Μια αλληλουχία διπλωματικών εξελίξεων των τελευταίων ημερών δείχνει ότι στα ελληνοτουρκικά δρομολογούνται σημαντικές κινήσεις και συζητήσεις.
Αρχικά, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε από το βήμα της Βουλής την πρωτοβουλία για πενταμερή διάσκεψη με χώρες της Ανατολικής Μεσογείου σχετικά με τις θαλάσσιες ζώνες. Σύμφωνα με πληροφορίες, δυσαρέσκεια εκφράστηκε από το Ισραήλ και την Ιταλία για τον αποκλεισμό τους, χωρίς όμως να υπάρχει επίσημη επιβεβαίωση.
Παράλληλα, παραμένει ανοιχτό το ζήτημα της συμμετοχής της Λιβύης, καθώς δεν διαθέτει ενιαία κυβέρνηση, ενώ το θέμα της Αιγύπτου αναμένεται να συζητηθεί την Πέμπτη στη σύνοδο ΕΕ–Αιγύπτου στις Βρυξέλλες, όπου θα παραστεί και ο πρόεδρος Αλ Σίσι.
Ακολούθησε η δήλωση του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών, λίγο μετά την αποχώρηση της Γερμανίδας ομολόγου του από την Άγκυρα. Ο Χακάν Φιντάν αναφέρθηκε στη δυνατότητα επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων πέραν των 6 ναυτικών μιλίων, όχι όμως στα 12 ν.μ., τα οποία η Άγκυρα θεωρεί casus belli, αλλά σε ένα ενδιάμεσο όριο.
Όπως εξηγούν διπλωματικές πηγές, πρόκειται για επαναφορά της πρότασης για “κλιμακωτά χωρικά ύδατα”, η οποία είχε τεθεί στις διερευνητικές επαφές επί κυβέρνησης Σημίτη, το 2003. Τότε, η Αθήνα δεν συζητούσε διαπραγμάτευση για τα χωρικά ύδατα, αλλά ανταλλαγή απόψεων για την κατανόηση των ευαισθησιών κάθε πλευράς.
Η θέση των δύο χωρών
Η Τουρκία είχε εκφράσει την πρόθεση να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα μπροστά από ορισμένα λιμάνια, ενώ η Ελλάδα επιδιώκει μεγαλύτερη θαλάσσια ζώνη γύρω από συγκεκριμένα νησιά. Ένα τέτοιο πλαίσιο, σύμφωνα με ειδικούς, θα μπορούσε να επιτρέψει στις δύο χώρες να προχωρήσουν μονομερώς σε επεκτάσεις χωρίς να προκαλούνται εντάσεις, κάτι που θα διευκόλυνε και τις συνομιλίες για την υφαλοκρηπίδα.
Η νομική άποψη που υποστηρίζει ότι πρέπει να είναι καθορισμένη η περιοχή της ανοικτής θάλασσας πριν την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας έχει ισχυρή βάση στη νομολογία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Με τη ρύθμιση των χωρικών υδάτων, θα επιτυγχανόταν και ευθυγράμμιση του εναέριου χώρου.
Το αρχικό σχέδιο
Το σχέδιο του 2003 προέβλεπε επέκταση των χωρικών υδάτων στα 10 ναυτικά μίλια, ώστε να ευθυγραμμιστούν με τον εναέριο χώρο της Ελλάδας. Η συζήτηση για τα χωρικά ύδατα, αν και «ταμπού», θεωρήθηκε τότε απαραίτητη για να διασφαλιστεί η σταθερότητα και να διευκολυνθεί η διαπραγμάτευση για την υφαλοκρηπίδα.
Η επανεμφάνιση αυτής της πρότασης σήμερα θα μπορούσε, σύμφωνα με αναλυτές, να ικανοποιήσει την Ε.Ε., καθώς θα έθετε τέλος στο casus belli και θα άνοιγε τον δρόμο για τη συμμετοχή της Τουρκίας στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα SAFE.
Τέλος, σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις φαίνεται να παίζει και ο παράγοντας Ντόναλντ Τραμπ. Κύκλοι γύρω από τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ φέρονται να προτείνουν μια συνολική λύση για την Ανατολική Μεσόγειο, που, κατά την άποψή τους, θα ενισχύσει την ασφάλεια και θα επιτρέψει την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στο Αιγαίο.
