Της Μαριάννας Γεωργαντή
Η εικόνα που διαμορφώνεται τα τελευταία 24ωρα γύρω από την Τουρκία είναι σαφής: η Άγκυρα χάνει σταθερά έδαφος, ενώ ο ελληνικός και κυπριακός παράγοντας ενισχύονται διπλωματικά, στρατιωτικά και ενεργειακά.
Πρώτον, οι δηλώσεις του Ισραηλινού πρέσβη στις ΗΠΑ, Γιεχιέλ Λάιτερ, είναι κόλαφος για τον Ταγίπ Ερντογάν. Όταν ένας στενός σύμμαχος της Ουάσιγκτον χαρακτηρίζει τον Τούρκο πρόεδρο «πολεμοχαρή» και εξηγεί ανοικτά ότι προτιμά να μην αποκτήσει η Τουρκία F-35, στέλνει μήνυμα και προς το Κογκρέσο και προς τη Δύση. Για την Ελλάδα αυτό είναι στρατηγικό κέρδος. Μειώνονται οι πιθανότητες να αποκτήσει η Τουρκία αεροπορικό πλεονέκτημα, ενώ παράλληλα ενισχύεται η γραμμή Αθήνας – Λευκωσίας που εδώ και χρόνια κρούει τον κώδωνα για τον αναθεωρητισμό της Άγκυρας.
Δεύτερον, η Λευκωσία «κλειδώνει» την ευρωπαϊκή ατζέντα. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης ξεκαθαρίζει στο Βερολίνο ότι δεν υπάρχει ευρωπαϊκή πορεία για την Τουρκία όσο επιμένει σε λύση δύο κρατών στην Κύπρο και ζητά να αποκλειστεί η Άγκυρα από το αμυντικό ταμείο SAFE. Την ίδια στιγμή ο Ερντογάν επαναλαμβάνει προκλητικά το αφήγημα της διχοτόμησης. Έτσι, η κυπριακή ηγεσία μετατρέπει την τουρκική αδιαλλαξία σε μπούμερανγκ για την ίδια την Τουρκία. Μπλοκάρει την ενταξιακή της δυναμική και περιορίζει την πρόσβασή της σε κρίσιμα ευρωπαϊκά εργαλεία άμυνας.
Με απλά λόγια, όσο η Άγκυρα επιμένει σε παράνομες θέσεις, τόσο απομακρύνεται από την Ευρώπη – και αυτό ευνοεί Ελλάδα και Κύπρο.
Τρίτον, στο ενεργειακό πεδίο, Αθήνα και Λευκωσία κινούνται πλέον με απόλυτο συντονισμό. Η επανεκκίνηση του ηλεκτρικού καλωδίου Ελλάδας–Κύπρου, η εμπλοκή ισχυρών επενδυτών, το σχήμα 3+1 με Ισραήλ και ΗΠΑ, καθώς και ο Κάθετος Διάδρομος από την Αλεξανδρούπολη προς τη Βαλκανική και μέχρι την Ουκρανία, αναβαθμίζουν θεαματικά τον ρόλο της Ελλάδας. Η χώρα εξελίσσεται από «απλό διάδρομο» σε βασικό κόμβο ενέργειας και μεταφορών. Προσφέρει εναλλακτική διαδρομή στα Στενά, μειώνοντας το γεωπολιτικό βάρος της Τουρκίας. Επίσης δένει τα συμφέροντά της με αμερικανικές και ισραηλινές εταιρείες, κάτι που αποτρέπει επιθετικές ενέργειες της Άγκυρας.
Είναι χαρακτηριστικό ότι όπου εμπλέκονται αμερικανικά συμφέροντα, η Τουρκία παραδοσιακά γίνεται πολύ πιο προσεκτική. Η Ελλάδα αξιοποιεί ακριβώς αυτό: «χτίζει» ενεργειακά και μεταφορικά projects που καθιστούν σχεδόν αδύνατη μια σοβαρή τουρκική παρεμπόδιση χωρίς σύγκρουση με ΗΠΑ, Ισραήλ και ΕΕ.
Τέταρτον, στο επικοινωνιακό επίπεδο, το επεισόδιο με τις φωτογραφίες των ελληνικών C-130 και τις τουρκικές αντιδράσεις δείχνει κάτι ακόμη: η Άγκυρα ψάχνει αφορμές για να δημιουργεί τεχνητή ένταση, ενώ η Αθήνα απαντά θεσμικά, με συλλυπητήρια και σοβαρότητα. Η διαφορά ύφους δεν είναι λεπτομέρεια, επηρεάζει και το πώς αντιλαμβάνεται η διεθνής κοινότητα ποιος είναι ο υπεύθυνος παίκτης στην περιοχή.
Συνολικά, διαμορφώνεται ένα μέτωπο που συγκλίνει με τις ελληνικές θέσεις: Ισραήλ, Κύπρος, σημαντικό μέρος της ΕΕ και ισχυρά αμερικανικά κέντρα βλέπουν με καχυποψία τον επιθετικό ρόλο της Τουρκίας και στηρίζουν, έμπρακτα ή σιωπηρά, την αναβάθμιση Ελλάδας–Κύπρου.
Η Ελλάδα, όταν κινείται με αποφασιστικότητα και συμμαχίες, μπορεί όχι μόνο να αναχαιτίζει τις τουρκικές επιδιώξεις, αλλά και να μετατρέπει την τουρκική επιθετικότητα σε ευκαιρία για να ενισχύει τη δική της θέση σε άμυνα, ενέργεια και γεωπολιτική επιρροή.
