Η ενδοσχολική βία και ο εκφοβισμός αποτελούν ένα από τα πιο πιεστικά προβλήματα της σύγχρονης εκπαίδευσης στην Ελλάδα, με σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, περίπου ένα στα τρία παιδιά σε όλη τη χώρα δηλώνει ότι έχει δεχτεί σχολικό εκφοβισμό, με τα ποσοστά να φτάνουν το 33% μεταξύ μαθητών ηλικίας 11-15 ετών, ενώ σε ευρωπαϊκό επίπεδο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) καταγράφει ότι περίπου 1 στους 10 εφήβους βιώνει εκφοβισμό στο σχολείο, με αύξηση κατά 20% σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες λόγω κοινωνικών και οικονομικών πιέσεων.
Αυτά τα περιστατικά δεν περιορίζονται σε φυσικές επιθέσεις, αλλά περιλαμβάνουν και ψυχολογική βία, όπως αποκλεισμό από ομάδες ή ειρωνείες, που συχνά οδηγούν σε άγχος, κατάθλιψη και πτώση σχολικών επιδόσεων, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις συνδέονται με αυτοκτονικές ιδεες ή απόπειρες. Η οικονομική κρίση και η αύξηση της φτώχειας φαίνεται να επιδεινώνουν το φαινόμενο, καθώς έρευνες δείχνουν άμεση συσχέτιση μεταξύ κοινωνικών ανισοτήτων και βίαιων συμπεριφορών, με ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά σε αστικές περιοχές όπως η Αττική.
Ο κυβερνοεκφοβισμός προσθέτει μια νέα διάσταση, μετατρέποντας το σχολείο σε πεδίο μάχης που εκτείνεται πέρα από τα φυσικά όρια. Σύμφωνα με την έκθεση HBSC του ΠΟΥ για την Ευρώπη, περίπου 1 στα 6 παιδιά ηλικίας σχολικής ηλικίας (15%) έχει υπάρξει θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού, με τα ποσοστά στην Ελλάδα να κυμαίνονται γύρω στο 15-17% μεταξύ εφήβων, λόγω της έντονης χρήσης ψηφιακών συσκευών – πάνω από 2 ώρες ημερησίως για ψυχαγωγία σε υψηλό ποσοστό ελλήνων εφήβων.
Αυτή η μορφή βίας εντείνει το τραύμα, καθώς τα βίντεο ή τα μηνύματα μένουν online για πάντα, προκαλώντας διαρκή ντροπή και απομόνωση, ενώ έρευνες δείχνουν ότι τα θύματα έχουν 2-3 φορές υψηλότερο κίνδυνο ψυχικών διαταραχών. Σε εθνικό επίπεδο, η αύξηση των καταγγελιών κατά το σχολικό έτος 2023-24 υποδηλώνει ότι το πρόβλημα όχι μόνο δεν υποχωρεί, αλλά εξελίσσεται, απαιτώντας άμεσες παρεμβάσεις από σχολεία, οικογένειες και κράτος για να σπάσει ο κύκλος της βίας.
Τα στατιστικά σοκάρουν
Συλλήψεις γονιών
1.400 συλλήψεις γονιών το πρώτο οκτάμηνο του 2025
6 την ημέρα για παραμέληση ανηλίκων
7 οδηγήθηκαν στη φυλακή
Αύξηση 50% σε σχέση με το 2024
Τριπλασιασμός σε σχέση με το 2023
Σχέση ανηλίκων – γονιών
Το 2025:
6.207 συλλήψεις ανηλίκων
1.400 συλλήψεις γονιών
Αναλογία 1 στους 4
Ένας στους τέσσερις κηδεμόνες συλλαμβάνεται μαζί με τον ανήλικο
Φυλακίσεις
2025 (έως Αύγουστο):
170 ανήλικοι φυλακίστηκαν
7 γονείς επίσης φυλακίστηκαν
1 στους 20 γονείς φυλακίζεται μαζί με το παιδί του
2024: 5 γονείς / 293 ανήλικοι
2023: 2 γονείς / 187 ανήλικοι
Συμμετοχή σε συμμορίες
2025 (Ιαν.–Αύγ.):
49 ανήλικοι για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση
23 φυλακίστηκαν (ποσοστό ~50%)
2024: 107 συλλήψεις – 10 προφυλακίσεις
2023: 47 συλλήψεις – καμία προφυλάκιση
Κλοπές & Ληστείες
Κλοπές (2025, 8μηνο):
558 ανήλικοι – 18 φυλακίστηκαν (3%)
2024: 804 συλλήψεις – 21 φυλακίσεις
2023: 935 συλλήψεις – 16 φυλακίσεις (1%)
Ληστείες (2025, 8μηνο):
133 ανήλικοι – 23 φυλακίστηκαν (17%)
2024: 196 συλλήψεις – 32 φυλακίσεις (16%)
2023: 188 συλλήψεις – 14 φυλακίσεις (7%
Η βία ως «θέαμα» για τα μάτια των παιδιών μας
Η εγκληματολόγος Αγγελική Καρδαρά, μιλώντας στους Attica Times για τις σύγχρονες μορφές της ενδοσχολικής βίας, εστιάζει στις ποιοτικές αλλαγές που παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια και υπογραμμίζει τη σημασία της πρόληψης, της έγκαιρης αναγνώρισης και της ολιστικής αντιμετώπισης του φαινομένου. «Η ενδοσχολική βία γίνεται όλο και πιο σκληρή και βίαιη, με ανήλικους να ενεργούν συχνότερα σε ομάδες αντί για μεμονωμένα περιστατικά», δηλώνει η κ. Καρδαρά, προσθέτοντας ότι τα παιδιά εμπλέκονται τόσο ως δράστες όσο και ως μάρτυρες που καταγράφουν επιθέσεις με τα κινητά τους, δίνοντας στη βία χαρακτήρα «θεάματος». Επισημαίνει επίσης ότι οι εκφοβιστικές συμπεριφορές μεταφέρονται εύκολα από το σχολείο στον online χώρο και αντίστροφα, αφήνοντας τα θύματα χωρίς ασφαλές καταφύγιο.
Ο ρόλος της τεχνολογίας ως «επιταχυντής»
«Η τεχνολογία λειτουργεί συχνά ως επιταχυντής βίαιων πρακτικών, με την άμεση καταγραφή και διάδοση περιστατικών μέσω κινητών και social media να εντείνει τη βλάβη στα παιδιά-θύματα», αναφέρει η Αγγελική Καρδαρά στους Attica Times. Εξηγεί ότι αυτή η ψηφιακή έκθεση δημιουργεί διαρκή επαναβίωση του τραύματος, ενισχύοντας φόβο, ντροπή και κοινωνικό αποκλεισμό, καθώς τα γεγονότα αποκτούν δημόσια διάσταση πέρα από το σχολείο. «Πολλοί ανήλικοι μάρτυρες, αντί να βοηθήσουν, καταγράφουν την επίθεση και την ανεβάζουν online, δείχνοντας συναισθηματική απάθεια και ηρωοποιώντας τους δράστες – ένα έλλειμμα παιδείας που προβληματίζει βαθιά», τονίζει η εγκληματολόγος.
Σύμφωνα με την κ. Καρδαρά, οι δυσλειτουργίες στην οικογένεια, η έλλειψη ορίων, η απαξίωση του σχολείου από ορισμένους γονείς και η απουσία θετικών προτύπων, σε συνδυασμό με τη βία στα ΜΜΕ και τον δημόσιο λόγο, τροφοδοτούν το φαινόμενο. «Χρειαζόμαστε εκπαίδευση στα Μέσα και καλλιέργεια κριτικής σκέψης στα παιδιά, ώστε να μην αναπαράγουν βίαια πρότυπα», δηλώνει στους Attica Times, καλώντας για ενίσχυση της media literacy από νεαρή ηλικία.
«Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να εκπαιδευτούν στην αναγνώριση σιωπηρών σημαδιών βίας, όπως απόσυρση ή πτώση επιδόσεων, και να χτίσουν σταθερούς δεσμούς με τις οικογένειες», προτείνει η Αγγελική Καρδαρά. Επιμένει στην εφαρμογή πρωτοκόλλων για διαχείριση βίαιων περιστατικών μεταξύ μαθητών ή εκπαιδευτικών-μαθητών, σημειώνοντας ότι το σχολείο μπορεί να γίνει χώρος συνοχής μέσω δράσεων όπως θεατρικά, εικαστικά, μουσικές εκδηλώσεις και αθλητικοί αγώνες.
Κλείνοντας τις δηλώσεις της στους Attica Times, η κ. Καρδαρά τονίζει: «Τα ΜΜΕ, με την υπερπροβολή βίας χωρίς θετικά παραδείγματα επιτυχίας νέων, δημιουργούν ηθικό πανικό». «Χρειάζεται ολοκληρωμένη, τεκμηριωμένη κάλυψη χωρίς δραματοποίηση, που να εστιάζει σε λύσεις και επιτεύγματα Ελλήνων νέων εδώ και στο εξωτερικό».
