Ο «κόκκινος συναγερμός» για τα αποθέματα νερού φέρνει την κυβέρνηση και την ΕΥΔΑΠ αντιμέτωπες με τον χρόνο. Με πρότυπο το «μοντέλο Θεσσαλίας», δρομολογείται ένα έργο-μαμούθ αξίας 500 εκατομμυρίων ευρώ, με «κλειστή πρόσκληση» προς τις μεγάλες τεχνικές εταιρείες και ενεργοποίηση του άρθρου 55 για έργα εθνικής προτεραιότητας, όπως έγινε στις υποδομές του Daniel. Το έργο «Εύρυτος», που προβλέπει τη μερική εκτροπή δύο ποταμών της Ευρυτανίας, θεωρείται πλέον η πιο ρεαλιστική λύση για την υδροδότηση της Αττικής, με στόχο η σχετική προκήρυξη να εκδοθεί το καλοκαίρι του 2026.
Πρόκειται για μια τεχνικά απαιτητική παρέμβαση που θα ενώσει τον Καρπενησιώτη και τον Κρικελιώτη με τον ταμιευτήρα του Εύηνου, εξασφαλίζοντας υδάτινη επάρκεια για τουλάχιστον τρεις δεκαετίες. Ωστόσο, η πίεση του χρόνου είναι μεγάλη: τα αποθέματα στους ταμιευτήρες έχουν μειωθεί στα 380 εκατ. κυβικά μέτρα – 250 εκατ. λιγότερα από τον συνηθισμένο μέσο όρο. Η διοίκηση της ΕΥΔΑΠ, υπό τον κ. Χάρη Σαχίνη, έχει ήδη ενημερώσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος ότι το σύστημα βρίσκεται σε «κόκκινο συναγερμό».
Ο υπουργός Σταύρος Παπασταύρου, μιλώντας στην εκδήλωση για τα 100 χρόνια της ΕΥΔΑΠ, ανέφερε πως «μέχρι το 2021 τα αποθέματα ήταν σταθερά, στο 1,1 δισ. κυβικά μέτρα. Από το 2022, όμως, η μείωση αγγίζει τα 250 εκατ. κυβικά μέτρα ανά έτος». Οι βροχοπτώσεις έχουν μειωθεί κατά 25%, η εξάτμιση αυξήθηκε κατά 15%, ενώ η κατανάλωση ανέβηκε κατά 6%. «Η κλιματική αλλαγή έχει επιταχύνει τους ρυθμούς μείωσης των αποθεμάτων νερού. Γι’ αυτό πρέπει να κινηθούμε άμεσα», υπογράμμισε.
Οι σήραγγες που θα αναδιαμορφώσουν το υδρολογικό δίκτυο
Το σχέδιο «Εύρυτος» προβλέπει δύο σήραγγες μήκους 14 και 6 χιλιομέτρων αντίστοιχα, με διάμετρο 4 μέτρα, που θα μεταφέρουν έως 200 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού ετησίως — ποσότητα ικανή να καλύψει σχεδόν πλήρως τις ανάγκες της Αττικής. Θα λειτουργούν μόνο όταν ανεβαίνει η στάθμη των ποταμών, ώστε να διασφαλίζεται η οικολογική παροχή.
Η ΕΥΔΑΠ επισημαίνει ότι η «βαρυτική ροή» του Εύηνου —«το νερό κινείται με τη φυσική του δύναμη, χωρίς αντλίες και χωρίς ρεύμα»— είναι το μεγάλο πλεονέκτημα του συστήματος της Αθήνας, που εξασφαλίζει χαμηλό ενεργειακό κόστος και τιμολόγια. Σε αντίθεση με τη λίμνη Υλίκη, ο Εύρυτος θα λειτουργεί χωρίς αντλιοστάσια, μειώνοντας εκπομπές και λειτουργικές δαπάνες.
Νέα αρχιτεκτονική διαχείρισης: δύο πυλώνες σε Αττική και Θεσσαλονίκη
Το κυβερνητικό σχέδιο προβλέπει συγκέντρωση των παρόχων ύδρευσης και αποχέτευσης σε δύο ισχυρούς φορείς: ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ. Οι δύο οργανισμοί θα αναλάβουν και την άρδευση στις περιοχές ευθύνης τους, αποτελώντας τον πυρήνα ενός ευρύτερου «νοικοκυρέματος» 750 κατακερματισμένων παρόχων.
Όπως τόνισε ο κ. Παπασταύρου, «το νερό είναι δημόσιο αγαθό και πρέπει να το προστατεύουμε τουλάχιστον όπως θα κάναμε με την ιδιωτική μας περιουσία». Οι πρώτες συγχωνεύσεις αφορούν παρόχους σε Βοιωτία, Φωκίδα, Εύβοια, Θεσσαλονίκη και Χαλκιδική, ενώ οι υπόλοιποι 110 φορείς θα αξιολογηθούν με τεχνική βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προκειμένου να μειωθούν οι τεράστιες απώλειες νερού — που φτάνουν ως το 50%.
Plan B: Αφαλατώσεις αν συνεχιστεί η ανομβρία
Αν η ξηρασία επιμείνει, το εναλλακτικό σχέδιο περιλαμβάνει τη δημιουργία τριών μονάδων αφαλάτωσης:
-
στη Θίσβη, με δυναμικότητα 87,5 εκατ. κυβικά μέτρα και προϋπολογισμό 350 εκατ. ευρώ,
-
στη Νέα Πέραμο, με 40 εκατ. κυβικά και κόστος 110 εκατ. ευρώ,
-
και στο Λαύριο, με 20 εκατ. κυβικά και δαπάνη 55 εκατ. ευρώ.
Οι μονάδες θα είναι «modular», δηλαδή συναρμολογούμενες και μετακινούμενες, με χρόνο υλοποίησης περίπου δύο ετών. Παρά τα πλεονεκτήματα, στελέχη της ΕΥΔΑΠ παραδέχονται ότι «η αφαλάτωση δεν είναι φθηνή λύση», καθώς το παραγόμενο νερό κοστίζει πολλαπλάσια σε σχέση με το φυσικό.
Ρυθμίσεις και τιμολόγια
Οι αυξήσεις στα τιμολόγια θεωρούνται αναπόφευκτες και θα καθοριστούν από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), βάσει του κόστους λειτουργίας και των επενδύσεων της ΕΥΔΑΠ. Ο στόχος είναι οι ανατιμήσεις να είναι ήπιες και δίκαιες, με τη διοίκηση να υπενθυμίζει ότι η Αθήνα εξακολουθεί να διαθέτει από τα χαμηλότερα τιμολόγια στην Ευρώπη.
Προετοιμασία για όλα τα σενάρια
«Στόχος μας είναι να έχουμε επάρκεια για τουλάχιστον τέσσερα χρόνια ακόμη, χωρίς να χρειαστεί να ενεργοποιήσουμε το Plan B. Παρ’ όλα αυτά, πρέπει να είμαστε έτοιμοι για κάθε ενδεχόμενο», δήλωσε η διοίκηση της ΕΥΔΑΠ. Το ερχόμενο χειμώνα, οι βροχοπτώσεις θα καθορίσουν αν η Αθήνα θα χρειαστεί να στραφεί σε αφαλατώσεις ή αν το έργο του «Εύρυτου» θα προχωρήσει χωρίς εναλλακτικά σενάρια.
Το νέο αυτό υδροδοτικό πλέγμα —με σήραγγες, γεωτρήσεις, εφεδρικές αφαλατώσεις και ενοποίηση φορέων— αποτελεί μια ολοκληρωμένη απάντηση στη λειψυδρία, με στόχο όχι μόνο την επάρκεια νερού, αλλά και τη διασφάλιση ενεργειακής και περιβαλλοντικής ισορροπίας για τις επόμενες δεκαετίες.
