Η Τουρκία επιχειρεί να αναζωπυρώσει τις γνωστές διεκδικήσεις της στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, αυτή τη φορά αξιοποιώντας ένα υποτιθέμενο «περιβαλλοντικό» πλαίσιο. Με την ανακοίνωση της πρόθεσής της να δημιουργήσει δύο «Θαλάσσια Πάρκα» εκτός των δικών της χωρικών υδάτων, χωρίς προηγούμενη οριοθέτηση ή διεθνή συμφωνία, προκαλεί την έντονη ελληνική αντίδραση, που κάνει λόγο για «απαράδεκτη, μονομερή και παράνομη ενέργεια».
Η κίνηση της Άγκυρας ακολούθησε την επίσημη παρουσίαση των χαρτών από την ελληνική πλευρά για τα δικά της Θαλάσσια Πάρκα στο Ιόνιο και το Αιγαίο Πέλαγος, στο πλαίσιο πολιτικών για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Ωστόσο, η Τουρκία απάντησε όχι μόνο σε επίπεδο ρητορικής, αλλά με άμεσες ενέργειες, θεσπίζοντας παρόμοιες περιοχές προστασίας σε θαλάσσιες ζώνες που ξεπερνούν τα τουρκικά χωρικά ύδατα.
Τα τουρκικά σχέδια αφορούν ακόμη και περιοχές που σχετίζονται με τη διεκδικούμενη από την Τουρκία ΑΟΖ, με βάση μια αυθαίρετη και μονόπλευρη ανάγνωση του Δικαίου της Θάλασσας. Ενδεικτικό είναι ότι στο Βόρειο Αιγαίο, η Άγκυρα θέτει ως όριο των πάρκων τη «μέση γραμμή», όπως εκείνη την ερμηνεύει, μεταξύ των ηπειρωτικών ακτών Ελλάδας και Τουρκίας, αγνοώντας πλήρως την ύπαρξη και τα δικαιώματα των ελληνικών νησιών.
Τα συγκεκριμένα πάρκα εντάσσονται ξεκάθαρα στη στρατηγική της «Γαλάζιας Πατρίδας», που εκφράζει την τουρκική επιδίωξη να αποκτήσει έλεγχο σε μεγάλο μέρος της θαλάσσιας περιοχής από τις ακτές της έως την Ανατολική Μεσόγειο. Η Άγκυρα φαίνεται να επιχειρεί να δημιουργήσει τετελεσμένα, παρουσιάζοντας μέσω χαρτών μια εναλλακτική πραγματικότητα, με σκοπό να αποσπάσει «διεθνή αναγνώριση» των ενεργειών της.
Μάλιστα, η Τουρκία κατέθεσε τους χάρτες στην UNESCO, επιδιώκοντας να προσδώσει θεσμική υπόσταση στις διεκδικήσεις της. Στην ουσία, η επιδίωξη είναι να αμφισβητηθούν τα θεμελιώδη του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, που αναγνωρίζει πλήρη δικαιώματα ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας στα νησιά – δικαιώματα που επιδιώκει συστηματικά να περιορίσει η Άγκυρα.
Ιδιαίτερη σημασία έχει ότι στους τουρκικούς χάρτες απουσιάζει εμφανώς ο ρόλος του Καστελόριζου, το οποίο η Τουρκία επιχειρεί να απομονώσει από το υπόλοιπο ελληνικό νησιωτικό σύμπλεγμα, αμφισβητώντας τη σημασία του στην οριοθέτηση ΑΟΖ με την Κύπρο. Αυτή η τακτική εντάσσεται στη συνεπή στρατηγική της Άγκυρας να περιορίσει ή να ακυρώσει τα θαλάσσια δικαιώματα των ελληνικών νησιών.
Η Αθήνα αντέδρασε αμέσως, τονίζοντας πως η τουρκική ενέργεια «δεν παράγει κανένα έννομο αποτέλεσμα έναντι των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων». Το Υπουργείο Εξωτερικών υπογράμμισε πως «η τουρκική ενέργεια δείχνει πλήρη έλλειψη σεβασμού στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας», ενώ επισημαίνει ότι η Τουρκία δεν έχει κυρώσει ποτέ τη Σύμβαση UNCLOS, παρότι προσπαθεί να την ερμηνεύσει επιλεκτικά.
Η ελληνική πλευρά προσανατολίζεται σε συντονισμένες κινήσεις σε νομικό και διπλωματικό επίπεδο, επιδιώκοντας να διεθνοποιήσει την υπόθεση, να ενημερώσει τους διεθνείς οργανισμούς και τους εταίρους, και να αναδείξει ότι οι τουρκικές ενέργειες όχι μόνο δεν συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος, αλλά ενισχύουν την ένταση και υπονομεύουν τις σχέσεις καλής γειτονίας.
Η στάση της Αθήνας θα στηριχθεί στην προσήλωση στο Διεθνές Δίκαιο και σε νομικά τεκμηριωμένη επιχειρηματολογία, αποφεύγοντας εντυπωσιασμούς και επιμένοντας σε ουσία και διαφάνεια. Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση του ΥΠΕΞ, «η ελληνική κυβέρνηση ενεργεί διαρκώς και με συνέπεια για την προστασία των δικαιωμάτων της πατρίδας μας και της βιωσιμότητας των θαλασσών μας, υπενθυμίζοντας πως αντανακλαστικές ενέργειες κενές περιεχομένου θέτουν σε διακύβευση τις σχέσεις καλής γειτονίας μεταξύ των δύο χωρών».
