Αντιδράσεις των Δήμων για την αφαίρεση αρμοδιοτήτων και το ζητούμενο της ανταποδοτικότητας
Σοβαρές αντιδράσεις έχει προκαλέσει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση το νέο νομοσχέδιο που προβλέπει πως τα πρόστιμα του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (Κ.Ο.Κ.) θα εισπράττονται πλέον απευθείας από το κράτος, αφαιρώντας τη σχετική αρμοδιότητα από τους Δήμους.
Σύμφωνα με το άρθρο 20 του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου, το σύνολο των εσόδων από τα πρόστιμα Κ.Ο.Κ. παύει να αποτελεί ίδιο έσοδο των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ). Η ρύθμιση αυτή έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία στις δημοτικές αρχές, καθώς στερεί από τους δήμους μια σημαντική πηγή χρηματοδότησης τοπικών δράσεων, έργων οδικής ασφάλειας και συντήρησης του οδικού δικτύου.
Την παρέμβασή του στο ζήτημα έκανε ο Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, αντιπρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) και δήμαρχος Βάρης–Βούλας–Βουλιαγμένης, υπογράφοντας σχετικό υπόμνημα με το οποίο ζητεί να διατηρηθεί το δικαίωμα είσπραξης των προστίμων από τους δήμους. Όπως τονίζει, τα ποσά αυτά «πρέπει να επιστρέφουν στις τοπικές κοινωνίες μέσα από έργα κυκλοφοριακής ασφάλειας, συντήρησης οδών και ενημέρωσης των πολιτών».
Ο κ. Κωνσταντέλλος επισημαίνει ότι η αποστέρηση αυτών των πόρων έρχεται σε αντίθεση με την αρχή της οικονομικής αυτοτέλειας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ενώ «αποδυναμώνει τη δυνατότητα των Δήμων να επενδύουν σε υποδομές που αφορούν άμεσα την οδική ασφάλεια και την ποιότητα ζωής των πολιτών».
Η ΚΕΔΕ αναμένεται να ζητήσει επίσημα την τροποποίηση του άρθρου, ώστε τα πρόστιμα του Κ.Ο.Κ. να παραμείνουν πηγή εσόδων των Δήμων. Ήδη πολλοί αιρετοί προειδοποιούν ότι η εφαρμογή της ρύθμισης αυτής «θα πλήξει την αυτονομία και τη βιωσιμότητα πολλών δήμων της χώρας».
⸻
Το κρίσιμο ερώτημα: πού πρέπει να πηγαίνουν τα πρόστιμα;
Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, φορείς συντήρησης του οδικού δικτύου είναι οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης Α΄ βαθμού, δηλαδή οι Δήμοι. Από την άλλη πλευρά, οι Περιφέρειες, που έχουν στην αρμοδιότητά τους τις κεντρικές οδικές αρτηρίες με τις μεγαλύτερες ανάγκες συντήρησης, δεν χρηματοδοτούνται από τα έσοδα των παραβάσεων.
Στην πράξη, λοιπόν, τα έσοδα από τα πρόστιμα του ΚΟΚ δεν επιστρέφουν ανταποδοτικά στο οδικό δίκτυο, όπως θα όφειλαν. Η λογική της ανταποδοτικότητας —δηλαδή, ότι τα πρόστιμα πρέπει να επενδύονται σε δράσεις οδικής ασφάλειας, συντήρησης και πρόληψης— δεν εφαρμόζεται στην πράξη.
Ακόμη και οι ίδιοι οι δήμοι που σήμερα εισπράττουν αυτά τα ποσά συχνά τα διαθέτουν για άλλους σκοπούς, όπως έργα ανάπλασης, πλατείες, πολιτιστικές εκδηλώσεις ή μικρές εργολαβίες, που δεν σχετίζονται άμεσα με τη βελτίωση της κυκλοφοριακής ασφάλειας. Το αποτέλεσμα είναι ότι το οδικό δίκτυο παραμένει υποχρηματοδοτούμενο και σε πολλές περιπτώσεις υπό κατάρρευση — τόσο το δημοτικό όσο και το περιφερειακό.
⸻
Τι αλλάζει με το νέο νομοσχέδιο
Το νέο νομοσχέδιο επιχειρεί να επανακαθορίσει τη διαχείριση των εσόδων από τις παραβάσεις του ΚΟΚ, συγκεντρώνοντάς τα κεντρικά στο κράτος. Το ερώτημα, όμως, είναι αν και με ποιον τρόπο τα ποσά αυτά θα επιστρέφουν ανταποδοτικά στον πολίτη, για τη συντήρηση και αναβάθμιση του οδικού δικτύου.
Η χώρα χρειάζεται ένα σαφές πλαίσιο διαφάνειας και ανταποδοτικότητας: κάθε ευρώ από παράβαση να επενδύεται σε ασφαλέστερους δρόμους, καλύτερο φωτισμό, σύγχρονη σήμανση και τεχνολογικά μέσα εποπτείας.
Μόνο έτσι τα πρόστιμα θα πάψουν να θεωρούνται απλή «ταμειακή είσπραξη» και θα αποκτήσουν πραγματικό κοινωνικό αντίκρισμα — ως επένδυση στην οδική ασφάλεια και στη ζωή.
