Του Κίμωνα Λογοθέτη
Το οδικό δίκτυο της Αττικής δεν υποφέρει απλώς από κακοτεχνίες και καθυστερήσεις. Υποφέρει από κάτι πολύ βαθύτερο: την αδυναμία της Πολιτείας να αναγνωρίσει ποιος έχει, τελικά, την ευθύνη για τη λειτουργία και τη συντήρησή του. Η κατάσταση στους δρόμους λακκούβες, φθαρμένες διαβάσεις, φανάρια που αναβοσβήνουν τυχαία, πεζοδρόμια σε διάλυση δεν είναι μια συγκυριακή αποτυχία, είναι το αποτέλεσμα ενός συστήματος που έχει χτιστεί πάνω στην απόλυτη πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων και στην απροθυμία οποιουδήποτε φορέα να αναλάβει ξεκάθαρα τις εκτελεστικές ευθύνες.
Σε κάθε μεγάλο οδικό άξονα της Αττικής από τη Συγγρού και τον Κηφισό, έως τη Βουλιαγμένης– το ίδιο μοτίβο επαναλαμβάνεται: άλλος είναι υπεύθυνος για το οδόστρωμα, άλλος για τον φωτισμό, άλλος για τα πεζοδρόμια, άλλος για τα φανάρια, άλλος για τη σήμανση, άλλος για την αστυνόμευση. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Λεωφόρος Βουλιαγμένης, όπου η Περιφέρεια Αττικής έχει την ευθύνη για το οδόστρωμα και τον φωτισμό, ενώ τα πεζοδρόμια ανήκουν στους κατά τόπους δήμους που εφάπτονται της λεωφόρου. Έτσι, σε έναν δρόμο λίγων χιλιομέτρων, συνυπάρχουν μέχρι και πέντε διαφορετικοί φορείς, χωρίς κανένας να έχει τον συνολικό έλεγχο.
Αυτό το θεσμικό χάος έχει άμεσες συνέπειες στην οδική ασφάλεια. Ούτε οι διαγραμμίσεις ανανεώνονται έγκαιρα, ούτε οι φθορές αποκαθίστανται, ούτε τα φανάρια επιδιορθώνονται στον χρόνο που πρέπει. Ακόμη πιο ανησυχητικό: η ίδια πολυδιάσπαση εμποδίζει την εγκατάσταση τεχνικών μέσων καταγραφής τροχαίων παραβάσεων όπως ραντάρ ταχύτητας ή κάμερες κόκκινου σηματοδότη. Για να τοποθετηθεί ένας τέτοιος μηχανισμός απαιτείται συνεννόηση πολλών διαφορετικών υπηρεσιών, αλληλογραφία μηνών και τελικά… συνήθως δεν τοποθετείται ποτέ. Κανείς δεν θέλει να χρεωθεί την ευθύνη, κανείς δεν θέλει να συγκρουστεί με κανέναν. Έτσι, η οδική ασφάλεια θυσιάζεται στην αδράνεια.
Η ίδια έλλειψη συντονισμού αποτυπώνεται ξεκάθαρα και στο πιο απλό: στο ωράριο τροφοδοσίας των καταστημάτων. Το Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής έχει θεσπίσει, με απόφασή του, ότι οι φορτοεκφορτώσεις μπορούν να γίνονται από τις 21:00 έως τις 09:00. Παρ’ όλα αυτά, η Τροχαία εφαρμόζει άλλο ωράριο, όπως μαρτυρούν οι πινακίδες που βρίσκονται στο κέντρο της Αθήνας. Το αποτέλεσμα; Απόλυτη σύγχυση για οδηγούς, επιχειρήσεις και ελεγκτικούς μηχανισμούς. Αν δεν μπορούν δύο κρατικοί φορείς να συμφωνήσουν ούτε στο ωράριο παράδοσης εμπορευμάτων, πώς θα καταφέρουν να συντονιστούν για έργα πολλών εκατομμυρίων στο οδικό δίκτυο;
Οι υπόγειες διαβάσεις πεζών αποτελούν ίσως το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα της θεσμικής παράλυσης. Η καθαριότητα είναι αρμοδιότητα των δήμων, ο ηλεκτροφωτισμός και η συντήρηση της Περιφέρειας. Έτσι, όταν η διάβαση της Δαβάκη κάτω από τη Συγγρού πλημμυρίζει, όταν τα καλώδια κρέμονται, όταν τα φώτα είναι σβηστά για μήνες, κανείς δεν μπορεί να απαντήσει ποιος φταίει. Κάθε υπηρεσία δείχνει την άλλη. Η κατάσταση αυτή δεν είναι απλώς αποτέλεσμα έλλειψης πόρων. Είναι αποτέλεσμα απουσίας λογοδοσίας.
Η Αττική χρειάζεται μια ριζική αλλαγή στην αντίληψη και στη διοίκηση των δρόμων της. Ένα ενιαίο σύστημα διαχείρισης, με έναν κεντρικό φορέα που θα έχει την πλήρη ευθύνη για τη συντήρηση, τον φωτισμό, τη σήμανση και την ασφάλεια των κεντρικών αξόνων. Χρειάζεται πολιτική βούληση να σπάσει ο φαύλος κύκλος του «δεν είναι δική μου αρμοδιότητα», να σταματήσει η μετακύλιση ευθυνών και να υπάρξει πραγματικός έλεγχος των τεχνικών υπηρεσιών.
Οι δρόμοι δεν είναι αφηρημένη «υποδομή». Είναι η καθημερινή ζωή και ασφάλεια εκατομμυρίων ανθρώπων. Και όσο το κράτος αποφεύγει να λύσει τον πυρήνα του προβλήματος την πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων τόσο το οδικό δίκτυο θα καταρρέει και οι πολίτες θα κινδυνεύουν.
