Της Κορίνας Τριανταφύλλου
Με ιδιαίτερη πολιτική ένταση και φόντο τις αυξανόμενες αντιδράσεις εντός και εκτός κοινοβουλίου, εισήχθη την Τρίτη (21/10/2025), στην Ολομέλεια της Βουλής η τροπολογία της κυβέρνησης που αφορά την προστασία του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη. Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, ανέλαβε προσωπικά την παρουσίαση και στήριξη της επίμαχης ρύθμισης, δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο τη σημασία που αποδίδει στο θέμα.
Η τροπολογία φέρει το “πράσινο φως” με τις υπογραφές επτά υπουργών (Προστασίας του Πολίτη-Μιχάλη Χρυσοχοϊδη, Δικαιοσύνης-Γιώργου Φλωρίδη, Οικονομίας-Κυριάκου Πιερρακάκη, Άμυνας-Νίκου Δένδια, Εσωτερικών-Θοδωρή Λιβάνιου, Πολιτισμού και Περιβάλλοντος-Λίνας Μενδώνη).
Τι προβλέπει η τροπολογία
Η τροπολογία που ψηφίστηκε την Τετάρτη το απόγευμα από 159 βουλευτές, προβλέπει αυστηρούς περιορισμούς ως προς τη χρήση του χώρου έμπροσθεν του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη, στην Πλατεία Συντάγματος. Συγκεκριμένα, απαγορεύεται κάθε μορφή χρήσης ή κατάληψης της επιφάνειας του χώρου πέραν της επίσκεψης στο Μνημείο και της ανάδειξης της σημασίας του. Απαγορεύεται, επίσης, κάθε δημόσια υπαίθρια συνάθροιση, ακόμα και αυθόρμητη ή έκτακτη, όπως ορίζεται από τη νομοθεσία περί συναθροίσεων (ν. 4703/2020).
Οι παραβάτες της ρύθμισης θα τιμωρούνται με φυλάκιση έως ενός έτους ή χρηματική ποινή που κυμαίνεται από 300 έως 40.000 ευρώ, ενώ θα ισχύει και η αυτόφωρη διαδικασία. Την ευθύνη συντήρησης του Μνημείου αναλαμβάνει το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, ενώ η Ελληνική Αστυνομία παραμένει αρμόδια για την τήρηση της δημόσιας τάξης.
Η μεταβίβαση ευθύνης
Ιδιαίτερη σημασία έχει και το γεγονός ότι, με την κατάθεση της τροπολογίας, ο Πρωθυπουργός επέλεξε να μεταφέρει ουσιαστικά την ευθύνη εφαρμογής και διαχείρισης των συνεπειών στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας και στον αρμόδιο Υπουργό, Νίκο Δένδια. Η τοποθέτηση του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας ως θεσμικού εγγυητή της προστασίας του Μνημείου ερμηνεύεται από πολλούς ως μια πολιτική κίνηση αποφυγής φθοράς, αλλά και ως ένδειξη ότι ο Πρωθυπουργός «πέταξε το μπαλάκι» στον Υπουργό του ώστε να είναι εκείνος έκθετος στα μάτια των πολιτών (μιας και είχε σπεύσει με δήλωσή του να στηρίξει έμμεσα τον Ρούτσι), για τις όποιες ενέργειες, που μόνο πολιτικό κόστος θα έχουν στην παρούσα φάση.
Οι αντιδράσεις και οι πολιτικές ενστάσεις
Η αντιπολίτευση έχει ήδη καταδικάσει έντονα την κυβερνητική πρωτοβουλία, κάνοντας λόγο για αυταρχισμό, προσπάθεια περιορισμού του δικαιώματος στη διαμαρτυρία και εργαλειοποίηση ενός ιστορικού μνημείου. Ο ΣΥΡΙΖΑ, μέσω του προέδρου του Σωκράτη Φάμελλου, που μάλιστα επέστρεψε εσπευσμένα στην Αθήνα για να παρέμβει στη συζήτηση, άσκησε δριμεία κριτική, λέγοντας μεταξύ άλλων ότι ο Κ. Μητσοτάκης έφυγε σαν λαγός από τη Βουλή, προκειμένου να μη δώσει απαντήσεις. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Νίκος Ανδρουλάκης, λέγοντας πως ο Πρωθυπουργός θέλει να “τραβήξει το αυτί” του Νίκου Δένδια.
Ο Πρόεδρος της ΝΙΚΗΣ, Δημήτρης Νατσιός έκανε λόγο για υποκρισία της Κυβέρνησης και εθνική υποχώρηση υποστηρίζοντας ότι η τροπολογία προσβάλλει τον ιερό χαρακτήρα του μνημείου.
Η Πρόεδρος της Πλεύσης Ελευθερίας, Ζωή Κωνσταντοπούλου έκανε λόγο για καθεστωτική νοοτροπία και εξαπέλυσε μύδρους κατά της κ. Ντόρας Μπακογιάννη η οποία δήλωσε σε πρωϊνή τηλεοπτική εκπομπή πως το μνημείο δεν είναι για κεράκια από το ΙΚΕΑ.
Εμφανίστηκε και ο Τσίπρας
Έντονη επίθεση εξαπέλυσε στον Κ. Μητσοτάκη και ο Αλέξης Τσίπρας με αφορμή την τροπολογία για τον Άγνωστο Στρατιώτη, κατηγορώντας τον ότι δεν διστάζει να συμπεριφέρεται ως ιδιοκτήτης του μνημείου, της ιστορίας, των νόμων και του Συντάγματος.
Τα κόμματα εν γένει της αντιπολίτευσης κάνουν λόγο για φωτογραφική ρύθμιση που επιδιώκει να βάλει τέλος σε εκφράσεις κοινωνικής διαμαρτυρίας, όπως εκείνες που εκδηλώθηκαν μετά την τραγωδία των Τεμπών, όταν πολίτες έγραψαν τα ονόματα των θυμάτων μπροστά στο Μνημείο. Παρά τις κυβερνητικές διαβεβαιώσεις ότι «δεν πρόκειται να σβηστούν ονόματα» και ότι η ρύθμιση αφορά μόνο μελλοντικές ενέργειες, η αίσθηση είναι πως επιχειρείται φίμωση των συμβολικών πράξεων διαμαρτυρίας.
Η (αγνοημένη) παρέμβαση του Κωνσταντίνου Τασούλα
Αίσθηση προκαλεί και η πληροφορία – που έχει επιβεβαιωθεί από κοινοβουλευτικές πηγές – ότι ο Πρόεδρος της Βουλής, Κωνσταντίνος Τασούλας, κατά την πρόσφατη συνάντησή του με τον Πρωθυπουργό, εισηγήθηκε να μετατεθεί για αργότερα η κατάθεση της τροπολογίας. Ο κ. Τασούλας, γνωστός για τη θεσμική του εμπειρία και τον προσεκτικό του ρόλο σε κρίσιμες πολιτικές στιγμές, φέρεται να επισήμανε ότι μια τόσο φορτισμένη νομοθετική παρέμβαση θα ήταν φρόνιμο να γίνει σε πιο ώριμο χρόνο.
Η απόφαση, ωστόσο, του Κυριάκου Μητσοτάκη να προχωρήσει άμεσα – αγνοώντας τη σύσταση του Προέδρου της Βουλής – δημιουργεί πολιτικές εντυπώσεις. Δεν είναι λίγοι αυτοί που βλέπουν πίσω από την επιμονή του Πρωθυπουργού την προσπάθεια να δείξει «πυγμή» απέναντι στις πρόσφατες κοινωνικές αντιδράσεις, αλλά και να επαναφέρει το αφήγημα της «νομιμότητας» και του «σεβασμού στους θεσμούς».
Παράλληλα, ο αιφνιδιαστικός χαρακτήρας της πρωτοβουλίας αυτής – παρά τις θεσμικές επιφυλάξεις που διατυπώθηκαν – δημιουργεί την εντύπωση μιας παρορμητικής πολιτικής απόφασης. Ο χρονισμός μόνο τυχαίος δεν μπορεί να θεωρηθεί, καθώς έρχεται λίγες μόλις ημέρες μετά τη δημόσια συζήτηση και τις αντιδράσεις για την υπόθεση Ρούτσι, στην οποία η κυβέρνηση φάνηκε να χάνει το πολιτικό και επικοινωνιακό έδαφος. Πολλοί αναλυτές βλέπουν, λοιπόν, στην τροπολογία μια προσπάθεια αντιστροφής της ατζέντας, με κινήσεις υψηλού ρίσκου και ισχυρού συμβολισμού.
Η διαφοροποίηση του Νίκου Δένδια
Η δημόσια διαφοροποίηση του Νίκου Δένδια από την κυβερνητική τροπολογία για τον χώρο του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη αποτέλεσε ηχηρή παρέμβαση με βαρύνουσα πολιτική σημασία. Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, με γραπτή δήλωσή του, τήρησε αποστάσεις από την κυβερνητική σπουδή, υπερασπιζόμενος τη θεσμική ουδετερότητα του Μνημείου και συντασσόμενος με την προσέγγιση του Κωνσταντίνου Τασούλα, περί αποπολιτικοποίησης του συμβόλου. Επισημαίνοντας τον κίνδυνο εργαλειοποίησης ενός εθνικού χώρου, υπενθύμισε τη συναισθηματική του φόρτιση μετά την τραγωδία των Τεμπών και διαβεβαίωσε ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις δεν θα επιτρέψουν τη χρήση του ως μέσο διχασμού. Η κίνησή του αιφνιδίασε το Μαξίμου, αναδεικνύοντας ενδοκυβερνητικές τριβές και επαναφέροντας τα σενάρια περί των μελλοντικών ηγετικών του φιλοδοξιών.
Πολιτικό ρίσκο για την κυβέρνηση
Η επιλογή της κυβέρνησης να προχωρήσει άμεσα στη ρύθμιση ενέχει σαφές πολιτικό κόστος. Ήδη, οι πρώτες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειοψηφία της κοινωνίας διαφωνεί με το πνεύμα της τροπολογίας, παρά τις δηλώσεις κυβερνητικών αξιωματούχων ότι «η κοινωνία το ζητά». Η εικόνα ενός κράτους που ποινικοποιεί την αυθόρμητη δημόσια συγκίνηση και τη διαμαρτυρία μπροστά από ένα σύμβολο όπως το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, ενδέχεται να πλήξει την κυβέρνηση στο πεδίο της κοινωνικής νομιμοποίησης.
Αν σε αυτό προστεθεί και η εικόνα ενός Πρωθυπουργού που παρακούει τον Πρόεδρο της Βουλής, τότε διαμορφώνεται ένα πολιτικό σκηνικό όχι μόνο έντασης, αλλά και θεσμικής φθοράς.
Εν κατακλείδι
Πολλοί σχολιάζουν πως, πράγματι, το θέαμα με τα αντίσκηνα έξω από τη Βουλή είναι αντιαισθητικό. Ωστόσο, διαπιστώνουν ότι για ακόμη μία φορά η κυβέρνηση —και προσωπικά ο Πρωθυπουργός— επέλεξε να χειριστεί το ζήτημα με την γνωστή «ακροκεντρώα» μέθοδο της υπόδειξης, όπως ακριβώς συνέβη και με τον νόμο για τα ομόφυλα ζευγάρια. Πρόκειται, σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές, για μια χαρακτηριστική συνέπεια της εσωτερικής συγχώνευσης δύο διαφορετικών πολιτικών ρευμάτων: του σημιτισμού και του ΛΑΟΣ. Μια σύνθεση που πλέον φαίνεται να επηρεάζει καθοριστικά τη φυσιογνωμία της παράταξης και, ενδεχομένως, να την οδηγεί στα «βράχια».
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις, άλλωστε, δείχνουν πως τα πολιτικά κέρδη για την κυβέρνηση υπήρξαν μηδενικά, ενώ το μόνο που πέτυχε ήταν να ανοίξει ένα νέο εσωκομματικό ρήγμα – αλλά και μια ακόμη βαθύτερη ρωγμή στις σχέσεις της με την κοινωνία.
Κλείνοντας
Σε κάθε περίπτωση, το γεγονός αυτό θα είναι κρίσιμο για την κυβερνητική παράταξη. Η τροπολογία για τον Άγνωστο Στρατιώτη μπορεί να φέρει νομική τάξη στον χώρο του Μνημείου, ενδέχεται όμως να διαταράξει την πολιτική ισορροπία. Το αν η επιλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη να προχωρήσει κόντρα στις εισηγήσεις εμπειρότερων πολιτικών, ακολουθώντας τις προτροπές των κεντρώων συνεργατών του, θα του στοιχίσει, είναι κάτι που θα φανεί στο επόμενο διάστημα – στις δημοσκοπήσεις, αλλά και στις κοινωνικές αντιδράσεις και κυρίως… στην κάλπη, γιατί η Άνοιξη του 2027 (εκτός απροόπτου), δεν είναι μακριά.
