Της Δάφνης Γρηγοριάδη, Οικονομικής Αναλύτριας
Σε μια από τις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις των τελευταίων ετών βρίσκεται μπροστά η ελληνική αγορά εργασίας. Το νέο εργασιακό νομοσχέδιο, που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση έως τις 19 Σεπτεμβρίου, φιλοδοξεί να εισαγάγει μεγαλύτερη ευελιξία στις σχέσεις εργασίας, μειώνοντας ταυτόχρονα τη γραφειοκρατία και εκσυγχρονίζοντας το υφιστάμενο καθεστώς. Η συζήτηση, ωστόσο, που έχει ανοίξει, αφορά το κατά πόσο η αλλαγή αυτή θα οδηγήσει σε αύξηση της παραγωγικότητας ή θα δημιουργήσει νέα περιθώρια για καταστρατήγηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων.
Ένα από τα πιο συζητημένα σημεία είναι η δυνατότητα ενός εργαζομένου να εργάζεται έως 13 ώρες ημερησίως στον ίδιο εργοδότη. Σήμερα, κάτι αντίστοιχο επιτρέπεται μόνο όταν οι ώρες μοιράζονται σε δύο διαφορετικούς εργοδότες. Η νέα ρύθμιση νομιμοποιεί κάτι που ήδη συμβαίνει στην πράξη. Η πρόταση προβλέπει ότι τα ανώτατα εβδομαδιαία όρια και οι ελάχιστες περίοδοι ανάπαυσης θα παραμείνουν σε ισχύ, ώστε να διασφαλιστεί ότι η ευελιξία δεν θα οδηγήσει σε εξάντληση του προσωπικού. Παράλληλα, η εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας θεωρείται κρίσιμη για την καταγραφή και τον έλεγχο των πραγματικών ωρών απασχόλησης.
Στην πράξη, η νέα δυνατότητα συνοδεύεται από σημαντική οικονομική διάσταση. Οι υπερωρίες στον ίδιο εργοδότη θα αμείβονται με προσαύξηση 40%, προσφέροντας ισχυρό κίνητρο σε όσους επιλέξουν να συγκεντρώσουν τις ώρες τους σε έναν εργοδότη. Ένας εργαζόμενος με ωρομίσθιο 10 ευρώ, που δουλεύει 13 ώρες σε μία ημέρα, θα αμειφθεί περίπου με 150 ευρώ (συμπεριλαμβανομένων των υπερωριών), έναντι περίπου 130 ευρώ που θα λάμβανε εάν μοιραζόταν το ίδιο ωράριο σε δύο διαφορετικούς εργοδότες χωρίς υπερωριακή προσαύξηση.
Από την πλευρά των επιχειρήσεων, η αύξηση του κόστους υπερωριών ενδέχεται να αποτελέσει αντικίνητρο. Στην πράξη, οι εργοδότες προσπαθούν εδώ και καιρό να αποφύγουν την καταβολή υπερωριών, ιδιαίτερα μετά την εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας. Έχουν παρατηρηθεί πρακτικές όπως η μεταφορά εργαζομένων σε άλλη εταιρεία με διαφορετικό ΑΦΜ μετά το πέρας του οκταώρου ή η υποχρεωτική μετατροπή της σύμβασης σε καθεστώς «μπλοκ παροχής υπηρεσιών», ώστε να μειωθεί το εργοδοτικό κόστος.
Το νομοσχέδιο προβλέπει επίσης τη δυνατότητα για συμπιεσμένη εβδομάδα εργασίας, όπου ο εργαζόμενος μπορεί να συμπληρώνει τις ώρες του σε τέσσερις εργάσιμες ημέρες. Το μέτρο αυτό ευθυγραμμίζεται με ευρωπαϊκές πρακτικές, που στοχεύουν στη βελτίωση της ισορροπίας μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής. Ωστόσο, η εφαρμογή του προϋποθέτει συνεννόηση εργοδότη και εργαζομένου και μπορεί να ευνοήσει κυρίως κλάδους όπου η εργασία είναι μετρήσιμη και όχι σε θέσεις που απαιτούν φυσική παρουσία σε σταθερές βάρδιες.
Παρά τις προβλέψεις για ευελιξία και αύξηση εισοδήματος, το βασικό ζήτημα παραμένει η εποπτεία. Η επιτυχία ενός τέτοιου πλαισίου εξαρτάται από την επιβολή του νόμου. Η μεταρρύθμιση αυτή δεν είναι μόνο εργασιακό αλλά και μακροοικονομικό ζήτημα. Η δυνατότητα συγκέντρωσης περισσότερων ωρών σε έναν εργοδότη θα μπορούσε να μειώσει την ανάγκη για «δεύτερη δουλειά», κάτι που ταλανίζει μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού.
