Της Μαριάννας Γεωργαντή
Η σχέση ανάμεσα στον Ντόναλντ Τραμπ, τον Βλαντίμιρ Πούτιν και τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι μπαίνει σε μια νέα, κρίσιμη φάση. Ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται για τρίτο χρόνο, η διπλωματία μοιάζει να κινείται σε παρασκηνιακό επίπεδο, με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Ρωσία και την Ευρώπη να παίζουν ένα περίπλοκο γεωπολιτικό παιχνίδι ισορροπιών.
Ο πρόεδρος Τραμπ εμφανίζεται αποφασισμένος να αναδειχθεί ως ο “ειρηνοποιός” της εποχής, επιδιώκοντας να βάλει τέλος στη σύγκρουση και να αποκαταστήσει τη διεθνή του εικόνα μέσω μιας μεγάλης συμφωνίας. Ο ίδιος έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι “ο πόλεμος πρέπει να τελειώσει”, εκφράζοντας απογοήτευση για την έλλειψη προόδου και από τις δύο πλευρές. Φαίνεται ότι είναι ιδιαίτερα παρακινημένος από την επιτυχία της ειρηνευτικής του συμφωνίας στη Μέση Ανατολή, θέλοντας να πετύχει κάτι ανάλογο και στην Ευρώπη.
Ωστόσο, πίσω από το αφήγημα της ειρήνης κρύβεται μια προσεκτικά σχεδιασμένη στρατηγική. Ο Τραμπ γνωρίζει πως η Ευρώπη εξαρτάται ενεργειακά και στρατιωτικά από τις Ηνωμένες Πολιτείες — και όσο ο πόλεμος διαρκεί, αυτή η εξάρτηση βαθαίνει. Με τα πακέτα βοήθειας και τις κυρώσεις που εγκρίνουν οι Ευρωπαίοι, οι ΗΠΑ παραμένουν το κέντρο αποφάσεων και κέρδους, είτε μέσω της στρατιωτικής βιομηχανίας είτε μέσω των ενεργειακών εξαγωγών LNG. Ο Τραμπ, ρεαλιστής επιχειρηματίας, αντιλαμβάνεται ότι η Ευρώπη “πληρώνει” για την ασφάλειά της και δεν έχει εναλλακτική.
Παράλληλα, οι σχέσεις του με τη Μόσχα παρουσιάζουν μια ιδιόμορφη δυναμική. Παρότι επέβαλε σκληρές κυρώσεις στις δύο μεγαλύτερες ρωσικές πετρελαϊκές εταιρείες, Rosneft και Lukoil, επικαλούμενος “την άρνηση του Πούτιν να τερματίσει τον πόλεμο”, είναι σαφές ότι δεν επιδιώκει ρήξη. Η ακύρωση της συνάντησής του με τον Πούτιν στη Βουδαπέστη χαρακτηρίστηκε “προσωρινή”, ενώ και οι δηλώσεις από το Κρεμλίνο δείχνουν διάθεση μετριοπάθειας. Ο Πούτιν αποφεύγει επιθετικές εκφράσεις προς την Ουάσιγκτον, γνωρίζοντας πως ο Τραμπ αποτελεί τη μόνη πιθανή “γέφυρα” επικοινωνίας με τη Δύση.
Η Ρωσία, οικονομικά πιεσμένη από τις κυρώσεις και στρατιωτικά εξαντλημένη, χρειάζεται μια έξοδο προς τα δυτικά. Αντί να παραμείνει εγκλωβισμένη στη συμμαχία εξάρτησης από την Κίνα, ο Πούτιν βλέπει στον Τραμπ έναν ηγέτη που θα μπορούσε να επαναφέρει τις εμπορικές σχέσεις με τη Δύση υπό νέους όρους — χωρίς ταπεινωτικές υποχωρήσεις. Από την άλλη πλευρά, ο Τραμπ έχει κάθε λόγο να “τραβήξει” τη Ρωσία μακριά από το Πεκίνο, επαναφέροντάς τη στον δυτικό οικονομικό χώρο, υπό αμερικανική επιρροή.
Ο Ζελένσκι, μέσα σε αυτή τη νέα γεωπολιτική σκακιέρα, βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Εξαρτάται από τη δυτική υποστήριξη, αλλά βλέπει ότι η προτεραιότητα του Τραμπ δεν είναι πλέον η νίκη της Ουκρανίας, αλλά η συμφωνία με τη Ρωσία που θα επιτρέψει να παρουσιαστεί ως ο άνθρωπος που “έφερε την ειρήνη στην Ευρώπη”.
Τελικά, ο Τραμπ φαίνεται να επιδιώκει τριπλό κέρδος:
να τερματίσει τον πόλεμο ως ειρηνοποιός,
να διατηρήσει την Ευρώπη οικονομικά εξαρτημένη από τις ΗΠΑ,
και να αποσπάσει τη Ρωσία από την κινεζική επιρροή.
Το αν θα τα καταφέρει, εξαρτάται από το αν ο Ζελένσκι και ο Πούτιν είναι διατεθειμένοι να κάνουν το ίδιο πράγμα: να σταματήσουν να πολεμούν και να αρχίσουν να διαπραγματεύονται.
