Του Σωτήρη Σκουλούδη
«Η αντίδραση της Τουρκίας δεν θα μας εμποδίσει και θα προχωρήσουμε εφόσον υπάρχει σταθερή συμφωνία για την ηλεκτρική διασύνδεση με την Κύπρο».
Αυτά ήταν τα λόγια του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη σχετικά με την πολύκροτη υπόθεση της πόντισης καλωδίου που θα συνδέει τη χώρα μας με την Κύπρο και το Ισραήλ, ωστόσο από ότι φαίνεται οι απειλές της Τουρκίας – εντελώς ανυπόστατες καθώς στην ουσία το έργο δεν την αφορά καθόλου- φαίνεται ότι δεν είναι το μόνο πρόβλημα.
Εμπλοκή προκύπτει από την κυπριακή μεριά, ενώ εν αμφιβόλω τίθεται και η οικονομική βιωσιμότητα του έργου, που θα πρέπει να εξεταστεί αναλυτικά.
Έτσι το φιλόδοξο έργο στρατηγικής σημασίας τόσο για την ενεργειακή ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο όσο και για τη γεωπολιτική σταθερότητα της περιοχής, παραμένει στον «αέρα», αφού ενώ όλα ήταν έτοιμα για την πρώτη φάση ήδη από τον Σεπτέμβριο, ξαφνικά η Λευκωσία ήγειρε ενστάσεις σχετικά με τη βιωσιμότητα και τους όρους χρηματοδότησης του έργου, με τον Υπουργό Οικονομικών να χαρακτηρίζει τις προπληρωμές προς τον ΑΔΜΗΕ ως επιβάρυνση χωρίς διασφαλίσεις, ενώ από την άλλη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας υποστηρίζει πως το έργο παραμένει στρατηγική επιλογή υπό την προϋπόθεση τήρησης των δεσμεύσεων.
Η υπόθεση περιπλέκεται και με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, που ξεκίνησε έρευνα για ενδεχόμενη απάτη και κατάχρηση κοινοτικών πόρων που σχετίζονται με το έργο.
Από τη μεριά της, ο συνήθης «ταραξίας», η Τουρκία, απειλεί και αντιδρά έντονα, ισχυριζόμενη ότι η διάταξη του καλωδίου παραβιάζει δικαιώματα σε αμφισβητούμενες θαλάσσιες ζώνες.
Η Αθήνα, όμως, απαντά με σαφήνεια επικαλούμενη ξανά το διεθνές δίκαιο και τις συμφωνίες οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με την Αίγυπτο, υπογραμμίζοντας ότι η διασύνδεση προχωρά κανονικά και κάθε προσπάθεια παρεμπόδισης θα έχει «συνέπειες».
Για την ολοκλήρωση του έργου έχουμε στο πλευρό μας τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τις ΗΠΑ, οι οποίες προωθούν την ενεργειακή διαφοροποίηση και σταθερότητα στην περιοχή μέσω πρωτοβουλιών όπως η IMEC.
Με αυτές τις εξελίξεις, φαίνεται ότι ολόκληρη η γεωπολιτική ισορροπία και η ενεργειακή ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου εξαρτώνται σημαντικά από την επιτυχή ολοκλήρωση του συγκεκριμένου δικτύου, όπως φυσικά και η προάσπιση των ελληνικών συμφερόντων και η επίδειξη της κυριαρχίας στις θάλασσές μας επί του πεδίου, αυτή τη φορά.
Εν ολίγοις, η ηλεκτρική διασύνδεση αναδεικνύεται ως κομβικό έργο για την περιοχή, αλλά η αβεβαιότητα στην Κύπρο και οι γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις θα καθορίσουν το μέλλον της.
Οι Attica Times διερεύνησαν το κρίσιμο αυτό ζήτημα -που θα συνεχίσει να μας απασχολεί σίγουρα το επόμενο διάστημα, συνομιλώντας με τον Κωνσταντίνο Μπαλωμένο, Πολιτικό Επιστήμονα – Διεθνολόγο, Πρώην Γενικό Διευθυντή – Γενικής Διεύθυνσης Πολιτικής Εθνικής Άμυνας και Διεθνών Σχέσεων (ΓΔΠΕΑΔΣ) Υπουργείου Εθνικής Άμυνας (ΥΠΕΘΑ).
Attica Times: Πόσο σημαντικό -οικονομοτεχνικά και φυσικά γεωπολιτικά – είναι το έργο του καλωδίου σύνδεσης Ελλάδας Κύπρου Ισραήλ;
Κωνσταντίνος Μπαλωμένος: Ο Great Sea Interconnector δεν είναι απλώς μία ενεργειακή υποδομή, αλλά αποτελεί ένα εμβληματικό έργο με σημαντική οικονομοτεχνική και γεωπολιτική αξία.
Από τεχνική άποψη, πρόκειται για το μεγαλύτερο σε μήκος υποθαλάσσιο καλώδιο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο, μήκους περίπου 1.520 χιλιόμετρα και δυνατότητα μεταφοράς ισχύος έως 2.000 MW.
Με την ολοκλήρωση του έργου, η Κύπρος παύει να είναι ενεργειακά απομονωμένη, ενώ η αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών και φυσικού αερίου ανοίγει δυνατότητες για εξαγωγή ηλεκτρισμού και αναπτυξιακή ώθηση στην οικονομία της.
Υπό το πλαίσιο αυτό, η στρατηγική αξία του έργου ξεπερνά τα τεχνικά χαρακτηριστικά του. Η ηλεκτρική διασύνδεση Ισραήλ–Κύπρου–Ελλάδας εντάσσεται στη λογική διαφοροποίησης πηγών και οδεύσεων ενέργειας, ενισχύοντας την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια και μειώνοντας την εξάρτηση από τρίτες χώρες, κυρίως από τη Ρωσία και τη Μέση Ανατολή.
Παράλληλα, το έργο δημιουργεί ένα νέο γεωπολιτικό δεδομένο στην Ανατολική Μεσόγειο, αφού η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ συνδέονται με μια ενεργειακή υποδομή που φέρει τη σφραγίδα της Ε.Ε. και περιορίζει τις δυνατότητες της Τουρκίας να επηρεάσει τις ενεργειακές ροές.
Επιπλέον, η γεωπολιτική σημασία του έργου είναι καθοριστική, αφού λειτουργεί ως στρατηγικό εργαλείο διπλωματικής ισχύος, ενισχύοντας τη θέση Ελλάδας και Κύπρου στον ενεργειακό χάρτη, προάγοντας τη συνεργασία τους με το Ισραήλ και την Ε.Ε. και προσφέροντας οικονομικά και ενεργειακά οφέλη για την περιοχή.
Είναι όντως casus belli για την Τουρκία κι αν ξεκινήσουμε εργασίες θα υπάρχει κίνδυνος σύρραξης;
Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ δεν συνιστά casus belli για την Τουρκία ή οποιαδήποτε άλλη χώρα.
Πρόκειται για μια υποθαλάσσια ενεργειακή υποδομή που διέρχεται από διεθνή ύδατα ή περιοχές όπου η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.
Ωστόσο, παρά τις επανειλημμένες πολιτικές αντιρρήσεις και την επιθετική ρητορική της Τουρκίας, δεν υπάρχει νομική βάση για στρατιωτική εμπλοκή. Η Τουρκία, δεν δικαιούται να λειτουργεί ως διεθνής ταραξίας στην ευρύτερη περιοχή και να απειλεί με στρατιωτική εμπλοκή και πρόκληση θερμού επεισοδίου, σε περίπτωση υλοποίησης του έργου.
Πιστεύω ότι με σωστό διπλωματικό σχεδιασμό, αυξημένη επιτήρηση και συντονισμό με την Ε.Ε. και διεθνείς οργανισμούς, κάθε πιθανός κίνδυνος σύρραξης ουσιαστικά μηδενίζεται.
Γιατί τώρα η Κύπρος «κάνει νερά»; Εσάς ποια είναι η γνώμη σας, να το κάνουμε ναι, όχι και γιατί;
Η Κύπρος εμφανίζεται επιφυλακτική κυρίως λόγω οικονομικών και νομικών κινδύνων, καθώς και των γεωπολιτικών εντάσεων με την Τουρκία. Επίσης, υπάρχουν ανησυχίες για το κόστος συμμετοχής, την αξιολόγηση της συμφωνίας με ιδιώτες επενδυτές και την έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας.
Παρά ταύτα, πιστεύω ότι το έργο πρέπει να προχωρήσει. Η Κύπρος μπορεί να διασφαλίσει τα συμφέροντά της μέσω σαφών όρων συμμετοχής, διεθνούς συντονισμού και διαχείρισης κινδύνων, εξασφαλίζοντας την ενεργειακή της ασφάλεια και ανοίγοντας δυνατότητες ανάπτυξης μέσω εξαγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
