Από τη Δάφνη Γρηγοριάδη, Οικονομική Αναλύτρια
Με φόντο την ανάγκη σταθερότητας, το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού για το 2026 επιχειρεί μια λεπτή ισορροπία μεταξύ ανάπτυξης και δημοσιονομικής σύνεσης. Λιγότεροι φόροι (όπως ανακοινώθηκε από τον Πρωθυπουργό στη ΔΕΘ), περισσότερες παροχές και υψηλότερα δημόσια έσοδα. Η κυβέρνηση προβλέπει πρωτογενές πλεόνασμα 2,8% του ΑΕΠ, παρότι προχωρά σε φοροελαφρύνσεις και κοινωνικές ενισχύσεις συνολικού ύψους 1,76 δισ. ευρώ. Παρά το δημοσιονομικό “χαλάρωμα”, τα φορολογικά έσοδα αναμένεται να αυξηθούν κατά 2,65 δισ. ευρώ ή 3,7% σε σχέση με το 2025, αγγίζοντας τα 73,5 δισ. ευρώ.
Το φαινομενικό αυτό παράδοξο εξηγείται, από τη συνεχιζόμενη μείωση της φοροδιαφυγής που έχει προκύψει από την ψηφιοποίηση της οικονομίας και την ενίσχυση των ηλεκτρονικών συναλλαγών. Επίσης από την άνοδο των εισοδημάτων (λόγω αύξησης του κατώτατου μισθού). Στην αύξηση των φορολογικών εσόδων θα συμβάλει για άλλη μια χρονιά και ο πληθωρισμός. Η άνοδος των τιμών αυξάνει τα έσοδα από έμμεσους φόρους, όπως ο ΦΠΑ. Ειδικότερα τα έσοδα από τον ΦΠΑ αναμένεται να αυξηθούν κατά 1,6 δισ. ευρώ.
Παρά τους εντυπωσιακούς αριθμούς, πίσω τους κρύβεται μια σημαντική πρόκληση. Η ανάπτυξη εξακολουθεί να στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στον τουρισμό, την κατανάλωση και την αγορά ακινήτων, τομείς με περιορισμένη συμβολή στην παραγωγικότητα και τη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα. Ο προϋπολογισμός του 2026 διασφαλίζει βραχυπρόθεσμη δημοσιονομική σταθερότητα, αλλά η ουσιαστική δοκιμασία θα είναι αν η χώρα καταφέρει να μετατρέψει αυτή τη δημοσιονομική επιτυχία σε παραγωγική ανάπτυξη και ένα ανθεκτικό οικονομικό μοντέλο.
Κεντρικό ρόλο σε αυτή τη μετάβαση θα διαδραματίσουν όπως είναι λογικό τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης, υπό την προϋπόθεση ότι θα κατευθυνθούν σε επενδύσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως μεταποίηση, τεχνολογία, πράσινη ενέργεια και καινοτομία.
Η διεθνής συγκυρία επιτείνει την πρόκληση. Η οικονομική επιβράδυνση σε Γαλλία και Γερμανία και οι αργοί ρυθμοί ανάπτυξης στην Ευρωζώνη καθιστούν τις εξαγωγές και τις επενδύσεις πιο ευαίσθητες στους εξωτερικούς κραδασμούς. Η Ελλάδα καλείται να αξιοποιήσει τους διαθέσιμους πόρους για να ενισχύσει τη δομή της οικονομίας της, να αναπτύξει κλάδους που δημιουργούν υψηλή προστιθέμενη αξία και να διαφοροποιήσει τις πηγές εσόδων, ώστε η ανάπτυξη να είναι βιώσιμη και ανθεκτική σε μελλοντικές αβεβαιότητες.
