Της Μαριάννας Γεωργαντή
Μία ημέρα που χαρακτηρίστηκε από τον Ντόναλντ Τραμπ «ιδιαίτερα ξεχωριστή» φαίνεται να ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην αιματηρή σύγκρουση Ισραήλ – Χαμάς. Την Παρασκευή, η Χαμάς ανακοίνωσε ότι είναι «έτοιμη για μια διαρκή ειρήνη» και ότι αποδέχεται, καταρχήν, την απελευθέρωση όλων των Ισραηλινών ομήρων, σύμφωνα με την πρόταση που παρουσίασε ο Αμερικανός πρόεδρος νωρίτερα την εβδομάδα. Σε αντάλλαγμα, το σχέδιο προβλέπει την αποφυλάκιση 250 Παλαιστινίων καταδικασμένων σε ισόβια και 1.700 κρατουμένων που συνελήφθησαν από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα.
Η αντίδραση της ισραηλινής κυβέρνησης, όπως εκφράστηκε μέσω του γραφείου του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, ήταν συγκρατημένη αλλά θετική: «Η χώρα ετοιμάζεται να εφαρμόσει το πρώτο στάδιο του σχεδίου, με στόχο την άμεση απελευθέρωση όλων των ομήρων, σε πλήρη συνεργασία με τον Πρόεδρο Τραμπ». Την ίδια ώρα, οικογένειες ομήρων μίλησαν για «κρίσιμη στιγμή» και κάλεσαν την ισραηλινή ηγεσία να προχωρήσει σε ταχείες διαπραγματεύσεις.
Πού διαφωνεί ή διστάζει η Χαμάς
Παρά τον θετικό τόνο, το κείμενο της Χαμάς άφησε αρκετά ερωτήματα ανοιχτά. Συγκεκριμένα:
- Όροι της ανταλλαγής: Η οργάνωση μίλησε για απελευθέρωση «σύμφωνα με τον τύπο ανταλλαγής της πρότασης Τραμπ, και εφόσον πληρούνται οι συνθήκες πεδίου». Ο όρος «συνθήκες πεδίου» παρέμεινε ασαφής και χωρίς χρονοδιάγραμμα, δημιουργώντας ανησυχία για καθυστερήσεις ή νέες απαιτήσεις.
- Μελλοντική διακυβέρνηση της Γάζας: Στη δήλωση αναφέρεται ότι η Χαμάς θα παραδώσει τη διοίκηση της Λωρίδας σε «παλαιστινιακό σώμα ανεξάρτητων τεχνοκρατών, με βάση εθνική συναίνεση». Ωστόσο, δεν ξεκαθαρίζεται αν η οργάνωση αποδέχεται πλήρως την πρόνοια του αμερικανικού σχεδίου που προβλέπει τον αποκλεισμό της από κάθε πολιτική εξουσία στο μέλλον. Αντίθετα, η Χαμάς τόνισε ότι θέλει να παραμείνει «μέρος της συζήτησης για το μέλλον του παλαιστινιακού λαού».
- Αφοπλισμός: Το σχέδιο Τραμπ ζητά ρητά την παράδοση των όπλων. Η ανακοίνωση της Χαμάς δεν αναφέρθηκε σε αυτό το σημείο, αφήνοντας κενό. Μόνο σε μεταγενέστερη συνέντευξη, στέλεχος της οργάνωσης είπε ότι «δεν χρειάζονται τα όπλα αν τερματιστεί η κατοχή». Πρόκειται για σαφή διαφοροποίηση, καθώς δεν αποτελεί άμεση και ανεπιφύλακτη δέσμευση.
- Αμνηστία στα μέλη: Στην πρόταση περιλαμβάνεται προσφορά αμνηστίας σε μέλη της Χαμάς που θα δεσμευτούν σε ειρηνική συνύπαρξη. Ούτε αυτό το στοιχείο θίχτηκε από τη δήλωση της οργάνωσης.
Η διεθνής διάσταση
Η ανακοίνωση της Χαμάς χαιρετίστηκε από διεθνείς ηγέτες ως «σημαντικό βήμα». Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Κιρ Στάρμερ μίλησε για την «πιο κοντινή στιγμή στην ειρήνη μέχρι σήμερα», ενώ ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν τόνισε ότι η «απελευθέρωση όλων των ομήρων και η εκεχειρία είναι πλέον εφικτές». Παράλληλα, το Κατάρ και η Αίγυπτος –κρίσιμοι μεσολαβητές– χαιρέτισαν την αποδοχή ορισμένων όρων του σχεδίου, καλώντας να συνεχιστούν οι συνομιλίες.
Στις ΗΠΑ, πολιτικοί από διαφορετικά στρατόπεδα αντέδρασαν με ανάμεικτα συναισθήματα. Ορισμένοι χαιρέτισαν την πρόοδο, άλλοι όμως προειδοποίησαν ότι η Χαμάς δεν έχει δεσμευτεί επαρκώς στα πιο κρίσιμα σημεία: αφοπλισμό, αποδοχή παλαιστινιακής διοίκησης χωρίς την ίδια και σαφές χρονοδιάγραμμα για τους ομήρους.
Η ημέρα που ο Τραμπ παρουσίασε ως «νίκη της ειρήνης» είναι σίγουρα ένα ορόσημο. Η Χαμάς εμφανίζεται έτοιμη να ανοίξει τον δρόμο για συμφωνία, αλλά κρατά πολλές επιφυλάξεις. Η διφορούμενη γλώσσα της αφήνει σημαντικά «παράθυρα» για μελλοντικές διεκδικήσεις και αποτρέπει τη σαφή δέσμευση σε όλα τα βασικά στοιχεία του σχεδίου. Αυτό μεταθέτει την πίεση στο Ισραήλ και προσωπικά στον Νετανιάχου, ο οποίος καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στις διεθνείς πιέσεις και στις αντιδράσεις της εσωτερικής του πολιτικής σκηνής.
Σε κάθε περίπτωση, η ιστορική στιγμή μπορεί να αποτελέσει την αρχή του τέλους ενός πολέμου που έχει ήδη στοιχίσει δεκάδες χιλιάδες ζωές — αλλά μόνο εάν τα «αλλά» της Χαμάς μετατραπούν σε σαφείς και δεσμευτικές αποφάσεις.
