Της Κορίνας Τριανταφύλλου
Από την 1η Οκτωβρίου 2025, αλλάζει ριζικά το τοπίο στις βραχυχρόνιες μισθώσεις τύπου Airbnb στην Ελλάδα. Με στόχο την πάταξη της αυθαιρεσίας και την αποκατάσταση της τάξης σε έναν τομέα που είχε εξελιχθεί σε «Άγρια Δύση», το Υπουργείο Τουρισμού προχωρά σε αυστηροποίηση του πλαισίου λειτουργίας των καταλυμάτων. Όμως, δεν είναι λίγοι αυτοί που βλέπουν πίσω από τα μέτρα μια ακόμη ευκαιρία για ενίσχυση των κρατικών εσόδων μέσω προστίμων και γραφειοκρατίας.
Υποχρεωτικός χαρακτηρισμός ως «κύριας χρήσης»
Όπως ανακοίνωσε η Υπουργός Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη, κάθε ακίνητο που διατίθεται για βραχυχρόνια μίσθωση θα πρέπει να είναι καταχωρημένο στην ΑΑΔΕ ως «χώρος κύριας χρήσης». Όσα ακίνητα δεν συμμορφωθούν μέχρι την καταληκτική ημερομηνία, θα διαγράφονται αυτόματα από το Μητρώο και θα θεωρούνται παράνομα. Οι σχετικές πληροφορίες θα διαβιβάζονται στις ψηφιακές πλατφόρμες (Airbnb, Booking κ.ά.), με αποτέλεσμα την άμεση απενεργοποίησή τους από αυτές.
Η παρέμβαση αυτή έρχεται σε μια περίοδο όπου το Airbnb έχει κυριαρχήσει σε περιοχές όπως το Κουκάκι και το ιστορικό κέντρο της Αθήνας – κορυφαίοι προορισμοί για επισκέπτες από όλο τον κόσμο, αλλά και εστίες αμφιλεγόμενων πρακτικών. Η ανεξέλεγκτη εξάπλωση των βραχυχρόνιων μισθώσεων είχε προκαλέσει σημαντικές κοινωνικές πιέσεις: εκτόξευση ενοικίων, ερημοποίηση ολόκληρων γειτονιών και έξαρση αδήλωτης δραστηριότητας.
Οι νέες υποχρεώσεις για τους ιδιοκτήτες
Η νέα εγκύκλιος του Υπουργείου Τουρισμού προβλέπει συγκεκριμένες τεχνικές και λειτουργικές προδιαγραφές για κάθε ακίνητο. Από την 1η Οκτωβρίου, οι ιδιοκτήτες οφείλουν να διασφαλίσουν ότι τα καταλύματα τους πληρούν τις εξής βασικές προϋποθέσεις:
• Να είναι χώροι κύριας χρήσης με επαρκή φυσικό φωτισμό και αερισμό.
• Να διαθέτουν εγκατεστημένα συστήματα θέρμανσης και κλιματισμού.
• Να έχει τοποθετηθεί αντιηλεκτροπληξιακός ρελές (RCD).
• Υποχρεωτική η ύπαρξη πυροσβεστήρων, ανιχνευτών καπνού και σήμανσης εξόδου κινδύνου.
• Υπεύθυνη δήλωση από αδειούχο ηλεκτρολόγο για την ασφάλεια της εγκατάστασης.
• Ασφάλιση αστικής ευθύνης για ζημιές και ατυχήματα.
• Πιστοποιητικό μυοκτονίας – απεντόμωσης.
• Φαρμακείο πρώτων βοηθειών και οδηγός έκτακτης ανάγκης (έντυπος ή ηλεκτρονικός).
Πρόκειται για ένα πλέγμα απαιτήσεων που, αν και ενδεχομένως απαραίτητο για την ασφάλεια και ποιότητα της εμπειρίας των επισκεπτών, αυξάνει το κόστος και τη γραφειοκρατία για τους μικροϊδιοκτήτες.
Τσουχτερά πρόστιμα και έλεγχοι
Από την εφαρμογή του μέτρου, η ΑΑΔΕ και το Υπουργείο Τουρισμού θα προχωρήσουν σε δειγματοληπτικούς και στοχευμένους ελέγχους, είτε αυτόνομα είτε μετά από καταγγελίες. Οι ιδιοκτήτες θα ενημερώνονται 10 ημέρες πριν από κάθε έλεγχο. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, τα πρόστιμα είναι ιδιαίτερα αυστηρά:
• 1η παράβαση: 5.000 ευρώ
• 2η παράβαση (εντός 12 μηνών): 10.000 ευρώ
• 3η και επόμενες: 20.000 ευρώ
Τα πρόστιμα θα πρέπει να εξοφλούνται εντός 15 ημερών, αλλιώς ενεργοποιούνται διαδικασίες αναγκαστικής είσπραξης. Οι ιδιοκτήτες κάνουν λόγο για «φοροεισπρακτικό μηχανισμό», καθώς η κυβέρνηση δείχνει να αντιμετωπίζει το φαινόμενο περισσότερο ως πηγή εσόδων, παρά ως κοινωνικό πρόβλημα που χρειάζεται δομικές λύσεις.
Ο έλεγχος που άργησε
Παρ’ όλα αυτά, δεν μπορεί να αγνοηθεί το γεγονός ότι η κατάσταση είχε ξεφύγει. Σε ορισμένες περιοχές της Αθήνας, σχεδόν κάθε πολυκατοικία περιλαμβάνει διαμερίσματα αποκλειστικά για βραχυχρόνια μίσθωση, ενώ το φαινόμενο είχε επεκταθεί και σε τουριστικά χωριά, διαταράσσοντας την ισορροπία της τοπικής ζωής. Η παρέμβαση, έστω και καθυστερημένα, έρχεται να θέσει ένα απαραίτητο «φρένο» σε αυτή την ασύδοτη ανάπτυξη.
Τι μέλλει γενέσθαι
Η Υπουργός Τουρισμού προανήγγειλε και την επέκταση του μέτρου απαγόρευσης νέων καταλυμάτων Airbnb και σε άλλες περιοχές πέραν των ήδη κορεσμένων. Αν και αυτό πιθανότατα θα συμβάλει στη συγκράτηση της υπερπροσφοράς και της πίεσης στην αγορά κατοικίας, μένει να φανεί αν θα συνοδευτεί από ουσιαστικά μέτρα στήριξης για τους μικρούς ιδιοκτήτες, οι οποίοι πλέον βρίσκονται αντιμέτωποι με νέες απαιτήσεις και υψηλούς κινδύνους.
Το βέβαιο είναι πως το Airbnb στην Ελλάδα εισέρχεται σε μια νέα εποχή – πιο οργανωμένη, πιο ασφαλή, αλλά και σαφώς πιο ελεγχόμενη. Το ζητούμενο είναι να υπάρξει ισορροπία μεταξύ του δικαιώματος των ιδιοκτητών να αξιοποιούν την περιουσία τους και της ανάγκης για κοινωνική συνοχή, νομιμότητα και βιώσιμο τουρισμό.
