμπρηστή
• ΄Άνδρας, ποσοστό (93,2%).
• Ενήλικας, ποσοστό (87,4%).
• Ψυχικά υγιής, ποσοστό (99,7%).
• Μεσήλικας, ηλικίας κυρίως (35 – 59) ετών, ποσοστό (44,2%).
• Άγαμος, ποσοστό (49,3%).
• Βαθμός μόρφωσης, στοιχειώδους εκπαίδευσης, ποσοστό (71,6%).
• Εργαζόμενος, ποσοστό (66,1%).
• Εργάτης, ποσοστό (41,8%).
• Το επάγγελμά του ανήκει κυρίως στην Γενική Κατηγορία Επαγγελμάτων ”Τεχνίτες και Εργάτες”, ποσοστό (32,9%).
• Τέλεσε τον εμπρησμό κυρίως: 1) Αττική, ποσοστό (26,5%). 2) Μακεδονία, ποσοστό (21,9%). 3) Στερεά Ελλάδα και Εύβοια, ποσοστό (10,9%).
