Το πρόσφατο πολύνεκρο δυστύχημα στην Ολυμπία Οδό, στο τμήμα Κορίνθου – Πατρών, έφερε ξανά στο προσκήνιο το ζήτημα των ευθυνών που αποδίδονται ή όχι στους παραχωρησιούχους αυτοκινητοδρόμων σε περιπτώσεις σοβαρών τροχαίων. Η κοινή γνώμη συχνά στρέφεται αυτόματα προς τη διαχειρίστρια εταιρεία, θεωρώντας ότι κάθε δυστύχημα στον αυτοκινητόδρομο συνδέεται με ενδεχόμενες παραλείψεις σε σήμανση, οδική ασφάλεια ή μέτρα πρόληψης. Ωστόσο, η ανάλυση των πραγματικών περιστατικών και των ειδικών συνθηκών οδηγεί σε μια πιο σύνθετη και, εν προκειμένω, διαφορετική εικόνα.
Σύμφωνα με τον Κίμωνα Λογοθέτη, σύμβουλο διαχείρισης κυκλοφορίας με εμπειρία στο Κέντρο Διαχείρισης Κυκλοφορίας της Περιφέρειας Αττικής, το συγκεκριμένο δυστύχημα δεν μπορεί να χρεωθεί σε ευθύνη της Ολυμπίας Οδού. Μιλώντας στον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ, επεσήμανε ότι το τραγικό συμβάν προκλήθηκε από μια «απρόβλεπτη, άμεση και λανθασμένη ενέργεια» του ίδιου του οδηγού, ο οποίος κινήθηκε ανάστροφα στον αυτοκινητόδρομο. Μια τέτοια ενέργεια, όσο κι αν εξεταστεί το ζήτημα της πρόληψης, δεν είναι δυνατό να προβλεφθεί ή να αποτραπεί με τα συνήθη μέσα που διαθέτει ο παραχωρησιούχος.
Το κρίσιμο σημείο της τοποθέτησης του Λογοθέτη αφορά το κατά πόσο υπήρξε ελλιπής σήμανση ή κάποιο κενό στη διαχείριση της κυκλοφορίας. Η απάντηση, όπως τόνισε, είναι αρνητική. Η σήμανση στην Ολυμπία Οδό ακολουθεί τις προδιαγραφές και τους κανόνες ασφαλείας που προβλέπονται από τη σύμβαση παραχώρησης και τον ΚΟΚ. Επιπλέον, το σύστημα διαχείρισης και εποπτείας κυκλοφορίας που εφαρμόζεται σε αυτούς τους αυτοκινητοδρόμους είναι σχεδιασμένο ώστε να παρακολουθεί την κίνηση και να ενημερώνει για έκτακτα περιστατικά, όχι όμως να αποτρέπει αυτοκτονικού χαρακτήρα ή εξαιρετικά επικίνδυνες κινήσεις, όπως μια ξαφνική ανάστροφη σε αυτοκινητόδρομο ταχείας κυκλοφορίας.
Η ουσία του ζητήματος είναι ότι οι παραχωρησιούχοι έχουν ευθύνη υποδομής και διαχείρισης — δηλαδή σωστή σήμανση, φωτισμό, μέτρα ασφαλείας, συντήρηση, ενημέρωση μέσω πινακίδων μεταβλητών μηνυμάτων και άμεση επέμβαση σε περίπτωση ατυχήματος. Δεν έχουν όμως τη δυνατότητα να ελέγχουν ή να προλαμβάνουν κάθε ατομική ενέργεια οδηγού που παραβιάζει ευθέως τον ΚΟΚ με τρόπο απόλυτα απρόβλεπτο. Η ανάστροφη σε αυτοκινητόδρομο είναι ένα από τα πιο επικίνδυνα και ακραία παραπτώματα — και η ευθύνη βαραίνει αποκλειστικά τον οδηγό που την επιχειρεί.
Αξίζει, βέβαια, να σημειωθεί ότι σε άλλες περιπτώσεις οι εταιρείες παραχώρησης έχουν βρεθεί στο στόχαστρο, όταν υπήρξαν καταγγελίες για κακή σήμανση, ανεπαρκή μέτρα σε εργοτάξια, καθυστερημένη αντίδραση σε ατυχήματα ή ανεπαρκή ενημέρωση των οδηγών σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης. Όμως, στο συγκεκριμένο περιστατικό, όπως επεσήμανε ο κ. Λογοθέτης, δεν υπήρξε καμία τέτοια παράλειψη. Η αιτία ήταν αποκλειστικά η ανθρώπινη συμπεριφορά και η παραβίαση βασικών κανόνων οδικής κυκλοφορίας.
Το ερώτημα που γεννάται είναι αν θα μπορούσε να υπάρξει μια πιο εξελιγμένη μορφή πρόληψης, όπως συστήματα αυτόματης ανίχνευσης ανάστροφης κίνησης με αισθητήρες και άμεση ειδοποίηση. Τεχνολογικά, τέτοιες λύσεις υπάρχουν, αλλά δεν είναι ακόμη ευρέως εφαρμοσμένες και δεν προβλέπονται στις τρέχουσες υποχρεώσεις των παραχωρησιούχων. Η συζήτηση αυτή μπορεί να ανοίξει στο μέλλον, ως μέρος ενός συνολικού σχεδίου βελτίωσης της οδικής ασφάλειας, όμως δεν αναιρεί το γεγονός ότι η παρούσα τραγωδία προκλήθηκε από μια πράξη που ξεπερνά τα όρια της πρόβλεψης.
Εν τέλει, η υπόθεση αυτή καταδεικνύει μια σκληρή πραγματικότητα: όσο και να βελτιωθεί η υποδομή, όσο και να αναβαθμιστούν τα μέτρα διαχείρισης και ασφάλειας, η ανθρώπινη ευθύνη πίσω από το τιμόνι παραμένει καθοριστική.
