Του Κίμωνα Λογοθέτη
Η οδική ασφάλεια είναι ένα σύστημα. Δεν εξαρτάται μόνο από τους οδηγούς και την τροχαία, αλλά και από την ποιότητα και λειτουργικότητα της υποδομής: φωτεινή σηματοδότηση, διαγραμμίσεις, σήμανση. Στην Αττική, όμως, η εικόνα των οδικών πινακίδων είναι ντροπιαστική. Οι περισσότεροι οδηγοί το διαπιστώνουν καθημερινά: κατεστραμμένες ή πεσμένες πινακίδες, πινακίδες κρυμμένες από δέντρα, ξεθωριασμένες από τον ήλιο, καλυμμένες με αυτοκόλλητα, γκράφιτι και αφίσες. Δεν πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά, αλλά για το μεγαλύτερο ποσοστό του δικτύου σήμανσης στο λεκανοπέδιο, σε κεντρικές αρτηρίες και δημοτικούς δρόμους.
Κι όμως, οι πινακίδες δεν είναι “διακοσμητικό” στοιχείο· είναι η νομική βάση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Χωρίς ορατή, καθαρή και σωστή σήμανση, καμία παράβαση δεν μπορεί να αποδειχθεί πλήρως, ενώ κάθε πρόστιμο μπορεί να θεωρηθεί άκυρο. Το αποτέλεσμα είναι ότι η εφαρμογή του νέου, αυστηρότερου ΚΟΚ οδηγείται σε αδιέξοδο πριν καν ξεκινήσει.
Τι προβλέπει ο νόμος για τη φθορά και τον βανδαλισμό πινακίδων
Σύμφωνα με τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (Ν. 2696/1999), η καταστροφή, αλλοίωση ή αφαίρεση πινακίδας θεωρείται παράβαση που μπορεί να επιφέρει ακόμη και ποινή φυλάκισης έως δύο έτη, καθώς και χρηματικό πρόστιμο. Το ίδιο ισχύει για όσους καλύπτουν ή κρύβουν πινακίδες, είτε με μπογιά, είτε με αφίσες, είτε με οποιαδήποτε κατασκευή. Ο νόμος είναι ξεκάθαρος: η σήμανση είναι αναπόσπαστο μέρος της οδικής ασφάλειας και η αλλοίωσή της αποτελεί ποινικό αδίκημα. Στην πράξη, όμως, δεν εφαρμόζεται. Παρά το ότι οι δρόμοι είναι γεμάτοι βανδαλισμένες πινακίδες, δεν καταγράφονται συλλήψεις, ούτε διώξεις. Το νομικό εργαλείο υπάρχει, η αστυνόμευση όχι.
Τι ορίζει ο νόμος για τις ευθύνες συντήρησης
Αντίστοιχα, ο νόμος είναι σαφής για το ποιος έχει την ευθύνη συντήρησης της σήμανσης.
• Για τις κεντρικές οδικές αρτηρίες (Αλεξάνδρας, Συγγρού, Κηφισίας, Ποσειδώνος, Βουλιαγμένης, Πέτρου Ράλλη, Σταδίου) αρμόδια είναι η Περιφέρεια Αττικής.
• Για τους δημοτικούς δρόμους (Ερμού, Ιπποκράτους, Μητροπόλεως, Σόλωνος κ.ά.) αρμόδιος είναι ο εκάστοτε Δήμος.
Κάθε φορέας οφείλει, βάσει νόμου, να επιθεωρεί, να συντηρεί και να αντικαθιστά τα στοιχεία σήμανσης που δεν είναι λειτουργικά. Ωστόσο, επειδή οι πολίτες συχνά δεν γνωρίζουν σε ποιον ανήκει κάθε δρόμος, υπάρχει μια διαρκής σύγχυση που λειτουργεί ως “άλλοθι” για όλους. Περιφέρεια και Δήμοι μετακυλούν τις ευθύνες ο ένας στον άλλο, με αποτέλεσμα η κατάσταση να μένει όπως είναι: απαράδεκτη.
Πρακτικές συνέπειες: Τεχνικά μέσα που δεν λειτουργούν
Η Αττική μπαίνει, υποτίθεται, στη νέα εποχή της οδικής αστυνόμευσης με τεχνικά μέσα: κάμερες παραβίασης ερυθρού σηματοδότη, κάμερες ταχύτητας, συστήματα αυτόματης καταγραφής παραβάσεων. Όμως:
• Αν η πινακίδα περιορισμού ταχύτητας δεν φαίνεται, το πρόστιμο ακυρώνεται.
• Αν η διάβαση πεζών δεν είναι διαγραμμισμένη, η παραβίαση δεν μπορεί να καταγραφεί νομικά.
• Αν η προειδοποιητική σήμανση απουσιάζει, το σύστημα θεωρείται άκυρο.
Χαρακτηριστική περίπτωση η διασταύρωση Ποσειδώνος–Καλαμακίου, όπου οι κάμερες δεν μπορούν να λειτουργήσουν λόγω ελλιπούς διαγράμμισης. Δηλαδή, οι δρόμοι είναι επικίνδυνοι, αλλά και τα τεχνικά μέσα μένουν άχρηστα.
Η εικόνα της εγκατάλειψης
Δεν μιλάμε για μικρές γειτονιές. Η Λεωφόρος Αλεξάνδρας, έξω από τη Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής, είναι ίσως από τους χειρότερους δρόμους σε σήμανση. Το ίδιο στην Πατησίων και σε δεκάδες άλλες κεντρικές λεωφόρους. Σε πολλά σημεία οι πινακίδες είναι τόσο φθαρμένες που μοιάζουν αόρατες.
Τι πρέπει να γίνει
• Καταγραφή και απογραφή όλης της σήμανσης, ώστε να υπάρχει σαφής εικόνα του προβλήματος.
• Άμεση αντικατάσταση καταστραμμένων, στραβωμένων και κρυμμένων πινακίδων.
• Επανεγκατάσταση σωστής διαγράμμισης, ειδικά στις διαβάσεις πεζών όπου έχει σχεδόν εξαφανιστεί.
• Πραγματική αστυνόμευση για τον βανδαλισμό και εφαρμογή των ποινών που ήδη προβλέπει ο νόμος.
• Σαφής συνεργασία Δήμων–Περιφέρειας χωρίς μετακύλιση ευθυνών.
Η εφαρμογή του νέου ΚΟΚ δεν μπορεί να γίνει σε ένα οδικό δίκτυο που δεν τηρεί τους ίδιους τους κανόνες του. Χωρίς σήμανση, μιλάμε για μια πόλη που οδηγεί “στα τυφλά”. Το πρόβλημα είναι μεγάλο, σοβαρό και δεν μπορεί να περιμένει άλλο. Οι δήμαρχοι και ο περιφερειάρχης οφείλουν να δώσουν προτεραιότητα σε αυτό που σώζει ζωές: την οδική ασφάλεια.
