Δάφνη Γρηγοριάδη, Οικονομική Αναλύτρια
Η αμερικανική εμπορική πολιτική εισέρχεται σε μια νέα, πιο επιθετική φάση, καθώς τέθηκαν σε εφαρμογή οι νέοι δασμοί που αποφάσισε η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών. Το μέσο επίπεδο φορολόγησης στα εισαγόμενα προϊόντα διαμορφώνεται πλέον στο υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων δεκαετιών, γεγονός που αναμένεται να προκαλέσει αλυσιδωτές επιπτώσεις τόσο στις διεθνείς εμπορικές ροές όσο και στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.
Η στρατηγική αυτή, όπως αναφέρει ο Λευκός Οίκος, έχει διπλό στόχο: Αφενός τη μείωση του χρόνιου εμπορικού ελλείμματος της χώρας, αφετέρου την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής μέσω της προστασίας της από τον διεθνή ανταγωνισμό. Η λογική πίσω από την κίνηση είναι ότι τα ακριβότερα εισαγόμενα προϊόντα θα δώσουν συγκριτικό πλεονέκτημα σε αμερικανικές βιομηχανίες και επιχειρήσεις, αυξάνοντας την απασχόληση και τη βιομηχανική δραστηριότητα.
Παρά τις προσδοκίες της αμερικανικής κυβέρνησης, τα πιο πρόσφατα στατιστικά δεδομένα δείχνουν αντίθετη τάση. Το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ, αυξήθηκε κατά 38% το πρώτο εξάμηνο του 2025 σε σύγκριση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα, φτάνοντας τα 587,2 δισ. δολάρια.
Η Ιστορία έχει δείξει ότι η πολιτική αυτή αποδίδει μόνο υπό προϋποθέσεις καθώς και στην πρώτη θητεία Τράμπ που είχαν επιβληθεί δασμοί δεν κατάφεραν να μειώσουν το εμπορικό έλλειμμα.
Ένα από τα μεγαλύτερα ερωτήματα που πλανάται γύρω από τη νέα πολιτική είναι η διάρκειά της. Οι δασμοί, για να αποδώσουν ουσιαστικά αποτελέσματα, χρειάζονται συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα εφαρμογής, ώστε οι επιχειρήσεις να μπορέσουν να προσαρμόσουν τη στρατηγική τους, να γίνουν επενδύσεις στην παραγωγή και να αναπτυχθούν νέες γραμμές προϊόντων. Μέχρι στιγμής, η αμερικανική κυβέρνηση δεν έχει προσδιορίσει τον χρονικό ορίζοντα των δασμών.
Η αβεβαιότητα αυτή έχει συνέπειες και για τους διεθνείς εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ, οι οποίοι δυσκολεύονται να σχεδιάσουν πολιτικές και επενδύσεις χωρίς να γνωρίζουν το πλαίσιο που θα ισχύει μεσοπρόθεσμα.
Ο Βασίλης Καρύδας Public & Government Affairs Manager στο Ίδρυμα Konrad Adenauer Ελλάδας και Κύπρου επισημαίνει στους Attica Times:
«Η συμφωνία δασμών μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ είναι μια ρεαλιστική εξέλιξη, που εξασφαλίζει σταθερότητα για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και αποτρέπει δυσμενείς εξελίξεις. Η ΕΕ πέτυχε ορισμένες εξαιρέσεις, αλλά δεσμεύτηκε και σε σημαντικές επενδύσεις. Η ασυμμετρία της συμφωνίας αντικατοπτρίζει τον πραγματικό συσχετισμό δυνάμεων και τις στρατηγικές μας εξαρτήσεις από τις ΗΠΑ».
Παράλληλα, μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες που βασίζονται σε διεθνείς αλυσίδες παραγωγής και εφοδιασμού καλούνται να επαναξιολογήσουν τις τοποθεσίες παραγωγής και τις πηγές πρώτων υλών, με στόχο τον περιορισμό της έκθεσης στους νέους φόρους.
Η κυβέρνηση Τραμπ ποντάρει στο ότι τα έσοδα από τους δασμούς θα ενισχύσουν τα δημόσια ταμεία, συμβάλλοντας στην κάλυψη των δημοσιονομικών απωλειών από τις πρόσφατες φορολογικές ελαφρύνσεις.
Η επιβολή των δασμών έρχεται σε μια περίοδο όπου η παγκόσμια οικονομία προσπαθεί να ανακάμψει από τις διαταράξεις των τελευταίων ετών – ενεργειακή κρίση, πληθωρισμός και γεωπολιτικές εντάσεις. Οι νέες αμερικανικές χρεώσεις στα εισαγόμενα αγαθά δημιουργούν περαιτέρω αβεβαιότητα στις αγορές και ασκούν πιέσεις στις διεθνείς εμπορικές σχέσεις, ιδιαίτερα με μεγάλους εξαγωγικούς εταίρους.
Το επόμενο διάστημα θα δείξει αν η νέα εμπορική στρατηγική μπορεί να ανατρέψει τα αρνητικά δεδομένα στο ισοζύγιο των ΗΠΑ ή αν θα οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση του κόστους διαβίωσης και επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης. Με δεδομένο ότι το 2026 είναι έτος ενδιάμεσων εκλογών, τα αποτελέσματα των μέτρων θα έχουν όχι μόνο οικονομικές, αλλά και πολιτικές συνέπειες.
Σε κάθε περίπτωση, η περίοδος που ξεκινά θα είναι κρίσιμη για την παγκόσμια οικονομία, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες δοκιμάζουν για ακόμη μία φορά τα όρια του προστατευτισμού σε έναν κόσμο που, παρά τις αναταράξεις, εξακολουθεί να βασίζεται στην αλληλεξάρτηση των οικονομιών.
