Του Σωτήρη Σκουλούδη
Η Ελλάδα και οι Ηνωμένες Πολιτείες υπέγραψαν μια συμφωνία – σταθμό για το φυσικό αέριο, η οποία αναμένεται να αναδιαμορφώσει τον ενεργειακό χάρτη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και να ενισχύσει κατακόρυφα τον γεωστρατηγικό ρόλο της χώρας. Η υπογραφή πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, παρουσία του Προέδρου των ΗΠΑ, του Έλληνα Πρωθυπουργού και της νέας Αμερικανίδας πρέσβεως στην Ελλάδα, Κίμπερλι Γκίλφοιλ, σε κλίμα υψηλού συμβολισμού και διεθνούς προσοχής.
Η συμφωνία προβλέπει τη δημιουργία μόνιμου κόμβου για τη διανομή αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην ευρύτερη περιοχή, με κέντρα σε Αλεξανδρούπολη και Ρεβυθούσα, καθώς και την ανάπτυξη νέων υποδομών αποθήκευσης και μεταφοράς με συμμετοχή ελληνικών και αμερικανικών εταιριών του ενεργειακού κλάδου. Παράλληλα, εισάγει μηχανισμούς συνεργασίας στους τομείς ασφάλειας εφοδιασμού, καινοτομίας και περιβαλλοντικής προσαρμογής, προωθώντας την ταχεία μετάβαση προς καθαρότερες μορφές ενέργειας.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός χαρακτήρισε τη συμφωνία «ψήφο εμπιστοσύνης στην Ελλάδα ως πυλώνα σταθερότητας και ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο». Ο Αμερικανός πρόεδρος, από την πλευρά του, υπογράμμισε πως «η συνεργασία των δύο χωρών αποκτά νέα στρατηγική διάσταση, συμβάλλοντας στην ενεργειακή ανεξαρτησία της Ευρώπης και στη διατλαντική σταθερότητα».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκάλεσαν οι δηλώσεις της Κίμπερλι Γκίλφοιλ, η οποία πραγματοποιεί τις πρώτες της δημόσιες τοποθετήσεις μετά την ανάληψη των καθηκόντων της στην Αθήνα. Η νέα πρέσβειρα τόνισε ότι «η Ελληνοαμερικανική συνεργασία εισέρχεται σε μια νέα εποχή εμπιστοσύνης, επενδύσεων και κοινού οράματος για ενεργειακή ασφάλεια και ανάπτυξη. Η Ελλάδα δεν είναι πια μόνο στρατηγικός εταίρος, αλλά θεμελιώδης παράγοντας σταθερότητας για ολόκληρη την περιοχή». Πρόσθεσε ακόμη πως «οι Ηνωμένες Πολιτείες βλέπουν τη συμφωνία αυτή όχι μόνο ως επενδυτική ευκαιρία, αλλά ως δέσμευση για ένα κοινό μέλλον με σεβασμό στο περιβάλλον, στην τεχνολογία και στην ασφάλεια των συμμάχων μας». Η Γκίλφοιλ αποκάλυψε ότι ήδη σχεδιάζεται ελληνοαμερικανικό φόρουμ ενέργειας με έδρα την Αθήνα, στο οποίο θα συμμετέχουν κυβερνητικοί αξιωματούχοι, επιχειρηματίες και πανεπιστήμια με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη και την έρευνα καινοτόμων μορφών αποθήκευσης φυσικού αερίου.
Τη σημασία της συμφωνίας σχολίασε και ο επικεφαλής του Γραφείου Οικονομικής Διπλωματίας, Σταύρος Παπασταύρου, ο οποίος συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις ως συντονιστής της ελληνικής ομάδας εργασίας. Όπως δήλωσε, «πρόκειται για μια ιστορική στιγμή που εδραιώνει την Ελλάδα ως ενεργειακό κόμβο πρώτης γραμμής. Με το αμερικανικό LNG ενισχύουμε τη σταθερότητα των τιμών, εξασφαλίζουμε εναλλακτικές πηγές εφοδιασμού και θωρακίζουμε την περιοχή από μελλοντικές ενεργειακές κρίσεις». Σε άλλο σημείο τόνισε ότι η συμφωνία «δεν είναι απλώς εμπορική· έχει βαθιά γεωπολιτική σημασία. Δημιουργεί ένα πλέγμα συνεργασίας που ενώνει τις οικονομίες των δύο χωρών και ενισχύει την ελληνική διαπραγματευτική θέση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Το καθοριστικό «timing» και τα άμεσα κέρδη
Η χρονική συγκυρία είναι καθοριστική. Η Ευρώπη εξακολουθεί να επιδιώκει την απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, ενώ η Ελλάδα, αξιοποιώντας το γεωγραφικό της πλεονέκτημα, μετατρέπεται σε πύλη εισόδου ενέργειας από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Ήδη, οι εγκαταστάσεις στην Αλεξανδρούπολη λειτουργούν ως στρατηγικός κόμβος διοχέτευσης LNG προς τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και τη Σερβία.
Στο οικονομικό επίπεδο, το έργο εκτιμάται ότι θα προσελκύσει επενδύσεις άνω των 6 δισεκατομμυρίων ευρώ την επόμενη πενταετία, δημιουργώντας περισσότερες από 8.000 άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας. Ελληνικές εταιρείες μηχανικών και ενεργειακών υποδομών θα αναλάβουν συστήματα αγωγών και μονάδες υγροποίησης, ενώ θα ενισχυθεί και η ερευνητική συνεργασία μέσω πανεπιστημιακών συνέργειων Ελλάδας και ΗΠΑ.
Παρά τις ενστάσεις από περιβαλλοντικούς κύκλους και την πολιτική αντιπαράθεση για τους όρους της συμφωνίας, η κίνηση αυτή σηματοδοτεί μια νέα εποχή γεωοικονομικής σταθερότητας. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε η Αμερικανίδα πρέσβειρα, «η ενέργεια μπορεί να γίνει γέφυρα ειρήνης, ασφάλειας και προόδου». Και όπως πρόσθεσε ο Σταύρος Παπασταύρου, «το επόμενο βήμα είναι να μετουσιωθεί αυτή η συμφωνία σε μακροπρόθεσμη αναπτυξιακή στρατηγική για όλη την περιοχή».
Μπαλωμένος: «Η Ελλάδα μπορεί πλέον να αξιοποιήσει την ενεργειακή της ασφάλεια ως εργαλείο άσκησης ισχύος»
Οι Attica Times συζήτησαν για τη γεωπολιτική σημασία της συμφωνίας με τον Δρα. Κωνσταντίνο Μπαλωμένο, Πολιτικός Επιστήμονα – Διεθνολόγο, Πρώην Γενικό Διευθυντή – Γενικής Διεύθυνσης Πολιτικής Εθνικής Άμυνας και Διεθνών Σχέσεων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας.
«Η 6η σύνοδος της Partnership for Transatlantic Energy Cooperation (P-TEC), που πραγματοποιήθηκε στο Ζάππειο, σηματοδοτεί ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις Ελλάδας και Ηνωμένων Πολιτειών», δηλώνει στην Attica Times ο Κωνσταντίνος Μπαλωμένος. «Η φετινή διοργάνωση φέρνει τη χώρα μας στο επίκεντρο της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης και της διατλαντικής συνεργασίας, επιβεβαιώνοντας τον ρόλο της Ελλάδας ως πυλώνα σταθερότητας και στρατηγικού ενεργειακού παίκτη στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Ο κ. Μπαλωμένος τονίζει ότι «η επιλογή της Αθήνας για τη φετινή σύνοδο μόνο τυχαία δεν είναι. Αντανακλά τη στρατηγική σημασία που αποδίδουν οι ΗΠΑ στην Ελλάδα ως αξιόπιστο σύμμαχο και σταθερό κόμβο στην περιφέρεια της ΕΕ και του ΝΑΤΟ». Όπως επισημαίνει, «η Ελλάδα έχει πλέον ενσωματωθεί πλήρως σε ένα διατλαντικό πλαίσιο συνεργασίας που αφορά την ενέργεια, τις επενδύσεις και την τεχνολογική καινοτομία, με χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που επιδιώκουν την ενεργειακή τους απεξάρτηση από τη Ρωσία».
Σύμφωνα με τον ίδιο, «μέσα από τις συμφωνίες που υπογράφηκαν, οι Ηνωμένες Πολιτείες εδραιώνουν θεσμικά την παρουσία τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη μέσω της Ελλάδας, μιας χώρας που συνδυάζει γεωγραφική θέση, θεσμική σταθερότητα και πολιτική αξιοπιστία».
Αναφερόμενος στη συμφωνία ΔΕΠΑ – Venture Global και στην ενεργοποίηση των ερευνών υδρογονανθράκων στο Ιόνιο, ο κ. Μπαλωμένος υπογραμμίζει: «Πρόκειται για ορόσημα που μετατρέπουν την Ελλάδα σε κόμβο εισόδου και παραγωγής ενέργειας στην Ευρώπη. Οι εξελίξεις αυτές αναβαθμίζουν τον γεωπολιτικό μας ρόλο και εξασφαλίζουν την ενεργειακή επάρκεια της χώρας, επιβεβαιώνοντας τη στρατηγική επιλογή να λειτουργούμε ως μεταφορείς και ρυθμιστές ενεργειακών ροών προς τα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη».
Όπως αναφέρει, «για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ελλάδα αναδεικνύεται πλέον σε στρατηγικό εταίρο στη Μεσόγειο – όχι μόνο στον τομέα της ενέργειας, αλλά και στο ευρύτερο πλαίσιο της διατλαντικής ασφάλειας». Παράλληλα, προσθέτει ότι «η συμφωνία Ελλάδας – ΗΠΑ αποτελεί ισχυρή πολιτική ψήφο εμπιστοσύνης του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ προς την ελληνική κυβέρνηση, ενισχύοντας τη στρατηγική του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για ενεργειακή αυτονομία και διαφοροποίηση πηγών».
«Η Ελλάδα μπορεί πλέον να αξιοποιήσει την ενεργειακή της ασφάλεια ως εργαλείο άσκησης ισχύος», τονίζει ο κ. Μπαλωμένος, εξηγώντας ότι «μέσω του Κάθετου Άξονα (Vertical Gas Corridor), η χώρα μας θα διοχετεύει φυσικό αέριο σε Βουλγαρία, Ρουμανία, Μολδαβία και Ουκρανία, αντικαθιστώντας τις ρωσικές ροές». Κατά τον ίδιο, «αυτό αναβαθμίζει τον πολιτικό και διπλωματικό ρόλο της Αθήνας, δίνοντάς της θέση που ξεπερνά κατά πολύ τα όρια μιας περιφερειακής οικονομίας».
Ιδιαίτερη σημασία, όπως επισημαίνει, έχει «ο αποκλεισμός της Τουρκίας από τα νέα ενεργειακά δίκτυα». «Παρά τις προσπάθειες της Άγκυρας να προβληθεί ως βασικός ενεργειακός διάδρομος, η επιθετική της ρητορική και η απομάκρυνση από τη Δύση την περιθωριοποιούν σταδιακά. Αντίθετα, ενισχύεται η θέση της Ελλάδας ως θεσμικά αξιόπιστου εταίρου για την ΕΕ και τις ΗΠΑ», υπογραμμίζει.
Ο κ. Μπαλωμένος θεωρεί ότι «η Ελλάδα αναδεικνύεται σε φυσικό φορέα της διατλαντικής ενεργειακής στρατηγικής στην Ανατολική Μεσόγειο». Όπως λέει, «μέσα από πολυμερή σχήματα όπως το 3+1 (Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ – ΗΠΑ), η Αθήνα ενισχύει τη θέση της, λειτουργώντας ως γέφυρα που συνδέει τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου με τις ευρωπαϊκές αγορές».
«Η Ελλάδα δεν είναι πια τελικός αποδέκτης ενέργειας», καταλήγει. «Είναι παραγωγός, κόμβος και ρυθμιστής της ενεργειακής ασφάλειας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Οι συμφωνίες που υπογράφηκαν στο Ζάππειο συνιστούν μια γεωπολιτική τομή: η χώρα μας παύει να κινείται στην περιφέρεια του ενεργειακού χάρτη και καθίσταται κρίσιμος κρίκος του διατλαντικού άξονα».
Κλείνοντας, ο Κωνσταντίνος Μπαλωμένος υπογραμμίζει: «Η γεωπολιτική αξία αυτής της συμφωνίας είναι διττή – ενεργειακή και πολιτική. Η Ελλάδα δεν αποτελεί πλέον παθητικό κρίκο στις διεθνείς εξελίξεις, αλλά καθοριστικό παράγοντα στη νέα ευρωπαϊκή και διατλαντική αρχιτεκτονική ασφάλειας».
